DÜNYANIN EN BÜYÜK TELESKOPLARI

NİLGÜN TAZE-ÖZEL HABER

Galileo'nun yapıp gökcisimlerini gözlemek için kullandığı ve aslında dürbün denebilecek küçük teleskoptan bu yana oldukça yol alındı. Günümüzde kullanımda olan en büyük teleskobun ana aynasının çapı 10,4 m ve ondan daha büyüklerinin yapılması için girişimler devam ediyor.

Teleskopların ‘Yer Konuşlu Teleskoplar’ ve ‘Uzay Teleskopları’ olarak ikiye ayrıldığını belirten Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof.Dr. Varol Keskin, uzayda kullanılan teleskopların en başarılısının Hubble Uzay Teleskobu olduğunu söyledi. Keskin, “Hubble Uzay Teleskobu 2,4 m çapına rağmen yerdeki daha büyük teleskoplardan çok daha verimli sonuçlar almayı başardı. Bunun temel nedeni ise atmosferin yeryüzünde neden olduğu soğurma, kırma ve engelleme olumsuzluklarından kurtulmuş olması. Burada yeryüzünde kullanılan optik teleskoplardan söz ediyoruz. Aslında gözümüzün görmediği radyo dalgaları bölgesinde kullanılan ve biçimleri daha çok çanak olarak nitelendirilebilen radyoteleskoplar çok daha büyük çaplarda olabiliyor” dedi.

HALE TELESKOBU

Çağımızda kullanılan Arecibo Radyo Teleskobu’nun çapının 300 metreden fazla olduğu ve Çin’de daha büyüğünün yapımının sürdürdüğü bilgisini veren Keskin, “Yapıldığı 1948 yılından 1976 yılına dek yeryüzünde en büyük optik teleskop unvanını ABD'nin Güney California'daki Palomar Dağı’nda kurulu olan 5 m çapında tek parça aynası olan Hale Teleskobu aldı. Kafkas Dağları’nda çalışmakta olan BTA-6 adlı 6 metreden büyük aynaya sahip teleskop da bu unvanı alarak 1990 yılında çalışmaya başlayan Keck-1 Teleskobu’na kadar da unvanını korudu. Aslında BTA-6 hem tasarım, hem işletme, hem de bulunduğu yerdeki hava koşulları nedeniyle beklendiği verimlilikte çalışmayınca Hale en verimli teleskop olarak uzun yıllar çalışmıştır” açıklamasını yaptı.

DÜNYANIN EN BÜYÜK 5 TELESKOPU

Hawaii'de Mauna Kea'da kurulan Keck I Teleskobu’nun 10 metrelik bir aynaya sahip olduğunu söyleyen Keskin, teleskobun petrol milyarderi Howard B. Keck tarafından yürütülen W. M. Keck Vakfınca sağlanan 70 milyon dolarlık kaynakla yapıldığını belirtti. Keskin, “Bu teleskobun başarısı, aynı vakıftan yeter miktarda ikinci bir bağışı getirmiş ve eş Keck II Teleskobu yapılmıştır. Sırayla listelersek bugün dünyanın en büyük 5 teleskobunu Büyük Kanarya Teleskobu, Keck I ve Keck II Teleskopları, SALT Teleskobu, Hobby-Eberly Teleskobu ve Büyük Çiftgözlü Teleskoplar olarak sıralayabiliriz. Burada saydığımız 5 büyük teleskop dışında Şili'de bulunan Avrupa Güney Gözlemevi'nde de çok sayıda teleskop bulunmaktadır. Bunların dışında sayamadığımız birçok teleskop dışında tasarımı yapılan ve önümüzdeki yıllarda kullanıma açılacak büyük teleskoplar da bulunmaktadır”  ifadelerini kullandı.