Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru patladı: İzmir’de her 5 şikayetten 1’i ayıplı mal

İzmir Tüketiciyi Koruma Derneği (TükoDer) Şube Başkanı Av. Fatih Kurdoğlu, kentte tüketici hakem heyetlerine yapılan başvuru sayısının yılsonuna kadar yaklaşık 45 bini bulacağını ve bu başvuruların parasal değerinin 504 milyon TL’ye ulaşmasının beklendiğini açıkladı. Öte yandan Kurdoğlu, şikâyetlerin büyük çoğunluğunun ayıplı ürünler, özellikle de kısa sürede bozulan ayakkabılar ile ilgili olduğunu vurgularken, bazı ilçelerde kaldırılan Tüketici Hakem Heyetlerine de değindi: “Ticaret Bakanlığı tarafından Tüketici Hakem Heyeti sayıları azaltıldı. Hatta bazı ilçelerde heyetler kaldırıldı. Yurttaşların Tüketici Hakem Heyetlerine ulaşması zorlaştı. Yeterli danışmanlık desteği alamayan tüketiciler, başvurularında hata yapabiliyorlar.”

İZMİR’DE EN ÇOK ŞİKAYET ALAN KONULAR

İzmir’de 2024 yılı içerisinde en çok şikayet alan konuların; tekstil ürünleri özellikle ayakkabı, abonelik sözleşmeleri, ayıplı mallar, ayıplı hizmet, mesafeli satış yolu ile internet üzerinden satın alınan ürünler olduğunu kaydeden Kurdoğlu, yaz dönemine tekabül eden ayları da değerlendirerek, “Paket tur sözleşmeleri, konaklama, turizm hizmetleri gibi konularda da ciddi şikayetler alınmaktadır. Belirttiğim konular istatistiki olarak da tüketici hakem heyetlerine en çok başvurulan konuların başında gelmektedir… Özetle TükoDer’e; sırasıyla kapıdan satış, telefon/internet/TV üzerinden yapılan mesafeli satışlar, ayıplı mal, satış sonrası servis ve hizmetler, GSM operatörleri ile yapılan abonelik sözleşmeleri, elektronik haberleşme sektörü, devre tatil ve paket turlarda yaşanan mağduriyetler ile ilgili sorunlara ait başvurularda yoğunluk yaşanıyor diyebiliriz” bilgisini paylaştı. 

HAKSIZ KAZANCIN DEVASA BOYUTU

2025 yılının ilk üç ayında Tüketici Hakem Heyetlerine yapılan yaklaşık 10 bin 913 başvuru olduğunu belirten Av. Kurdoğlu, “Sektörel bazda incelendiğinde sırasıyla; Ayakkabı, cep telefonu, dayanıklı tüketim malları, tekstil ürünleri, internet aboneliği, GSM aboneliği, küçük ev aletleri, bilgisayar, tablet, mobilya, doğalgaz aboneliği, elektrik aboneliği, finansal hizmetler şeklinde bir sonuç elde ediyoruz! Uyuşmazlığın parasal değeri ise yaklaşık 126.300.000 TL olarak kendisini göstermektedir. Bu sonuç bize, İzmirli tüketiciler açısından ekonomik kaybın boyutunun yüksekliğini, başvuruların yüzde 52’sinin tüketici lehine sonuçlandığı düşünülürse satıcı/sağlayıcılar açısından da haksız kazancın devasa boyutunu ortaya koyması açısından önemli bir veridir. Bu sıralamada, ayakkabı konusundaki şikayetler birinci sırayı almış durumda. Bazen ayakkabılar, satın alma tarihinden itibaren 1-3 ay gibi bir zamanda elden çıkabiliyor. Genelde ekonomik fiyatla satılan ayakkabılarda sıkça rastlanılan bir durum olarak gözlemliyoruz. Şu sonucu çıkarmak mümkündür. Piyasaya sürülen her ürün 6 ay içerisinde ayıplı konuma gelirse, satıcı bu ayıbın imalat hatasından dolayı meydana gelmediğini ispat etmekle yükümlüdür. İspat edemiyorsa, tüketicinin seçimlik hak talebini yerine getirmek mecburiyetindedir. Buradan, ayakkabı imalatçıları/satıcıları ve ticaret/esnaf odaları yetkililerine seslenmek istiyoruz. Piyasaya sürdüğünüz ürünler en az altı ay hiç sorunsuz kullanılabilmelidir” mesajını iletti. 

