İstanbul’da toplu taşımaya öncelik çağrısı: Otobüs öncelikli yol uygulaması gündemde

İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, toplu taşıma hızını artırmayı hedefleyen “otobüs öncelikli yol” projesinin gerekli analizler tamamlandıktan sonra İstanbul’un genelinde uygulanabileceğini belirtti.
Artan trafik yoğunluğuna çözüm olarak, kent genelinde toplu ulaşımı teşvik etmeyi amaçlayan yeni bir sistem devreye alınıyor. Toplam 120 kilometre uzunluğunda planlanan otobüs öncelikli yol ağıyla, lastik tekerlekli toplu taşıma araçlarının duraklarda bekleme sürelerinin ve yolculuk süresinin azaltılması hedefleniyor. Projede ilk etapta 80 kilometrelik güzergâh belirlendi; ilk pilot uygulamanın ise bu yıl içinde başlatılması planlanıyor.

ALTYAPI 5-6 YIL ÖNCE HAZIRDI

Projenin ayrıntılarını anlatan İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, otobüs öncelikli yol uygulamasına yönelik gerekli altyapının aslında 5-6 yıl önce hazır olduğunu ifade etti. Ilıcalı, bu konuda eski İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş döneminde adımlar atıldığını, hatta UKOME kararlarının da o zaman alındığını hatırlattı.

İstanbul’daki trafik durumunun her geçen gün kötüleştiğine dikkat çeken Ilıcalı, okullar tatilde olmasına rağmen kentte yoğunluğun hissedilir derecede olduğunu belirtti. Okullar açıldığında trafiğin neredeyse durma noktasına gelebileceğini söyleyen Ilıcalı, şehir içi ticari ulaşım hızının 10 kilometre/saatin altına, yaya hızının ise 5 kilometre/saat seviyesine kadar düştüğünü vurguladı.
Ilıcalı, tedbir alınması için her ortamda bu durumu dile getirdiğini ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) yetkililerine söylediğini kaydederek, "İstanbul'daki yollarda yüzde 85'i, bir yolculu otomobiller var. Otobüs de bu yollardan geçiyor, toplu ulaşım araçları, minibüs, ticari taksi hepsi bu yollardan geçiyor. Dolayısıyla da yollar tıkanıyor. Ne yapmak lazım? Yol kapasitelerini toplu ulaşım lehine kullanmak lazım. Otobüs öncelikli şeritler çizmemiz lazım." diye konuştu.

Son olarak 40 yılı aşkın bir süredir bu işlerle ilgilenen bir uzman olarak belediyeye bir sunum yaptıklarını anlatan Ilıcalı, şu bilgileri verdi:
"Bu yolların artık kapasitesini artıralım. Okullar açıldığı zaman yine büyük sıkıntılar olacak. Vatandaş rahatsız, konforsuz, güvensiz yolculuk yapıyor. Biz de sunumumuzda İstanbul'daki bazı yollar, UKOME kararı alınmış, otobüs şeridi uygulamasına müsait. Bunun haricinde bisiklet yolu uygulaması, müsait yerlerde yol kenarı parklar yapılabilir. Biz bunu yeni keşfetmiyoruz, dünya uyguluyor. Bu yılın başında Los Angeles'ta kendi kullandığımız araçla bu yolları gördüm. Ne kadar güzel çalıştığını gördüm. Aracın içinde hızı ölçüyorum, İstanbul'da da aynı hızı ölçüyorum. Biz burada 10 kilometre/saati zor yakalarken ortalama hız olarak, 30 kilometre hız, yani 3 katı daha hızlı. Sistem çalışıyor, sağa dönüşlerde tek şeridi alıyor. Biz oradan örneklerle, hatta bir yol enkesiti çizerek dedik ki 'İstanbul'da da müsait olan yerlerde hem otobüs yolu yapabiliriz hem bisiklet yolu hem de bunun haricinde müsaitse yol kenarı parka izin verebiliriz.' Bu yol kapasitelerinin yolculuklar lehine kullanılmasını sağlar. Vatandaşın toplu ulaşıma olan ilgisini artırır. Bireysel yolculuklarda azalma olur. Bu acil bir trafik çözümü için çok önemli bir yöntem."

Ilıcalı, projenin yapılmaması durumunda trafiğin çok daha sıkışıp durma noktasına geleceğini vurguladı. Orta ve uzun vadede yine Kadir Topbaş zamanında yapılan master planda İstanbul'un 1200 kilometre raylı sisteme, metroya ihtiyacı olduğunun tespit edildiğini dile getiren Ilıcalı, metro projelerini hızlandırmak, bütçe önceliklerinde de bunlara yer vermek gerektiğini söyledi.

