İZBAN’a uyarı: Krediler ödenmiyor ana bina ruhsatsız!

Sayıştay, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ortak olduğu banliyö sistemi İzmir Banliyö Taşımacılığı Sistemi Ticaret Anonim Şirketi (İZBAN)’nin 2022 yılı denetim raporunu yayımladı.

Açıklanan raporda en çok dikkat çeken bulgular, şirketin ana hizmet binasının ruhsatsız olması ve kredi taksitlerinin zamanında ödenmemesi nedeniyle ciddi mali kayıpların yaşanması oldu.

PARALAR HANGİ KURUDA BİRİKTİ?

Raporda, şirketin şehir içi yolcu taşımacılığı işine ilişkin biniş ücretlerinin İzmir İnovasyon ve Teknoloji AŞ tarafından toplandığı ancak bu hizmete ilişkin 2022 yılının 11’inci ayına kadar sözleşme veya protokol imzalanmadığı ve bu sebeple vekaletsiz iş görme ediminin gerçekleştirildiği ve biniş ücreti toplamada eksikliklerin tespit edildiği belirtildi.

Yapılan protokolün yeterince detaylı olmaması nedeniyle kartlarda kalıp kullanılmayan paralar ile İzmirim kart satış bedellerinin kime ait olacağının bilinmediği, aktarma sonucu taşınan yolculara ait hasılat paylaşımın nasıl yapılacağının belirlenmediği ve yıllar itibariyle bahsedilen sebeplerle biriken paraların hangi kurum nezdinde biriktirildiği, mevduat hesabında değerlendirilip değerlendirilmediği, bu tutarlardan şirket adına pay ayrılıp ayrılmadığı veya ne şekilde kullanıldığının bilinmediği ifade edildi.

Raporda konuya ilişkin, “İzmir’in ülke genelinde en çok turist alan şehirlerden biri olduğu göz önüne alındığında gelen turistlerden toplu ulaşımdan faydalanmak isteyenlerin İzmirim kart satın aldıkları ve İzmirim kart satış bedeli ile maliyet bedeli arasında oluşan kârın kime ait olduğunun bilinmediği görülmüştür. Kart satış kârının yanında yine aynı sebeplerle gelen yolcuların şehirde ne kadar biniş yapacaklarını tam olarak bilemedikleri için karta ortalama bedeller yükledikleri ve tamamını kullanmadan şehirden ayrıldıkları durumda kartta kalan ve yıllarca kullanılmayan tutarların hangi hesapta toplanacağı, ne şekilde nemalandırılacağı, bu bedellerin paylaşımı vb. hususlara yönelik düzenlemelerin yapılmadığı görülmektedir. Nitekim şirketin kurulduğu zamandan bu yana kartta kalan paralara yönelik herhangi bir gelir elde edemediği ve hâlihazırda bu paraların miktarı ve nerede biriktiği hakkında bilgisinin olmadığı görülmektedir” denildi.

Sayıştay, protokollerin gerekli huşular dikkate alınarak hazırlanması konusunda uyarıda bulundu.

HURDALARDAN MALİ KAYIP

Raporda yer verilen bir diğer husus ise şirketin çeşitli sebeplerle kullanım ömrünü doldurmuş hurda niteliğindeki taşınırlarının iki farklı alanda muhafaza edildiği, taşınırların hurdaya ayrıldığında herhangi bir kayıt veya güvenlik sistemi olmayan açık bir alana bırakıldığı, yedek parça olarak kullanılabilecek parçalarının ihtiyaç duyulan birimlerce hurdaların üzerinden sökülerek tekrar kullanılabildiği, daha sonra kullanılma imkânı kalmadığında ise şirketin hurdalar için ayırmış olduğu kilitli bir bölümde muhafaza edilmesi oldu.

Hurdaların, ekonomik değerinin olmasına rağmen mali değer elde edilmeden açıkta bekletildiği ifade edildi.

Raporda, “Kullanım ömrünü tamamlamış taşınırların ihtiyaç duyulan parçalarının ilgili birimlerce tekrar kullanılması iyi bir uygulama olmakla beraber çeşitli riskleri de beraberinde getirmektedir. Bu risklerle karşı karşıya kalmamak için hurdalardan bu şekilde faydalanılmasına devam edilmesiyle birlikte bunların görevlendirilecek bir personel sorumluluğunda kayıt altına alınarak kilitli bölümde muhafaza edilmesi ve ilgililerce ihtiyaç duyulduğunda yine görevli eşliğinde tekrar kullanıma yönlendirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir” ifadeleri kullanıldı.

KREDİ TAKSİTLERİ UYARISI

Sayıştay raporunda ayrıca şirket tarafından çekilen bazı kredilerin, anapara ve faiz ödemelerinin gerçekleştirilmeyerek ilave birtakım masraflara katlanıldığı belirtildi.

