Milyonların beklediği düzenleme TBMM’de: Staj günleri emekliliğe dahil edilecek mi?

Milyonlarca çalışanın kariyerinin ilk adımı olan ancak emeklilik hesaplamalarında "yok" sayılan staj ve çıraklık dönemleri, Türkiye'nin çalışma hayatındaki en kritik gündem maddelerinden biri olmaya devam ediyor. Özellikle EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesini kıl payı kaçıran veya ilk işe giriş tarihini geriye çekmek isteyen vatandaşlar, bu sürelerin sigorta başlangıcı olarak tanınmasını talep ediyor. Umutları yeşerten somut bir adım ise geçtiğimiz aylarda atıldı ve konu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) gündemine taşındı.

Çalışma hayatının henüz başındayken, lise veya üniversite sıralarında yapılan zorunlu stajlar ve çıraklık eğitimleri, mevcut Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) mevzuatında emekliliğe esas prim gün sayısı veya sigorta başlangıç tarihi olarak kabul edilmiyor. Bu durum, milyonlarca vatandaşın fiilen çalışmaya başladıkları tarihi, resmi kayıtlarda görememesine neden oluyor.

SORUNUN KAYNAĞI: "KISA VADELİ SİGORTA" GERÇEĞİ

Peki, staj döneminde adımıza SGK kaydı açılmasına rağmen bu süreler neden emekliliğe etki etmiyor?

Mevcut sistemde, stajyer ve çıraklar için ödenen sigorta primi, "kısa vadeli sigorta kolları" olarak bilinen bir kategoride değerlendiriliyor. Bu sigorta türü, çalışanın öncelikli olarak iş kazası, meslek hastalığı ve genel sağlık sigortası (GSS) primlerini kapsıyor. Yani, stajyerin başına iş yerinde bir kaza gelmesi veya mesleki bir hastalığa yakalanması durumunda sağlık güvencesi altına alınmasını amaçlıyor.

Ancak emeklilik için gereken, "uzun vadeli sigorta kolları" olarak adlandırılan malullük, yaşlılık ve ölüm (MYÖ) sigortasıdır. Staj dönemlerinde bu prim kalemi ödenmediği için, o tarihler emeklilik hesabında dikkate alınmıyor.

KRİTİK TALEP: "BORÇLANMA HAKKI" VE "TARİH DÜZELTMESİ"

Kamuoyunda "staj mağdurları" olarak bilinen kesimin temel talebi iki yönlü:

Sigorta Başlangıcı Olarak Tanınması: Staj veya çıraklık kaydının yapıldığı o ilk tarihin, resmi SGK işe giriş tarihi olarak kabul edilmesi.

Borçlanma Hakkı: Tıpkı askerlik veya doğum borçlanmasında olduğu gibi, bu sürelerde ödenmeyen uzun vadeli primlerin, vatandaş tarafından toplu olarak ödenerek hizmet gününe eklenmesi.

Mevcut yasalar bu tür bir borçlanmaya izin vermediği için, milyonlarca kişinin beklediği bu değişikliğin ancak kapsamlı bir kanuni düzenleme ile hayata geçmesi mümkün.

MECLİS GÜNDEMİNDEKİ O KANUN TEKLİFİ

Bu kronik sorunun çözümü için umutları artıran gelişme, geçtiğimiz Mayıs ayında yaşandı. Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara, staj ve çıraklık sürelerinin emekliliğe dahil edilmesi amacıyla kapsamlı bir kanun teklifini TBMM Başkanlığı'na sundu.

Teklif, "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" başlığını taşıyor ve doğrudan bu mağduriyeti gidermeyi hedefliyor.

TEKLİFİN DETAYLARI NELER?

Sunulan kanun teklifinin içeriği, sistemin nasıl işleyeceğine dair önemli ipuçları veriyor. Teklifin kabul edilmesi halinde hayata geçmesi beklenen düzenleme şu şekilde:

Kapsam: Mesleki Eğitim Kanunu'nda tanımlanan aday çıraklar, çıraklar, işletmelerde mesleki eğitim görenler, stajyer öğrenciler ve tamamlayıcı eğitim görenler bu haktan yararlanabilecek.

Şartlı Kabul: Teklif, bu kişilerin staj ve eğitim sürelerini borçlanabilmesini öngörüyor.

3 Aylık Süre: Kanunun yürürlüğe girmesi halinde, hak sahiplerinin 3 ay içinde SGK'ya talepte bulunması gerekecek.

Ödeme Yükümlülüğü: Talepte bulunanlar, borçlanmak istedikleri sürelere ait primleri kendileri ödeyecek.

En Önemli Sonuç: Borçlanma işlemi tamamlandığında, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülecek.

Bu son madde, özellikle EYT kapsamına girmek için birkaç güne veya aya ihtiyaç duyan binlerce kişi için "hayati" önem taşıyor. Sigorta başlangıç tarihinin geriye çekilmesi, emeklilik şartlarını tamamen değiştirebilir.

ŞİMDİ NE OLACAK? SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?

Sunulan kanun teklifi, şu anda Meclis'in ilgili komisyonlarında değerlendirilmeyi bekliyor. Teklifin yasalaşması için öncelikle komisyonlardan geçmesi, ardından TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilmesi ve son olarak Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak Resmi Gazete'de yayımlanması gerekiyor.

Milyonlarca staj ve çıraklık mağduru, kariyerlerinin ilk günlerinin emeklilik hayallerine engel olmamasını dilerken, gözlerini Meclis'ten gelecek iyi habere çevirmiş durumda.