Sayıştay’dan İZBETON’a “kanuna aykırı devir” uyarısı

KEMAL ÖZKURT - Sayıştay Başkanlığı tarafından yayımlanan İzmir Büyükşehir Belediyesi 2024 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu’nda, belediye iştiraki İZBETON AŞ’nin kentsel dönüşüm projelerinde kanuna aykırı devir işlemleri yaptığı ortaya kondu. Rapora göre, belediye tarafından protokolle İZBETON AŞ’ye verilen kentsel dönüşüm alanlarının yapım işleri, şirket tarafından protokolle kooperatiflere devredildi. Ancak Sayıştay, bu devir işlemlerinin Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’a aykırı şekilde gerçekleştirildiğini tespit etti.

İZBETON’A VERİLEN İŞLER KOOPERATİFLERE DEVREDİLDİ

İzmir Büyükşehir Belediyesi, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 8’inci maddesine dayanarak, Uzundere 3. ve 4. Etap, Örnekköy 3. ve 4. Etap ile Aktepe–Emrez kentsel dönüşüm projelerinin yapım işlerini protokolle İZBETON AŞ’ye devretti. Ancak Sayıştay raporuna göre İZBETON, bu projeleri alt yüklenici protokolü kapsamında bazı yapı kooperatiflerine devretti. Bu uygulama, Kanun’un “kentsel dönüşüm uygulamaları yalnızca kamu kurumları veya 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki idarelerle protokolle yapılabilir” hükmüne açıkça aykırı olarak değerlendirildi. Raporda, kooperatiflerin bu kapsamda protokol tarafı olamayacağı, dolayısıyla yapılan devrin mevzuata uygun bir hukuki dayanağı bulunmadığı vurgulandı.

BELEDİYE ONAYI OLMADAN DEVİR YAPILDI

Sayıştay denetçileri, İZBETON AŞ’nin söz konusu devirleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yazılı onayı olmadan gerçekleştirdiğini belirledi. Oysa belediye ile İZBETON arasında imzalanan protokollerin “devir” başlıklı maddelerinde açıkça, “İdarenin yazılı izni olmadan protokoller devredilemez; devralanlar için ilk protokoldeki şartlar aranır” ifadesi yer alıyor. Denetim raporuna göre İZBETON, bu hükme rağmen kooperatiflerle doğrudan protokol imzalayarak projelerin kontrolünü devretti. Sayıştay bu durumu, “açık biçimde mevzuata aykırı işlem” olarak nitelendirdi.

PROJELERDE CİDDİ GECİKMELER

Sayıştay, protokolle kooperatiflere devredilen projelerde fiziki ilerlemenin oldukça düşük kaldığını da belirtti. 2024 yılı ortası itibarıyla, Örnekköy 3. Etap’ta fiziki imalat seviyesi yüzde 19,24, 4. Etap’ta ise yüzde 32,09 seviyesinde tespit edildi. Oysa projelerin, süre uzatımları da dâhil olmak üzere bu tarihe kadar tamamlanması gerekiyordu.

DENETİM YETKİSİ KULLANILMADI

Raporda, İZBETON yönetim kurulunun büyükşehir belediye başkanı, genel sekreter ve üst düzey yöneticilerden oluştuğu hatırlatılarak, belediye yönetimi ve şirket yönetim kurulunun denetim yetkisini kullanmadığı vurgulandı. Sayıştay, süreç boyunca yöneticilerin projelere vakıf olmalarına rağmen gerekli kontrol ve müdahalenin yapılmadığını belirtti.

SÖZLEŞMELER FESHEDİLDİ, SÜREÇ ARAŞTIRMAYA YÖNLENDİRİLDİ

Gelinen noktada, işlerin mevcut haliyle teslim alınmasına karar verildiği ve 22 Temmuz 2024 itibarıyla İZBETON ile kooperatifler arasındaki sözleşmelerin sonlandırıldığı ifade edildi. Belediye yönetimi ise, protokollerle yürütülen süreçlerin iç denetim birimi tarafından incelendiğini ve İZBETON’a gereği için talimat gönderildiğini bildirdi. Ancak, belediyenin uğradığı zararlara neden olan kişiler hakkında hukuki süreç başlatıldığına dair bir bilgiye raporda yer verilmedi. Sayıştay, İZBETON AŞ’nin kentsel dönüşüm yapım işlerini kanuna aykırı biçimde kooperatiflere devrettiğini, belediye yönetiminin bu durumu bildiği halde denetim görevini yerine getirmediğini kaydetti. Raporda, “Büyükşehir belediyesinin uğrayacağı zararlara neden olanlar hakkında gerekli hukuki sürecin işletilmesi gerekir” ifadesiyle sorumlular hakkında işlem başlatılması istendi.