Kadim esnaf geleneği dijitalle yıpranıyor

TANER UYANIKER-ÖZEL HABER

Yüzlerce yıldır süregelen kadim esnaflık geleneği yeni dünya düzeninde yıpranmaya başladı. Anadolu’da başlayan ahilik geleneğinde olan çırak-usta ilişkisi, vatandaşla güvenilirlik, dürüstlük ilişkisi dijital alışverişle kayboldu. Vatandaş eskiden esnafla birebir iletişim halinde alışveriş yaparken şimdi internet üzerinden hiç tanımadığı kişilerden alışveriş yapıyor. Hayatında Ahilik kültürü ve esnaflık geleneği olmayan kişiler rahatça alışveriş sitelerinden ürünlerini satabiliyor. Kadim geleneği sürdüren ve her gün dükkanlarını aynı özenle açan esnaf ise dijital alışverişin hem Ahilik kültürünü hem de işlerini sekteye uğrattığını söyledi. Esnaf, özellikle genç kesimin alışverişinin internetten yaptığını, her geçen gün satışlarının düştüğünü böyle devam ederse esnaflık kültürünün yok olma noktasına gelebileceğini söyledi.

İNTERNETTE SAMİMİYET YOK

15 yıldır Kemeraltı’nda esnaflık yapan Hayrettin Yıldırım, yaşanan dijital sürecin esnafı kötü etkilediğini söyledi. Yıldırım, “İnternetten alışveriş yokken vatandaş alışveriş için sokağa iner esnaf ile bir araya gelirdi. Alacağı ürünü dener, kalitesine bakar, bizimle iletişim kurardı. Sattığımız üründe bir sorun olursa gelir yenisiyle değiştirirdik ya da parasını iade ederdik. Ama şimdi alışveriş internet üzerinden dönüyor ve insanlar burada hiç görmedikleri tanımadıkları kişilerden ürün alıyor. Oralarda işlerin nasıl döndüğünü bilmiyorum ama nihayetinde bir samimiyet yok. Yapay bir alışverişten bahsediyoruz. Özellikle genç nesil artık alışverişinin çoğunluğunu internet üzerinden yapıyor. Bu nedenle esnaf olarak satışlarımız her geçen gün azalıyor. Bu durum böyle devam ederse ne yazık ki esnaflığın geleceğini pek parlak göremiyorum” dedi. Esnafın Ahilik kültürüyle yoğrulduğunu belirten Yıldırım, internet alışverişi üzerinden bu geleneğin sürdürülemeyeceğini söyledi. Yıldırım, “Biz Ahiliği, esnaflığı bu işi yapan kişilerden öğrendik. Esnaflığın bir ağırlığı, sorumluluğu vardır. Bir güven ilişkisi kuruludur. Ama internet üzerinde bir esnaflık geleneğinden söz edemeyiz. Hayatından Ahilik kültürünü almamış kişiler o platformlarda satış yapabilmektedir. O kültür olmayınca da bazen istenmeyenler şeyler ortaya çıkabilmektedir” diye konuştu.

KLASİK ESNAFLIK BİTEBİLİR

Kemeraltı’nda esnaflık yapan bir başka isim Bayram Gürbüz, internet alışverişinin klasik esnaflığı bitirebileceğini söyledi. Gürbüz, “Bizler yüzyıllardır gelen bir geleneği sürdürüyoruz. Her sabah gelip dükkanımızı açıyoruz. Vatandaşla birebir iletişim kuruyoruz. Vatandaş bizi anlıyor biz de onları anlıyoruz. İnternet alışverişinde ise bu yok. 24 saat satış var. Kim kimden ürün aldığını bilmiyor. Sadece belli başlı yapay yazılımlar sonucunda belli bir sistemle alışveriş yapacağınız kişiyi seçiyorsunuz. İnsanlar her gün saatlerce telefon başında. Böyle bir ortamda hiç yorulmadan bir tıkla alışveriş yapıyorlar. Bu durum esnafın satışını düşürüyor. Mağaza açan dükkan açan esnaf akşama kadar müşteri bekliyor. Eskisi gibi olmasa da bugün için satışlar kurtarıyor. Ama gelecekte internet alışverişi yaygınlaştıkça dükkan-mağaza sayısı azalacaktır. Klasik esnaflığı sürdüren çok az kişi kalacaktır” dedi.

KİMSE ÇIRAKLIKTAN GELMİYOR

Genç esnaflardan Ali Çağırtekin ise kendisinin çıraklıktan gelerek esnaf olduğunu söyledi. Belki de kendisinin son çıraklıkla esnaf olanlardan birisi olabileceğini söyleyen Çağırtekin, “Kimse artık çekirdekten gelerek Ahilik kültürünü öğrenerek ustalarından dersler alarak bu işe başlamıyor. Kolayca bir şirket kurarak alışveriş sitelerinden satış yapabiliyor. Bu da yüzlerce yıldır süregelen Ahilik kültürünü zedeliyor. Dijitalizm maalesef bu kültürü azaltıyor. Hayatında bu kültürü bilmeyen binlerce kişi buralardan satış yapıyor. Esnaf-vatandaş samimiyeti ve güveni ortadan kayboluyor” ifadelerini kullandı.