9 MİLYON YOLCUDAN 1 MİLYONU METROBÜS KULLANIYOR

Metrobüsün İstanbul'un ulaşımında çok önemli bir yere sahip olduğunu kaydeden Ilıcalı, "Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın başkanlığı zamanında ben de Ulaşım Daire Başkanıydım, izin alamamıştık, yapamamıştık. Kadir Topbaş'a başkan olunca önerdik, çok ilgisini çekti, yaptı. Bugün 9 milyon yolcunun 1 milyonunu metrobüs taşıyor. Bu çok önemli rakam. Ama artık kapasitelerinin çok üstünde. Güvenlik riski var. Bunun haricinde konfor açısından sıkıntılı." diye konuştu.
İETT'ye metrobüsün otonom hale getirilmesini söylediklerini ifade eden Ilıcalı, bir yıldır ASELSAN'ın iştirakiyle kısmi otonom hale getirmek için çalışmalar yaptıklarını, bu sistemin teknolojiyle sadece sürücüyü uyarmadığını ve gerektiğinde devreye girdiğini dile getirdi.
Ilıcalı, Beyoğlu'nda 22 Temmuz'da meydana gelen ve 1 kişinin hayatını kaybettiği kazada şoförün ayağa kalkıp, cebinden bir şeyler almaya çalıştığını anımsatarak, "Bu sistem sadece ona uyarı vermiyor, aynı zamanda fren yapması lazım, fren yapamıyor, zincirleme kaza oluyor. Sistem frenleme yapıyor. Dolayısıyla toplu ulaşımın güvenliğini teknolojiyle artırma ve toplu ulaşım öncelikli yollar son derece önemli. Bir an önce bunun yapılması lazım." diye konuştu.

Belediyeyle gerçekleştirdikleri toplantıdan birkaç gün sonra bu açıklamanın yapılmasının önemli olduğunu belirten Ilıcalı, şöyle devam etti:
"İBB'nin bilgi notunda, 2024 yılında sürücülerin ortalama trafik sıkışıklığından 105 saat etkilendiği yazıyor. 2025'te ne olacak tedbir almazsanız? 105 saatin üstüne çıkacak. Çünkü trafik talepleri, yol üzerindeki araç sayıları artıyor, kapasiteler sabit. Sıkışıklık saatlerde yollardaki kalma süremiz de artacak. Bir an önce bu otobüs tercihli yolların diğer sistemlerle entegre edecek şekilde geniş bir bakışla beraber hayata geçirilmesi İstanbul'da yaşayan vatandaşlarımız için İstanbul'a yurt dışından, yurt içinden gelen kişiler için toplu ulaşım açısından önemli bir rahatlık ve bireysel yolculuklarda da azalmaya, trafiğin biraz da olsa rahatlamasını sağlayacaktır."

"İSTANBUL'UN HER YERİNDE UYGULANABİLİR"

Ilıcalı, tercihli otobüs yolunda bir şeridin otobüse ayrıldığını, diğer yolların araçların kullanımında olduğunu ancak tercihli yolun otobüslerin hızını üçe katladığını belirterek, "Metrobüsün hızı en az 30 kilometre/saat. Yandaki araçların hızı 10 kilometrenin altına düşüyor. Vatandaş burada tercihini yapacak. Avrupa'da herkesin aracı olmasına rağmen toplu ulaşım sistemi çok güçlü olduğu için tercih etmiyor. Dolayısıyla buradan daha konforlu, daha hızlı hareket ettiği için buradaki trafikte de azalma olacak." ifadelerini kullandı.
Önemli olanın birim zamanda en fazla aracı değil yolcuyu geçirmek olduğunu kaydeden Ilıcalı, bu açıdan projenin önemli bir uygulama olduğunu, Avrupa ve ABD'de bir çok şehirde uygulandığını belirtti.
Otobüs öncelikli yolun iki şeritli her yolda uygulanabileceğini ve bir şeridin otobüslere diğer şeridin ise karma trafiğe verilebileceğini belirten Ilıcalı, şöyle konuştu:

"Üç şeritliyse hayli hayli uygulanabilir. Bunun sağa dönüşü, sola dönüşleri çok rahat planlanabiliyor. Ortak şerit uygulaması yapılıyor. İBB'nin tespit ettiği 80 kilometre, 40 kilometre bunlar çok çok az. İstanbul'un her yerinde uygulanabilir. Mesela İstanbul Ticaret Üniversitesi önü İmrahor Caddesi, ihtiyaç varsa burada bir analiz yapılır, yolun geometrisi kaç şerit, 2 şerit, rahat uygulanabilir. Beşiktaş Ayazağa, 3 şerit, rahat uygulanabilir. Diğer sistemlerle de bunun bir entegrasyonu sağlanabilir. Pratik olarak baktığımız zaman bugün için İBB'nin eskiden alınan kararların, kilometre olarak çok azaldığını düşünüyorum. Binlerce kilometre ana arteri olan İstanbul'da en az 2 şeridi olan her yolda uygulanabilir. Yeter ki iyi planlayıp iyi bir analiz yapalım, talep analizi, iyi bir geometrik planlama, iyi bir elektronik denetim sistemi kontrolü ile her yerde uygulayabilirsiniz. İhlal edenler EDS kameralarıyla anında tespit edilir."

Kaynak : AA