İzmir’in 97 yıllık ticaret hafızası filelerin altında kaldı

KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER  / İzmir’in ticaret hayatında ve kültürel dokusunda önemli bir yere sahip olan tarihi İzmir Ticaret Borsası (İTB) binası, yaklaşık bir asırlık geçmişinin ardından zorlu bir restorasyon süreciyle karşı karşıya. 1928 yılında inşa edildiği günden bu yana şehrin ekonomik kalbinin attığı bir merkez olan ve Türkiye’nin ilk ticaret borsası için özel olarak tasarlanan yapı, geçtiğimiz yıllarda yaşanan depremde hasar gördü. Hasar tespiti sonrasında bina, güvenli bir şekilde kullanılabilmesi için boşaltıldı. Şu anda ise, düşebilecek sıva ve taş parçalarının etrafa zarar vermesini önlemek amacıyla binanın etrafı filelerle koruma altına alınmış durumda. Bu durum, tarihi binanın akıbetiyle ilgili merak uyandırırken, restorasyon projelerinin ne zaman başlayacağı sorusunu da gündeme getiriyor. İzmir Ticaret Borsası’nın tarihi binasını saran file, sadece bir güvenlik ağı değil, aynı zamanda büyük vizyonların, bürokratik labirentlerin ve kurumsal önceliklerin kesiştiği noktada yaşanan bir hayal kırıklığının da sembolü halinde geldi. 

GASTRONOMİ MERKEZİ HAYAL OLDU 

Depremin yaralarını sarma sürecinde, binanın geleceği için önemli bir vizyon ortaya konuldu. 2021 yılının sonunda İzmir Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Tunç Soyer ve İTB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli arasında imzalanan protokol, tarihi yapının ‘Ege Gastronomi Merkezi’ne dönüştürülmesini hedefliyordu. Bu projenin, İzmir’in ‘Başka Bir Tarım Mümkün’ vizyonunu destekleyerek Ege’yi dünyanın sayılı gastronomi destinasyonlarından biri haline getirmesi amaçlanıyordu. Ancak o günden bu yana geçen süreçte somut bir adım atılamadı. İTB Başkanı Kestelli, 2021’in başlarında restorasyon projelerinin son aşamaya geldiğini ve Anıtlar Kurulu ile belediye onaylarının ardından uygulama için ihaleye çıkılacağını duyurmuştu. Fakat binanın ‘1. derece kültür varlığı’ olması nedeniyle her türlü müdahale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun onayına tabi. Bu süreç; detaylı yapısal analizler, projelerin hazırlanması ve çok sayıda onay aşaması gerektiren, aylar hatta yıllar sürebilen karmaşık bir prosedürü içeriyor. Restorasyon ihalelerinin tamamlanamaması ve projenin hayata geçememesi, bürokratik tıkanıklığın en belirgin kanıtı olarak öne çıkıyor. Ayrıca, İTB’nin aynı dönemde Çınarlı’daki yeni hizmet binası için de çalışmalara başlaması, kurumsal kaynakların ve önceliklerin bu yöne kaymış olabileceği yorumlarını da beraberinde getiriyor.

TEDBİR AMAÇLI FİLE GERİLDİ 

2020 depremi, İzmir’de 117 kişinin hayatını kaybetmesine neden olurken, özellikle alüvyon zeminlerdeki binalarda büyük hasarlar bıraktı. Bu felaketin ardından yapılan statik testlerin olumsuz çıkması üzerine tarihi İTB binası boşaltıldı. Bu durum, binanın taşıyıcı sisteminde güçlendirme ve onarım gerektiğini gösterdi. Halihazırda binanın çevresine çekilen fileler, düşen malzemelerin çevreye zarar vermesini önlemeye yönelik bir tedbir olarak uygulanmaktadır.

BÜYÜK KARDİÇALI HAN ÖRNEĞİ

İzmir’de benzer bir kaderi paylaşan bir başka tarihi yapı olan Büyük Kardiçalı Han’ın durumu, Borsa binasıyla karşılaştırıldığında farklı bir resim çiziyor. Depremde hasar alan ve yıkılma riski taşıyan Han için İzmir Büyükşehir Belediyesi, kamulaştırma kararı alarak süreci hızlandırma iradesi göstermişti. Bu durum, kamu liderliğinde yürütülen projelerin, özel mülkiyetteki bir yapının yaşadığı bürokratik tıkanıklıkları aşmada daha esnek ve kararlı olabildiğini ortaya koyuyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Basmane’deki tarihi oteller gibi diğer projelerde de aktif rol alması, kamunun tarihi mirasın korunmasındaki etkinliğine bir örnek teşkil ediyor.

Kaynak : HABER MERKEZİ