PARASAL DEĞERİ ÇOK DAHA YÜKSEK

2024 yılı itibarıyla bir önceki yıla kıyasla şikayet sayılarında artış gözlemlediklerini hatırlatan Kurdoğlu, “Enflasyondaki artışla beraber her geçen yıl mal ve hizmetlerde kalite düşmekte, buna bağlı olarak da şikayetler artmaktadır. Şikayet sayıları her geçen yıl ciddi bir artış gösteriyor! İzmir özelinde konuşacak olursak…Özellikle ayıplı mal ve hizmetler, ayakkabı, abonelik sözleşmeleri, yaz aylarına doğru ise paket tur sözleşmeleri, tatil amaçlı konaklama ve hizmetlerinde gerek derneğimize gerek Tüketici Hakem Heyetlerine şikayetler yoğunlaşmaktadır… Rakamlarla açıklayacak olursak; 2024 yılında İzmir İl/İlçe Tüketici Hakem Heyetlerine yapılan yaklaşık 43 bin başvuru yapıldığını gözlemliyoruz. Uyuşmazlığın parasal değeri ise yaklaşık 385.000.000 TL olarak kendisini göstermektedir. 2025 yılının ilk 3 aylık verilerine baktığımızda başvuru sayısının 44-45 bin civarında olacağını, buna karşılık başvuruların parasal değerinin yılsonunda 504.000.000 TL’lere çıkabileceğini öngörmekteyiz. Başvuru sayısında belirgin bir artış olmamakla birlikte, enflasyona bağlı olarak artan fiyatlar nedeniyle başvuruların parasal değerinin çok daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz” dedi.

YURTTAŞLARIN ULAŞMASI ZORLAŞTI

Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru süreçlerinde vatandaşların ne tür zorluklar ile karşılaştıklarını da kaydeden Av. Kurdoğlu, “Başvuruda bulunan kişilerin yaşadıkları zorlukların başında bilgi-belge eksikliği nedeniyle eksik ve hatalı yapılan başvurular gelmektedir. Başvurucu haklı bile olsa yanlış ve hatalı başvurudan dolayı maalesef taleplerini reddetme gereği hasıl olmaktadır. Başvurularında özellikle belge, fatura vb. eksikliği, taleplerin soyut olması gibi nedenler tüketicilerin karşılaştığı başlıca zorluklardır… Öte yandan, geçmiş dönemlerde her il ve ilçede Tüketici Hakem Heyetleri bulunuyordu. Heyetler bulundukları yerlerde tüketici hakları konusunda danışmanlık hizmeti sunuyorlardı. Tüketiciyi birebir dinleyip, başvuru dilekçesini nasıl yazması, hangi belgeleri eklemesi gerektiğinin bilgisini veriyorlardı. Ticaret Bakanlığı tarafından Tüketici Hakem Heyeti sayıları azaltıldı. Hatta bazı ilçelerde heyetler kaldırıldı. Kaldırılan heyetlerin yerine bir irtibat personeli görevlendirildi. O da yalnızca ilçede ikamet eden yurttaşların başvurularını alıp, görevli heyetlere teslim ediyor. Yurttaşların Tüketici Hakem Heyetlerine ulaşması zorlaştı. Yeterli danışmanlık desteği alamayan tüketiciler, başvurularında hata yapabiliyorlar. Halbuki Tüketici Hakem Heyetlerine e-devlet portalı üzerinden de başvuru yapılabiliyor. Ancak, 40 yaş üstü yurttaşlar, bilgisayar üzerinden başvuru yapmakta sıkıntı yaşayabiliyor. Bu konuda www.izmirtukoder.org.tr web sayfamızda Tüketici Rehberleri hazırlayıp, tüketicilerin bilgisine sunmuş bulunuyoruz” sözlerine dikkat çekti.

7/24 HUKUKİ DESTEK

Mağduriyet yaşayan vatandaşlara bir yol haritası da öneren Kurdoğlu, “Hak ihlaline uğrayan vatandaşlarımıza öncelikle TükoDer’den hukuki destek almalarını tavsiye ederim. Hak ihlaline uğradıklarını düşündükleri andan itibaren derneğimizle iletişime geçebilirler. Derneğimize üye hukukçu arkadaşları gönüllü olarak hak ihlaline uğrayan vatandaşlarımıza destek olması için görevlendirdik. Görevli arkadaşlarımız 7/24 hukuki destek olmak için hazırlar. Muhakkak hukuki destek almalarını tavsiye ederim. Aksi halde başvurularının reddedilme tehlikesiyle karşılaşmaları muhtemeldir” ifadelerini gündeme getirdi.

CAYDIRICI CEZALAR UYGULANMALI

Sık karşılaştıkları sorunları önlemek için hem vatandaşlara hem de ilgili kurumlara önerilerde bulunan Av. Kurdoğlu, “Şikayetlerin önüne geçebilmek, tekrarlanmasını engellemek için Ticaret Müdürlüğü’ne ciddi iş düştüğü kanaatindeyiz. Şöyle ki ayıplı mal ve hizmet sunan ve bunu alışkanlık haline getiren firmalara muhakkak ceza uygulanması kanaatindeyiz. Para cezasının caydırıcı olacağını düşünüyoruz. Benzeri şikayetlerin tekrarlanması halinde de para cezası katlanarak uygulanmalı, bu sayede mal ve hizmet sunan firmalar para cezasından çekinecekleri için çok daha dikkatli ve duyarlı olacaklardır. Tüketicinin korunması hakkındaki kanuna ve borçlar kanununa uygun mal ve hizmet sunacaklardır. Yasa koyucunun ivedi bir şekilde hareket ederek bu boşluğu doldurması gerektiği kanaatindeyiz. Aksi halde aynı şikayetler artarak devam edecek vatandaşlarımız maddi ve manevi zarar görmeye devam edecektir. Firmalar üzerinde caydırıcı cezaların uygulanması gerektiği kanaatindeyiz” çağrısında bulundu.