Rekolteyi tutturamadı

KENAN YEŞİL - ÖZEL HABER
Türkiye’nin önemli bir tarımsal ihracat kalemi olan çekirdeksiz kuru üzümde geçen yıl geçilen uygulama ile rekolte tahmin çalışmaları Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılmaya başlandı. Bakanlığın 2017-2018 çekirdeksiz kuru üzüm sezonu için belirlediği rekolte tahmini 310 bin ton olurken bu rakam sezonun bitmesine henüz iki ay kala aşılmış durumda. 2017-2018 sezonu Ege Bölgesi ticaret borsalarından alınan bilgilere tescilden geçen çekirdeksiz kuru üzüm müstahsil miktarları nisan ayında 310 bin ton olurken, mayıs ayında 325 bin ton ve haziran ayında ise 335 bin 262 tona ulaştı. Bakanlığın açıklamış olduğu rakamların 40 bin ton üzerinde bir rekolte beklenirken uzmanlar ise çekirdeksiz kuru üzüm rekolte çalışmalarının ehil kurumlar ve insanlar tarafından yapılmasını istedi.
TÜRKİYE İLK SIRADA
Türkiye’nin kuru üzüm üretimi ve ihracatı bakımından dünyanın en önemli aktörlerden biri olduğunu vurgulayan İzmir Ticaret Borsası (İTB) Yönetim Kurulu Üyesi İlhan Zincircioğlu, “Ülkemiz kuru üzüm konusunda hem yetiştirme bakımından hem de ihracatı bakımından dünyada birinci durumda. Dolayısıyla kuru üzümün her şeyden önce miktarı, rekoltesinin bilinmesi hem alıcı bakımından hem satıcı bakımında çok önemli bir değere sahiptir. Bunun da özel bir şekilde yapılmasında fayda vardır.  Bölgemizin ve borsamızın en önemli tarımsal maddelerinden biri olan çekirdeksiz kuru üzüm için rekolte tahmin çalışmaları yaklaşık 50 yıldır Türkiye’de İTB koordinasyonunda bize destek veren kardeş kuruluşlarla beraber yapılıyordu. Geçen yıl bu yapılan organizasyon Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı uhdesine geçti ve rekolte tahminleri bakanlık tarafından yapılmaya başlandı.  Bundan sonra da tahmin ediyorum ki bakanlık tarafından yapılacak” dedi.
TATMİN ETMEDİ
Çekirdeksiz kuru üzümde rekolte tahmin çalışmalarının geçen yıl Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapıldığını belirten Zincircioğlu, bakanlığın yaptığı açıklamada detaylara yer verilmemesinden dolayı sektörde yer alan insanların tatmin olmadığını söyledi. Zincircioğlu, “Rekolte tahmin çalışması geçen yıl bakanlık tarafından yapıldı. Ancak bu rekolte tahmini açıklandıktan sonra bu ürünle ilgili olarak ürünün kalitesi, hastalığı, zararlıları ve gelişimi hakkında bir açıklama yapılmadı. Çekirdeksiz kuru üzüm konusunda ilave yatırımın olup olmadığı, ilave bağ sahasının genişlemesinin olup olmadığı konusu ise bu sektörde çalışan insanlar için çok önemli biri bilgiydi. Bu bilgiden insanlar mahrum kaldı” diye konuştu.
BAKANLIĞIN TESPİTLERİNDE SAPMA VAR
Çekirdeksiz kuru üzüm müstahsil tescil rakamlarının çok önemli olduğuna dikkat çeken İlhan Zincircioğlu, bakanlığın açıklamış olduğu rekolte tahmin rakamlarında yüzde 15 gibi bir sapma söz konusu olduğunun altını çizdi. Çekirdeksiz kuru üzümde rekolte beklentilerinin 350 bin ton üzerinde olduğunu vurgulayan Zincircioğlu, “Mayıs sonu itibari ile müstahsil tescil rakamları 325 bin tonu geçmiş durumda. Beklentimiz ise sezon sonu itibariyle bunun 360 bin tonu geçeceğini tahmin ediyoruz. Bakanlığın açıkladığı rekolte tahmini ise 310 bin tondu. Yaklaşık yüzde 15 gibi bir sapma şimdiden gözüküyor. Borsamızın koordinasyonu ile 50 yılın üzerinde yapılan rekolte tahininde son 12 yılda bizim yaptığımız açıklamalarda yüzde 2 sapma var. Dolayısıyla çekirdeksiz kuru üzümde rekolte tahmin işi ehil eller tarafından yapılması çok önemli” şeklinde konuştu.
