Tüketicilere doğrudan satışlarda 30 gün içinde cayma hakkı

Ticaret Bakanlığı, ürün veya hizmetlerin sabit bir mağaza ya da perakende noktası olmadan, doğrudan tüketiciyle kişisel iletişim yoluyla satılmasına olanak tanıyan doğrudan satış sistemine yönelik yeni bir düzenleme hazırlığında. Bu adımla, sistemin daha güvenilir, adil ve şeffaf bir yapıya kavuşturulması, doğrudan satış yönteminin kontrollü şekilde yaygınlaşması ve yaşanabilecek mağduriyetlerin önüne geçilmesi amaçlanıyor.

Bu çerçevede Bakanlık tarafından hazırlanan ve sektöre yönelik ilk kapsamlı düzenleme olma özelliği taşıyan "Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik Taslağı", kamuoyunun ve ilgili kurumların görüşüne sunuldu. Taslakta, doğrudan satış şirketlerinin uyması gereken ilke ve esaslar, satıcıların sisteme giriş ve çıkış koşulları ile tüketicilerin haklarına ilişkin düzenlemeler yer alıyor.

YÜZDE 40'INI AŞAMAYACAK

Taslağın yürürlüğe girmesiyle birlikte, doğrudan satış yoluyla sunulan mal veya hizmetlerin, gerçekten satılabilir ve pazarlanabilir nitelikte olması gerekecek.

Sistem kapsamında, gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatlerde bulunulamayacak ve yanıltıcı bilgilere yer verilemeyecek. Kişiler, baskı uygulayarak, aldatıcı yöntemlerle ya da rahatsız edici davranışlarla sisteme katılmaya zorlanamayacak.

Ayrıca, doğrudan satış şirketlerinin doğrudan satıcılara vereceği komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatlerin toplamı, perakende satış karı hariç tutulmak üzere, şirketin yıllık net satışlarının yüzde 40’ını aşamayacak.

"SATIŞ YETKİ BELGESİ" ALMAK ZORUNLU

Doğrudan satış şirketlerinin faaliyet gösterebilmesi için "satış yetki belgesi" alması zorunlu olacak. Bu belgeye başvuru sürecinde, tüketicilerin sağlık, güvenlik ve ekonomik çıkarlarını korumaya yönelik ek bilgi ve belgeler talep edilebilecek. Satış yetki belgesi, 3 yıl süreyle geçerli olacak.

Ayrıca, doğrudan satıcı olabilmek için kişinin 18 yaşını doldurmuş olması gerekecek. Satıcılar, sisteme katıldıktan sonra herhangi bir yükümlülük altına girmeksizin diledikleri zaman ayrılma hakkına sahip olacak.

Satıcı, sisteme giriş yaptığı tarihten itibaren 30 gün içinde ayrılmak isterse, şirket elinde bulunan kullanılmamış tüm ürünleri geri almakla yükümlü olacak. Bunun yanı sıra, doğrudan satış şirketleri, satıcıların gerçekleştirdiği tüm doğrudan satış faaliyetlerinden zincirleme (müteselsil) olarak sorumlu tutulacak.

TÜKETİCİNİN KORUNMASI HEDEFLENİYOR

Taslakta, doğrudan satışlarda tüketicilerin cayma hakkına ilişkin önemli düzenlemelere yer veriliyor. Mevcut durumda 14 gün olan cayma süresinin 30 güne çıkarılmasıyla, tüketici haklarının daha güçlü şekilde korunması hedefleniyor. Bu çerçevede, mal veya hizmet satışlarında, tüketicilere herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin 30 gün içinde cayma hakkı tanınacak.

Tüketicinin cayma bildirimi yaptığı ürün veya hizmet, satıcıya ulaştıktan sonra en geç 30 gün içinde, varsa teslimat giderleri de dahil olmak üzere yapılan tüm ödemelerin tüketiciye iade edilmesi zorunlu olacak. Cayma süresi, hizmet satışlarında satış tarihinden, mal satışlarında ise ürünün tüketiciye teslim edildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacak. Ancak tüketici, malın tesliminden önceki süreçte de cayma hakkını kullanabilecek.

BU DURUMLARDA CAYMA HAKKI YOK

Taslakta, tüketicinin cayma hakkını kullanamayacağı bazı durumlara da yer veriliyor. Buna göre, tüketicinin özel talebiyle ve kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan ürünlerde cayma hakkı geçerli olmayacak. Aynı şekilde, çabuk bozulabilen ya da son kullanma tarihi kısa olan ürünler ile teslimat sonrası ambalajı, mührü, bandı veya paketi açılmış ve hijyen veya sağlık açısından iadesi uygun olmayan ürünlerde de bu hak kullanılamayacak.

Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar hariç olmak üzere, gazete, dergi gibi süreli yayınlara ilişkin sözleşmeler ile satıcı ya da yetkili servis tarafından kurulumu ya da montajı yapılan ürünlerde, bu işlem gerçekleştikten sonra cayma hakkı geçerli olmayacak.

Ayrıca taslakta, tüketicinin yeterli şekilde bilgilendirilmesini sağlayacak bir sistem kurulması zorunluluğu da getiriliyor. Buna göre doğrudan satış şirketi, posta, katalog, telefon, faks, e-posta, SMS ve internet gibi fiziksel temas gerektirmeyen iletişim kanalları üzerinden tüketicinin bilgi almasını ve taleplerini iletmesini mümkün kılan bir altyapı oluşturmak zorunda olacak. Bu sistemde, cayma hakkının mevcut olup olmadığı, hangi koşullarda kullanılabileceği, doğrudan satıcıya ait bilgilerin sunulması zorunluluğu, cayma talebinin iletileceği yollar ve ürün veya hizmetin kullanımına dair detaylar açıkça yer alacak.

Tüm geri ödemeler, tüketicinin alışveriş sırasında kullandığı ödeme yöntemine uygun biçimde, hiçbir ek masraf veya yükümlülük getirilmeden ve tek seferde yapılacak.