Şirketin kuruluş sürecinde yurt dışından satın almış olduğu tren setleri için çekilen kredilerin 2020 yılından itibaren anapara ve faiz ödemelerinin gerçekleştirilemediği, aylar itibariyle taksiti gelen ödemelerin ertelenmesi için borçlanılan kuruluşa başvuruda bulunulduğu ifade edildi.

Yıllar itibariyle ödenemeyen ve ertelenen borçlar katlanarak büyüdüğü için önce 50 milyon dolar, ardından da 30 milyon dolar kredi çekilerek vadesi geçmiş borçların kapatıldığı ve şirketin sürekli artan borç yükü altına girdiği bulgusuna yer verildi.

Raporda, 2022 yılında ödemesi gereken kredileri erteleme yoluna gitmiş ve bunun karşılığında katlanılan maliyetin 82 milyon 515 bin lira olduğu belirtildi.

Raporda, borçlanma ve maliyetin artmasına ilişkin “Aynı yıl şirketin yıllık cirosu ise 280.183.218,13-TL olarak gerçekleşmiştir. Görüleceği üzere şirketin yıllık cirosunun yaklaşık %30’u kredi erteleme maliyeti olarak yansımaktadır. Bu maliyet hesabında 2020-2022 yılları arasında ertelenerek birikmiş olan kredilerin ödenmesi için çekilen 50.000.000 USD kredinin maliyeti olan 210.353.764-TL’ye yer verilmemiştir. Kredi maliyeti de dâhil edilirse şirketin 2020 yılından itibaren katlanmış olduğu toplam maliyet tutarı 347.239.985,6-TL olarak gerçekleşmiştir. Şirketin satın almış olduğu tren setleri için 179.998.812 USD tutarlı anaparadan oluşan akreditif proje kredisi olduğu görülmektedir. Şirket 2020 yılında kredi taksit ödemesini gerçekleştiremeyerek ilk olarak kredi erteleme talebinde bulunmuş ve 3 er aylık dönemlerle bu bedelleri ertelemiştir. Sonraki yıllarda hem ertelenen kredilerin vadesi hem de normal kredi vadeleri geldiği için şirketin ödeme yükü daha da artmış ve bu kredilerin bir kısmı yine ödenemeyerek tekrar ertelenmeye başvurulmuş ve bu süreç böylece şirket borç yükü artarak devam etmiştir” denildi.

Raporda, şirketin maliyetlerini karşılaması için ciddi meblağlara gerek duyulduğunun altı çizilerek “Şirketin 2022 yılı faaliyet gelirlerinin toplamının 280.183.218,13-TL olduğu göz önüne alındığında 50.000.000 USD’nin yani 31.12.2022 tarihindeki kur değeriyle 934.500.000TL’nin Vakıfbank’tan borçlanılarak vadesi geçmiş borçların ödenmesi gelinen süreçte bu ödemelerin sürdürülebilir olmadığını göstermektedir. Şirketin mevcut faaliyetlerini sürdürmesi için ihtiyaç duyduğu personel, kira, ısınma, enerji, bakım onarım gibi faaliyet giderlerini hesaba katmadan yapılan kıyaslamada bile borçların ödenmesi için değil borçların vadesini erteleyebilmek adına toplam faaliyet gelirlerinin yaklaşık 3,5 katı büyüklüğünde tekrar borç almak durumunda olması durumun ciddiyetini göstermektedir” ifadelerine yer verildi.

ANA HİZMET BİNASI RUHSATSIZ

Sayıştay raporunda en çok dikkat çeken husus ise ana hizmet binası bulguları oldu. Şirket tarafından ana hizmet binası olarak kullanılan yapının, yapı ruhsatı ve yapı kullanım izin belgesi olmadan ruhsatsız bir şekilde kullanıldığı belirtildi.

Yapılan incelemelerde Çiğli İlçesinde bulunan mevcut arsa üzerinde şirket tarafından ana hizmet binası ve tamir atölyesi olarak kullanılan yapıya ait 105.960,03 m2 arsanın hazineye ait olduğu ve İzmir Büyükşehir Belediyesine tahsis edildiği, söz konusu arsanın şirkete devrine veya kiraya verilmesine ilişkin olarak alınmış herhangi bir karar bulunmadığı, mezkur arsa üzerinde yer alan ve Şirket tarafından ana hizmet binası ve tamir atölyesi olarak kullanılan yapının yapı ruhsatı ve yapı kullanım izin belgesinin de olmadığı tespit edildi.

Raporda, taşınmazın kullanımının yapılacak sözleşme ile İZBAN’a devredilmesi, ayrıca taşınmazın kullanım izninin ve ruhsatının da gerekli birimlerce alınması için başvuruların yapılması uyarısı yapıldı.

BU HABER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR - İzmir’deki görme engellilerden savunuculuk kampanyası

Haber Merkezi