Murat Demircan, ‘Leziz Akhisar Festivali’ öncesinde kentin tarihini ve lezzetlerini paylaştı

Akhisar'da 25-26 Ekim 2025 tarihlerinde Leziz Akhisar Festivali düzenlenecek. Festival öncesinde makalesinde Akhisar’ın ekonomik ve kültürel serüvenini kaleme alan Ekonomi Muhabirleri Derneği İzmir Şubesi Başkanı ve Ege İhracatçı Birlikleri Basın Müşaviri Murat Demircan, Akhisar’ın tütünden zeytine uzanan bu dönüşümün toplumsal hafızadaki izlerini ve üreticinin emeğinin hikâyesini anlattı. Bir zamanlar ‘tütünün başkenti’ olan Akhisar’ın, bugün ‘zeytinin denizi’ haline gelişini tarihsel bir perspektifle ele alan Demircan, aynı zamanda yaklaşan festivalin bu bereketli topraklara yeni bir heyecan katacağına da dikkat çekti.

“FABRİKA ÇALIŞANLARI HİÇ ÇALIŞMADAN EMEKLİ OLDU”

1977’de temeli atılan Akhisar Sigara Fabrikası’nın, siyasilerin nutuklarında yıllarca yer aldığını ama bir gün bile üretim yapamadığını dile getiren Demircan, “Memleketim Akhisar’da çocukluğumda en çok duyduğum sözlerden biri ‘iğne atımı’ olurdu. Bu ifade, o yılki tütün üretiminin bitmesi anlamına gelirdi. Akhisar’da düğün mü yapılacak, sünnet mi olacak, ev mi alınacak, tadilat mı yapılacak, hatta hayır mı düzenlenecek... Her önemli iş ‘iğne atımı’ sonrasına bırakılırdı. 1990’lı yılların ortalarına kadar Türkiye'de tütün üretiminin başkenti Akhisar’dı. Türkiye yıllık 200 bin ton tütün üretirken bu üretimin 120 bin tonu Akhisarlı tütün üreticilerinin eseri olurdu. Tütün piyasası Akhisar’da açıklanırdı. 1988’de açıklanan fiyatın düşük bulunması üzerine üreticiler İzmir–İstanbul yolunu trafiğe kapatarak eylem yaptı. O günden sonra tütün baş fiyatı bir daha Akhisar’da açıklanmadı; üretici fiyatı İzmir’den öğrenir oldu. Bir dönem, tütünün kilosu ile 70’lik rakının fiyatı neredeyse eşitti. Bugün ise 70’lik rakı bin 200 TL civarındayken, tütün 300 TL’ye kadar düşmüş durumda. Aradaki fark, yılların emeğinin nasıl değersizleştiğini anlatmaya yetiyor. 1977’de temeli atılan Akhisar Sigara Fabrikası, siyasilerin nutuklarında yıllarca yer aldı ama bir gün bile üretim yapamadı. Fabrika çalışanları hiç çalışmadan emekli oldu. Tütün üreticisinin emeğinin karşılığını alamaması, ardından gelen kota uygulamaları, sözleşmeli üretim modeli ve TEKEL'in kapatılması, Akhisar’da büyük bir dönüşümün başlangıcı oldu” diye aktardı. 

“AKHİSAR ADETA BİR ZEYTİN DENİZİ”