EKONOMİYE KATKISI BÜYÜK
Kuru üzümün ihracat ve Türk ekonomisi için çok önemli bir emtia olduğunu vurgulayan Zincircioğlu, uzmanlar tarafından sadece çekirdeksiz kuru üzüm için rekolte tespit çalışması yapılmasının çok daha doğru olacağını belirterek, “Bizim talebimiz ise çekirdeksiz kuru üzüm rekolte tahmininin yine bakanlık koordinasyonunda yapılması ama bu işi bilen ve işin uzmanı olan ve daha önceki rekolte tahmin çalışmalarında görev almış olan uzman ekibin sadece çekirdeksiz kuru üzüm için rekolte tahmin işinin yapılmasıdır. Ama bakanlığın yapmış olduğu çalışma 81 ildeki tüm üzüm üretimini kapsıyor. Kendi içindeki yaş üzüm, kuru üzüm, petsek için kullanılan üzüm, şaraplık üzüm bunların miktarı çıkarılıp belli bir koordinasyon merkezinde toplandıktan sonra ayrı olarak ayrıştırılıyor ve arkasından kuru üzüm için bir rakam çıkarılıyor. Böyle olmasından ziyade kuru üzüm ihracat ve Türk ekonomisi için çok önemli bir emtia olduğu için eskiden olduğu gibi tekrar uzmanlar tarafından sadece çekirdeksiz kuru üzüm için rekolte tespit çalışması yapılmasında fayda var” dedi.
335 BİN TONU GEÇTİ
İTB Meclis üyesi ve Borsa Ajanı Mehmet Esmer ise, “Çekirdeksiz kuru üzümde sezon sonu itibariyle 350 bin tonlara geçeceğimizi düşünüyorum. Verilere baktığımızda bunu öngörebiliyoruz. Ege Bölgesi ticaret borsalarından aldığımız bilgilere göre Haziran ayı tescilden geçen çekirdeksiz kuru üzüm müstahsil miktarı 335 bin 262 tona ulaşmış durumda. 350 bin ton üzerinde bir ürün bekliyoruz. Bu rakam üzerine bazı yorumlar yapabilirler. Çekirdeksiz kuru üzümde geçen yıldan artan ürünler stok devriyle bu rakamlara geldiği yorumu yapabilirler. Bunu ispatlama şansımız yok. Bakanlığın açıklamış olduğu rakam 310 bin ton. Ama bakanlığın açıklamış olduğu rakamlarda bir sapma var” diye konuştu.
REKOLTE TAHMİNİ KOLAY İŞ DEĞİL
Bakanlık çekirdeksiz kuru üzümde rekolte tahmin işlerini aldığını belirten Esmer, “Alabilirler çünkü uzman ekipleri var. Rekolte tahmini kolay bir iş değil. Bakanlığın ekipleri de kolay bir iş olmadığını gördü. İzmir Ticaret Borsası bu rekolte tahmini yaparken hem bir sistemi vardı, hem de geçmişe yönelik çok ciddi bir istatistik veri stoku vardı. O yüzden istatistik stokuna mukabil bir rakam açıklıyordu. Buradaki sistemde Alaşehir, Salihli, Turgutlu gibi bölgelerde pilot bağlar var. O bağlara belki de 30 yıldır gidiliyor. Orada üzüm salkımları sayılıyor. Geçen yıl ile bu yılki arasındaki fark karşılaştırılıyor. Daha sonra ise oransallar karşılaştırılıyor. Orada elde edilen verile çok kıymetli. O yüzden borsanın açıkladığı rakamlarda hata payı en azdı. Bakanlık da zamanla kendi sistemini oturtur. Daha sağlıklı bilgiye sahip olur. Ama bakanlığın açıkladığı rakamlarda borsanın tahmininden çok daha fazla bir sapma var” diye konuştu.
İTB’YE HAKSIZLIK YAPILDI
İzmir Ticaret Borsası’nın önceki yıllarda açıklamış olduğu rekolte tahminlerine eleştiriler getirildiğini belirten Esmer, rekolte tahmin işlemlerinin bakanlığa geçtikten bu eleştirilerin haksız olduğunun ortaya çıktığını söyledi. Bakanlığın daha önce yaptığı açıklamalarda ‘İzmir Ticaret Borsasının bugüne kadar yaptığı rekolte çalışmaları doğrudur’ diye açıklaması olduğunu söyleyen Esmer, “İzmir Ticaret Borsası olarak rekolte tahminlerinin bakanlık tarafından yapılmasından çok mutluyuz. Çünkü sürekli borsamıza itham edilen şikayetlerin haksız olduğunu görmüş olduk. ‘Borsa rekolteyi yüksek gösteriyor, bunun için üzüm fiyatları düşüyor. Fiyatlar üzerinde bu türlü manipülasyon yapılıyor’ diye şikayetler oluyordu. Dolayısıyla böyle bir durumun olmadığını bu sene açık olarak ispat edildi. Üzüm 350 bin ton rakamlarına gelse bile üzüm kapanışları 7 TL fiyatlara geldi. Demek ki burada rakamları manipüle ederek hiçbir yere varamazsınız” dedi.
