Üretilen gıdanın 3’te 1’i atık oluyor

ÖZKAN PEKÇALIŞKAN
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası (GMO) İzmir Şube Başkanı İ. Uğur Toprak, üretim ya da tüketim sonucu kaybolan ya da atık durumuna düşen gıdalar konusuna dikkat çekti. Toprak, Birleşmiş Milletler raporuna göre, dünya nüfusunun 2050’de 9,6 milyara ulaşması beklendiğini, Türkiye’ye ilişkin nüfus beklentisinin ise 94,6 milyon olarak öngörüldüğünü ifade ederek, “2050 yılında dünya nüfusunun yüzde 70’inden fazlasının kentsel alanlarda yaşayacağı beklenmektedir. Kentleşme, yaşam tarzlarına ve tüketim kalıplarına da değişiklikler getirecektir. Kentsel nüfusun payı giderek artarken, kırsal alanlar oldukça uzun bir süre için yoksul ve aç çoğunluğa ev sahipliği yapacaktır. 2050 yılında 9,6 milyara ulaşacak nüfusun gıda ihtiyacını karşılamak için 100 milyon hektar daha tarım alanına ihtiyaç duyulacak. Ancak her yıl yaklaşık 50 bin km² toprak erozyonla kaybedilmekte ve artan kentleşme nedeniyle sadece Avrupa’da her bir saatte 11 hektar tarım alanı binalarla örtülerek kullanılamaz hale getirilmektedir. 10 dönüm yağmur ormanı 200 ton karbon depolama kapasitesine sahiptir. Bu ağaçlar kesildiğinde veya yakıldığında bu 200 ton karbon atmosfere salınmaktadır” dedi.



300 MİLYON TON GIDA ÇÖPE ATILIYOR
Giderek artan gübre, pestisit ve herbisitlerin kullanımının toprak ve suların kirlenmesine neden olmakta ve insan sağlığını tehdit ettiğine dikkat çeken Toprak, “Tarım sektörü, küresel sera gazı salınımlarının üçte birinden sorumlu tutulmaktadır. Ormanların ve otlakların tarım alanlarına dönüştürülmesi ve iklim değişikliği nedeniyle biyolojik çeşitlilik de azalmaktadır. Dünyada tahıl ekili alanların 1/3’ü hayvan yemi üretiminde kullanılacak tahılların yetiştirilmesine ayrılmış durumdadır. Oysa tahılları hayvanlara yedirmek suretiyle et elde etmek verimli bir yöntem olmamakla birlikte ciddi bir israftır. Tüm bu olumsuzluklarla üretilen gıdanın 1/3’ü (yaklaşık 1,3 milyar ton) atık ya da kayıp edilmektedir. Tüketilen gıdanın yüzde 50’si olan 300 milyon ton gıda maddesi çöpe atılmaktadır. Gelişmiş ülkelerde gıda israfı gelişmemiş ülkelerden daha fazladır. Çöp olan gıdanın çevresel maliyetleri üretici fiyatları ile 750 milyar Amerikan dolarına, tüketici fiyatları ile 1 trilyon dolara, yani Türkiye ve İsviçre’nin 2011 yılındaki gayri safi yurtiçi hasılalarının toplamına ulaşmaktadır. Üstelik buna sosyal maliyetler dahil değil” diye konuştu.
SU YÖNETİMİ VE GÜBRE KULLANIMI
Sıfır atıklı bir gıda zinciri oluşturulması için hem yasaları hem de sektörün iş yapış biçimlerinin değiştirilmesi gerektiğini ifade eden Toprak, “Çiftçilik teknolojileri ve yönetim tekniklerini geliştirmek için araştırma ve altyapı yatırımlarını arttırılması gerektiğine işaret ederek tarım emekçilerine doğru teşvikleri vermek, söz konusu teşviklerle en yeni teknolojilerin yaygınlaştırılarak, su yönetimi ve gübre kullanımı konusunda daha iyi düzenlemelerin hayata geçirilmesi elzemdir. Gelişmekte olan ülkelerde gıda atığının yüzde 40’ı hasat sonrası ve işleme seviyelerinde gerçekleşirken, sanayileşmiş ülkelerde kayıpların yüzde 40’ından fazlası perakende ve tüketici düzeyinde gerçekleşir” şeklinde konuştu.
AİLE ÇİFTLİĞİ VE KOOPERATİFLEŞME
Gıda kayıplarının genel olarak tüketime kadar olan işlemlerde gerçekleşmekte olduğunun altını çizen Toprak, “Bu kısımdaki kayıpları minimuma indirebilmek için Aile Çiftçiliği ve Kooperatifleşme desteklenmelidir. Tarım ve Orman Bakanlığı çiftçilerimizi bilinçli tarım konusunda Ziraat Mühendislerini istihdam ederek bilgilendirmeli, eğitmeli ve denetlemelidir. Özel sektör gıda işleme sırasında Gıda Mühendislerinin bilgi ve birikimlerinden faydalanmalı ve kaybı en az seviyeye ulaştıracak önlemleri almalıdır. Yine Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda Mühendislerini istihdam ederek denetimleri sıklaştırmalı, Gıda ve Halk Sağlığı Güvenliğini güvence altına almalıdır” dedi.
9 İNSANDAN BİRİ AÇLIK ÇEKİYOR
Toprak, son olarak her gün 13 milyar insanı doyurabilecek gıda üretilirken, buna karşın her 9 insandan 1’inin açlık çektiğini ve herhangi bir yiyeceğe neredeyse hiç erişemeyen 1,8 milyar insanın olduğuna işaret ederek, “Çöpe atılan gıdanın bugün dünya çapında yetersiz beslenen yaklaşık 842 milyon insana yetecek miktarda olduğunu unutmadan gıda alışverişi ve tüketimi yaparsak, gıda atıklarının azalmasına katkı sağlamış oluruz” ifadelerini kullandı.