Akhisarlılar’ın, 1990'lı yıllarda tütünden zeytine yöneldiğini ifade eden Demircan, “Bugün 17 milyon zeytin ağacıyla Akhisar adeta bir zeytin denizi. Türkiye’nin yaklaşık 200 milyon zeytin ağacı olduğu düşünüldüğünde, her dokuz ağaçtan biri Akhisar’da kök salıyor. Üstelik bu topraklar zeytine yabancı değil; Akhisar’da bin beş yüz yaşına ulaşmış kadim zeytin ağaçları hâlâ yaşıyor. Tütünden zeytine geçiş yapan üreticiler, zeytinliklerini nizami ölçülerde kurdu; sulama altyapısını oluşturdu, ilaçlama, gübreleme ve budama konularında örnek oldu. Bu bilinçli üretimle Akhisar, sofralık zeytinin başkenti haline geldi. Bugün Türkiye'nin sofralık yeşil zeytin ihtiyacının yüzde 70’ini, siyah zeytin talebinin yüzde 30’unu Akhisar karşılıyor. İç piyasada güçlü bir oyuncu olan Akhisar, aynı zamanda dünyanın dört bir yanına zeytin ve zeytinyağı ihraç ediyor. Resmî rakamlara göre yıllık 50 milyon dolarlık ihracat yapılıyor; ancak ihracatı İzmir, Balıkesir, Manisa, Aydın, İstanbul ve Bursa üzerinden yapılan ürünler de hesaba katıldığında bu rakam 100 milyon doları aşıyor. Eskiden tütün işleme tesisleri İzmir’deyken, bugün Akhisar zeytincilikte bir organize sanayi bölgesini dolduracak kadar fabrikaya sahip. Bu da kent ekonomisine ve istihdama büyük katkı sağlıyor. Zeytin toplama ve budama süreci yaklaşık altı ay sürüyor ve binlerce kişiye yevmiyeli iş imkânı sunuyor. Geçtiğimiz hafta Sindelli Köyü’nde üreticiler günlük yevmiyenin bin 300 TL civarında olduğunu söylediler. Günlük 20 bin kişinin bu süreçte çalıştığını düşündüğümüzde, yalnızca işçilikten kente yıllık yaklaşık 5 milyar TL’lik girdi sağlanıyor” dedi. 

“AKHİSAR ESNAFINA BEREKET GETİRMESİNİ DİLİYORUM”

Akhisar’ın Balkanlardan aldığı göçlerle kültürel zenginliğini artırdığını belirten Demircan, “1920’lerden itibaren gelen soydaşlarımız, Akhisar mutfağını çeşitlendirdi ve zenginleştirdi; 1950'li yıllardaki ikinci göç dalgası ise bu lezzet mirasını kalıcı hale getirdi. Bugün Akhisar, gastronomi turizmine yatırım yapıyor. Akhisar Ticaret Borsası, Ticaret ve Sanayi Odası, Belediyesi, Kaymakamlığı, Ziraat Odası ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliği ile 2009’da o dönemki Borsa Başkanı Emin Demirci’nin öncülüğünde başlatılan Akhisar Zeytin Hasat Şenliği hem zeytincilikteki başarıyı hem de kentin lezzetlerini ülke gündemine taşıdı. Son yıllarda belediye, Akhisar’ın yöresel mutfağını sosyal medya fenomenleri aracılığıyla geniş kitlelere tanıtıyor. Bu çabanın devamı niteliğinde, 25–26 Ekim 2025 tarihlerinde düzenlenecek Leziz Akhisar Festivali, pideli paçadan köfteye, katmerden keşkeğe, helvadan zeytinyağlılara, kokoreçten tatlılara kadar uzanan bir lezzet şöleni sunacak. Ekonomi Muhabirleri Derneği İzmir Şubesi olarak festivalin tanıtım toplantısı için Akhisar’daydık. Akhisar Belediye Başkanı Ekrem Kayserili, Akhisar’ın son yıllarda bir lezzet durağına dönüştüğünü ve pek çok insanın gastronomi rotasına Akhisar’ı eklediğini vurguladı. Ziyaretimiz sırasında Akhisarlılar’ın bu festivali de bugüne kadar yaptıkları her iş gibi başarıyla gerçekleştireceklerine dair inancımız pekişti. Akhisar’a, Akhisar esnafına bereket getirmesini diliyorum. Ve bu satırları okuyan herkesi 25–26 Ekim 2025 tarihlerinde Akhisar’ın lezzetlerini yerinde deneyimlemeye davet ediyorum” sözlerine yer verdi.