FİYAT DEĞİL DEĞERİ ÖNEMLİ
Çekirdeksiz kuru üzümün fiyatını değil, değerini yükseltilmesi gerektiğini dile getiren Mehmet Esmer, “Türk üzümünün dünyada yavaş yavaş değeri yükselmeyi başladı. Bizi sevindiren bir durum bu. Amerika’nın üzümden çıkmaya başlaması bizim üzümümüzün değer kazanmasında katkısı var. Üretici, üzüm üretimde kullanılan ilaçları çok dikkat ediyor. Bunun da büyük bir katkısı var. Bunları bir araya getirdiğimiz zaman doğal olarak diğer kuru gıdalara göre de ucuz kalmıştı. Şimdi ise 7 TL gibi fiyatlara yükselerek hak ettiği yerlere geldi. Eğer 7 TL fiyatı koruyabilirse üzüm, çok büyük bir başarı olur. Emeğin karşılığı alınmış olacak. 7 TL fiyatı beğenmeyen bir insan varsa büyük bir haksızlık yapar” şeklinde konuştu.
SEZON ORTALAMASI 5 LİRA
Üzüm fiyatlarının sezona 3.5 liradan başladığını aktaran Esmer, şu anda ise 7 liraya kadar yükseldiğini ve sezon ortalamasının ise 5 lira olduğunu belirtti. Mehmet Esmer, “Üzüm fiyatları 3.5 liradan 4 liraya çok hızlı bir şekilde çıktı. 4 lira seviyelerinde TARİŞ ve TMO’nun açıkladığı fiyat vardı. O fiyatlarda iyi bir ivme yakalandı ve sürekli yukarıya doğru bir trend devam etti. Şu ana kadar oluşan rekolte ortalamasını baktığımızda 5 lira. Elinde mal tutan üreticiler 7 liraya kadar çıkan fiyatlarından yararlandı. İhtiyacı olmadan fazla ürün alan ihracatçılar da kazandı. Bu öngörüyü doğru yapanlar kazandı. Fiyatların 7 liraya görene kadar çok mal satıldı. 7 lira ve üzerinde çok az mal satıldı. Tüm sezonu 7 lira olarak isimlendirmek yanlış olur. 2017-2018 sezon ortalamasını baktığımızda 5 lira gibi fiyat oluşuyor. Sezon ortalamasında oluşan fiyatta kötü değil. Burada kur faktörü de çok önemli. Çünkü dolar çok yükseldi. Ama üzüm dolara göre daha fazla prim yaptı” ifadelerini kullandı.
ÜZÜM SİYASALLAŞTIRILDI
Üzümün son dönemde biraz fazla siyasallaştırıldığını belirten Mehmet Esmer, “2 dolar seviyeleri ile biraz fazla hayal pompalandı. 2 dolar seviyeleri de üretici için hammadde fiyatı olarak bugün 4.5 liradan hesap edildiğinde 9 liralara gelir. O zamanda yanlış yaparız. Esasında üzümü ticari olarak biraz da kendi akışına bırakacaksın. Üretici de malına sahip çıkacak ve açığa mal vermeyecek” dedi. Mevsimsel değişikliklerin üzümde bazı mantari hastalıklara neden olabileceğini değinen Esmer, “Çok büyük zarar yok. Bölgesel zararlar var. Yağmurdan çok dolu yağışı ürünü etkiliyor. Ürünün çatlamasına neden oluyor. Yağmur yağıyor hemen ardından güneş açıyor. Topraktaki nem üzüme gidecek. Üretici de hemen ürününü korumak için ilaçlamaya gidecek. Ama bunu profesyonelce yapmalı. Başkasından gördüğü gibi yapmamalı. Ziraat mühendislerinden yararlansın. İşimizi her birimiz iyi yaptıktan sonra fiyatlar zaten oluşuyor. Üzüm 7 liraya kadar gelmiş. Bu fiyatı bir koruyalım üzerine neler yapabiliriz bunu bakalım” diye konuştu.
ÜZÜMDE ERKENCİLİK ALARMI!
Üzümde mevsimsellikten kaynaklanan sıkıntılar olduğunu dikkat çeken İlhan Zincircioğlu, şöyle konuştu: “İçinde bulunduğumuz üretim sezonu dolayısıyla üzümde bir takım sıkıntılar var. Bu sıkıntıların başında mevsimsel yağışların kaymasından dolayı dolu, sel zararımız var. Gece ve gündüz arasında ani sıcaklık farklılıklarından dolayı meydana gelen bir takım sıkıntılar var. Bu ister istemez gelecek olan mahsulü etkiliyor. Mahsulde bir takım oluşacak mantari hastalıkları da yanında getiriyor. Çünkü bu sene mahsul hava sıcaklıklarından dolayı 15-20 gün erken olmaya başladı. Olgunlaşmaya başlayan ve tatlı su yürümeye başlayan üzümü de yağmurun yağması ile çatlatıyor. Çatlayan yerde yağmur sonrası oluşan sıcak hava ile bir mantari hastalık sıkıntısını beraberinde getiriyor. Dolayısıyla bu sene tahmin çok önemli. Bu tahminin daha ciddi ve daha ehil eller tarafından yapılmasında fayda var.”

Haber Merkezi