KRİZ BİTECEK Mİ?   

E. ÇAĞLA GENİŞ

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, süt üreticilerinin 1 lira 15 kuruşluk tavan fiyatın altında süt satmak zorunda kalması üzerine geçtiğimiz günlerde Et ve Süt Kurumu (ESK)’ya süt alım talimatı verdi. Uygulamaya göre, Et ve Süt Kurumu günlük arz fazlası olduğu tahmin edilen bin 500 ton sütü litresine 1,15 lira ödeyerek piyasadan toplayarak süt tozuna dönüştürecek. Bu sayede süt veren hayvanların kriz nedeniyle kesime gönderilmesinin de önüne geçilmesi amaçlanıyor.

“KARARLI VE DOĞRU BİR ADIM”

ESK ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın sorunun çözümü konusunda doğru adım attığına işaret eden Tire Süt Kooperatifi Başkanı Mahmut Eskiyörük, arz fazlası sütün kurum tarafından piyasadan toplanmasının sektörü rahatlatacağını dile getirdi. 2008 yılında da benzer bir kriz yaşandığını hatırlatan Eskiyörük, “2008'de de benzer bir durumla karşılaşılmış gerekli adımlar atılmayınca süt veren inekler kesilmişti. Bunun Türkiye'ye maliyeti 3 milyar dolar olmuştu. Şu an 200 milyon liralık bir kaynakla hayvanlarımız kesilmekten kurtulacak. Sayın Bakanımız Faruk Çelik, bu sorunun çözümü konusunda kararlı ve bence doğru bir adım attı. Olması gereken baştan yapılması gereken bir uygulamaydı” dedi.

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE UYGULANAN SİSTEM

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Harun Raşit Uysal, Bakanlık tarafından verilen süt tozu talimatının sektör için olumlu adım olduğunu belirterek, “Birbiriyle ilişkili olan et ve süt sektöründeki sorunların çözümü noktasında geç kalınmış olsa bile olumlu bir adım. Bir ülkede süt fiyatları düşük et fiyatları yüksekse o ülke hayvan ırkını kaybetmeyle karşı karşıyadır. Üretici ineklerini kasaba gönderirse dolayısıyla o ineklerin gelecekte doğuracağı hayvanları da kaybetmiş oluyorsunuz. Türkiye şu an bu durumu yaşıyor. Süt fiyatları 80 kuruşa kadar düştü, etin kilosu ise fahiş fiyatlara yükseldi. Dolayısıyla inekler kesim için kasaba gitmeye başlamıştı. Bakanlık tarafından yapılan bu müdahale çok yerinde oldu. Et ve Süt Kurumu aracılığıyla yapılacak olması da güzel. Sütün bol olduğu dönemde süt tozu üretimi şeklinde bu müdahale yapılacak. Bu süt tozları gerektiğinde yurt dışı için yardım amaçlı gönderilecek. Aynı zamanda Türkiye içerisinde sütün az olduğu dönemlerde kullanılacak. Bu uygulama aslında gelişmiş ülkelerde uygulanan bir sistem” diye konuştu.

“ÜRETİCİNİN MORALİ YÜKSELECEK”

Uygulama ile birlikte süt krizinin çözülerek sektörünün geri kazanılacağını kaydeden Uysal, “Et fiyatlarının yüksek oluşu nedeniyle ileride kaybedilebilecek süt sektörü de kazanılmış olacak. Ayrıca süt üreticilerine hakkı olan fiyat verilmiş olacak. Dolayısıyla üreticide moraller yükselecek. Üretici aynı zamanda devletin arkasında olduğunu hissedecek. Et ve süt kurumu böyle bir müdahale ile piyasayı rahatlattı diyecekler. Hayvanları kesime gönderdiğinizde hayvan varlığını kaybettiğinizde ileride bir et kriziyle karşı karşıya kalacaksınız demektir. 2008-2009 krizinde olduğu gibi hayvancılık Türkiye’de büyük sekteye uğramıştı. Bu müdahale o krizi ortadan kaldıracak diye düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

“KOOPERATİFLEŞME ŞART”

Uygulamayı desteklediklerini ifade eden Beydağ Süt Üreticileri Birliği Başkanı Erşan Köseoğlu,  “Sütteki krizin çözümü için başka bir yol yoktu. Uygulamayı destekliyoruz. Ankara’yla irtibat halindeyiz. Görüşmelerimiz devam ediyor. Bir şekilde bu sorunun çözülmesi gerekiyor. Bakanımız ne olursa olsun bu sorunu çözeceğini söyledi. Bu ay içinde tekrar görüşmeler var” dedi. Foça Süt Birliği Başkanı Ercan Yüksektepe ise, kalıcı çözüm için kooperatifleşmenin şart olduğunu savunarak, “Avrupa’daki gibi üreticilerin kooperatifleşmesi gerekiyor. Bugün Avrupa’ya baktığımız zaman tarım sektöründe sanayici yok. Biz de bu işler sanayicinin eline kaldığı için sorunlar yaşanıyor. Türkiye’de kooperatifler aracılık yaparak üreticinin sütünü toplayarak sanayiciye satıyor. Bir yaptırımı yok. Foça’da süt konusunda kriz yok çünkü bizim kendi kooperatifimiz var ve katma değerini katarak Foça Yoğurt’a sütümüzü satıyoruz. Bizim sütümüz yoğurt olarak piyasaya sürülüyor. Fakat diğer ilçelerde büyük sıkıntı var. Bayındır’da 80 kuruşa kadar indi süt fiyatları. Foça’da 1 lira 15 kuruş şu anda. Teşvikler üretici yerine süt tozu üreten firmalara veriliyor. Maliyetlerin düşmesi gerekiyor” şeklinde açıklama yaptı.

“KRİZ ÇÖZÜLÜR MÜ UMUDUYLA YAŞIYORUZ”

Bayındırlı süt üreticisi Hilmi Sürek, krizin getirdiği sıkıntılara rağmen süt veren hayvanları kesime göndermediklerini belirterek, “Bayındır’da süt piyasası şu anda allak bullak… Bölgede normal sütler 70 kuruşa kadar düştü. Biz çiftlik sütü üretiyoruz; 90 kuruşa satıyoruz. Yapılan uygulamayı tedbir amaçlı olarak destekliyoruz. Fakat bu tüm sorunları çözecek mi bilmiyorum. Sütün 90 kuruşa düşmesi bizde büyük sıkıntılar yarattı. Hayvancılık bölgemizin başlıca geçim kaynağı. Şu an girdi maliyetlerinden kaynaklanan maliyet açısından zor durumdayız. Acaba bakanlığın verdiği talimata göre düzelir mi umuduyla yaşıyoruz. Her ay, bir önceki aya göre zarar ediyoruz. Ama girdi maliyetlerinde bir düşme yok. Bizden alınan sütlerle yapılan peynir ve yoğurt gibi ürünlerin fiyatı düşmüyor. Bu durumda ne büyük sıkıntıyı üretici çekiyor. Tüketiciye satılan fiyatla üreticiden alınan fiyat arasında uçurum var. Kalıcı çözümler istiyoruz. Küçük Menderes’teki vatandaşın geçimi tamamen hayvancılık üzerine... İleriye dönük projelerle desteklenmemiz gerekiyor. İnekleri kestirmemek için elimizden geleni yapıyoruz. Ama zarardayız; bazı inekleri zorla sebep bularak kasaba vermeyi düşünüyoruz. Atılan adımlarla sıkıntının çözülmesini bekliyoruz” dedi.