Sayıştay’dan çarpıcı tespit: Görev yok, maaş var

KEMAL ÖZKURT / İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde, şube müdürü kadrosunda bulunup fiilen hiçbir görev yapmayan personel Sayıştay raporuna takıldı. Denetim raporuna göre, Genel Sekreterlik ve bağlı daire başkanlıkları altında maaşını düzenli olarak alan bazı şube müdürlerinin hiçbir görev veya sorumluluk üstlenmeden çalıştığı belirlendi. Sayıştay’ın 2024 yılı denetim raporunda, Genel Sekreterlik kadrosunda yer alan 18 şube müdüründen 13’ünün farklı birimlere görevlendirildiği, ancak bu kişilere şube müdürlüğü yaptırılmadığı, ayrıca 5 kişinin de fiilen hiçbir görev üstlenmediği ifade edildi.

KAMU KAYNAKLARI VERİMLİ KULLANILMIYOR

Raporda, bu durumun hem 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na hem de Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik’e aykırı olduğu belirtildi. Kadro ihdasının, görev ve yetki tanımıyla birlikte yapılması gerektiğine dikkat çekilen raporda şu ifadeler yer aldı: “Şube müdürü kadrosunda olup görev verilmemesi anlaşılabilir bir durum değildir. Bu kişilere ya kadronun gerektirdiği görevler verilmeli ya da uygun görülen başka bir kadroya ataması yapılmalıdır.” Belediye yönetimi savunmasında, personel atamalarının 657 sayılı Kanun’un 76’ncı ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 18’inci maddesi uyarınca, “idarenin takdir yetkisi” kapsamında yapıldığını belirtti. Ancak Sayıştay bu açıklamayı yeterli bulmadı. Denetim sonucunda, görevi bulunmayan şube müdürlerinin ya aktif görevlere atanması ya da uygun kadrolara alınması gerektiği vurgulandı. Sayıştay, fiilen çalışmayan kadroların kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanım ilkesine aykırılık oluşturduğuna dikkat çekti.

LİYAKAT İLKESİNİ ZEDELEYEN HÜKÜMLER

Sayıştay raporunda ayrıca, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve bağlı şirketleriyle sendikalar arasında imzalanan toplu iş sözleşmelerinde liyakat ilkesini zedeleyen hükümlere yer verildiği tespit edildi. Buna göre bazı sözleşmelerde, iş kazası sonucu hayatını kaybeden veya malul olan çalışanların yakınlarına sınavsız işe alım imkânı tanındığı, emekli olan işçilerin çocuklarına ise işe alımlarda öncelik sağlandığı belirtildi. Sayıştay, bu uygulamaların “ihtiyaçtan bağımsız olarak pozisyon yaratılmasına neden olduğu” ve kamu kaynaklarının verimli kullanımını engellediği değerlendirmesinde bulundu. Raporda, söz konusu hükümlerin eşitlik ve liyakat ilkeleriyle bağdaşmadığı, bundan sonraki toplu iş sözleşmelerinde benzer maddelere yer verilmemesi gerektiği ifade edildi.

BÜFELER İHALESİZ ŞEKİLDE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE DEVREDİLDİ

Sayıştay raporunda, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraki olan şirkete devredilen ekmek satış büfelerinin, ihale yapılmaksızın üçüncü kişilere verildiği belirlendi. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na göre belediye şirketlerinin bu tür yerleri ancak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihale yoluyla devredebileceği hatırlatıldı. Raporda, büfelerin şirkete başvuran kişilerle yapılan sözleşmeler aracılığıyla kullandırıldığı ve bu uygulamanın kanuna aykırı olduğu vurgulandı. Sayıştay, belediyenin 2022 ve 2023 denetim raporlarında da aynı konuda uyarıldığı ancak gerekli düzeltmenin yapılmadığını belirtti. Denetim sonucunda, belediye şirketine devredilen büfelerin işletmesinin bundan böyle ihale şartnamesi hazırlanarak, şeffaflık ve rekabet ilkelerine uygun şekilde verilmesi gerektiği ifade edildi

ŞİRKET BORÇLARI BELEDİYE GELİRLERİNDEN KESİLDİ

Sayıştay raporunda, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne İller Bankası aracılığıyla aktarılan paylardan, belediye şirketlerinin vergi borçları nedeniyle kesintiler yapıldığı ortaya çıktı. Buna göre, sadece 31 Aralık 2024 tarihi itibarıyla belediye gelirlerinden İZENERJİ AŞ için 368 milyon TL, İZELMAN AŞ için 368 milyon TL, İZDOĞA AŞ için ise 552 milyon TL olmak üzere toplam 1 milyar 290 milyon TL kesinti gerçekleştirildi. Raporda, şirketlerin bu tutarları belediyeye geri ödemediği, bu durumun belediyenin mali dengesini bozduğu ve faiz gelirinden mahrum bıraktığı belirtildi. Sayıştay, bu uygulamanın “belediyenin kendi adına olmayan borçlar nedeniyle gelir kaybına uğraması” anlamına geldiğini, dolayısıyla hukuken dolaylı borç verme niteliği taşıdığını ifade etti. Denetim raporunda ayrıca, şirketlerin mali yönetiminde basiretli davranmadığına dikkat çekilerek, belediyenin şirketler adına yapılan bu zorunlu ödemeler için faiz tahakkuku yapması gerektiği vurgulandı.

ŞEHİR TİYATROSU’NDA ŞARTNAMEYE AYKIRI PERSONEL ÇALIŞTIRILDI

Sayıştay denetçileri, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kendi şirketi İZDOĞA AŞ üzerinden yürüttüğü Şehir Tiyatrosu Hizmet Alımı ihalesinde ciddi usulsüzlükler tespit etti. Rapora göre, personel ücretleri şartnamede açık biçimde belirtilmedi, ayrıca bazı çalışanların şartnamede öngörülen eğitim ve yeterlilik kriterlerini karşılamadığı halde işe alındığı ve bu kişilere belediye kaynaklarından ödeme yapıldığı belirlendi. Denetim bulgularında, “Aksesuarcı” ve “Makyajcı” pozisyonlarında çalışan üç personelin, teknik şartnamede zorunlu tutulan eğitim koşullarını taşımadığı, buna rağmen 2021 yılından itibaren maaş aldıkları kaydedildi. Sayıştay, idarenin bu durumdan haberdar olmasına rağmen gerekli düzeltmeyi yapmadığını ve 2023 yılı sonuna kadar şartnameye aykırı ödemelerin sürdüğünü ifade etti. Belediye yönetimi ise savunmasında, “şartnamede ‘ve’ bağlacının sehven yazıldığı”, ilgili kişilerin “işlerini eksiksiz yerine getirdiği” ve “aldıkları ücretin kamu hizmeti karşılığı olduğu” yönünde açıklama yaptı. Ancak Sayıştay, bu gerekçeyi yeterli bulmayarak, şartları taşımayan personel için yapılan ödemelerin İZDOĞA AŞ’den geri alınması gerektiğini vurguladı. Raporda ayrıca, çalışanlara ödenecek ücretlerin belirli ve öngörülebilir olması gerektiği belirtilerek, gelecekteki sözleşme ve teknik şartnamelerde ücretlerin açık biçimde tanımlanması uyarısında bulunuldu.