Öfkenizi kontrol edemiyor musunuz?

TANER UYANIKER

Hepimizin bazen ipin ucunu kaçırıp da kontrolü kaybettiği zamanlar olur, ama acaba bunlar ciddi bir öfke probleminin belirtileri mi yoksa normal şeyler mi? Ani bir kaygıya kapılıp çok kötü bir şey olacağını, onun için sonun geldiğini, öleceğinizi veya kalp krizi geçireceğinizi düşünüyor musunuz? Bu durum panik atağa işaret olabilir. Tüm bunların cevabını Uzman Psikolog Merve Ulcay’dan aldık. Ulcay, her iki konunun önemine dikkat çekti. Sohbetimize ilk olarak öfke kontrolünden başladık.

Öfke kontrolü nedir?

Hayatımızda gün içerisinde yüzlerce engelle karşılaşırız. Örneğin trafiğin sıkışması, maaşınızı zamanında alamamanız, çalışmaya çalışırken dışarıda oluşan gürültü, hakaret eden müşteriler, anlayışsız arkadaşlar gibi bütün bunlar günlük hayatın içinde karşılaştığımız engellerdir. Engelin oluşturduğu duygu, öfkedir. Bu tür olaylara uygun tepkiler verildiğinde aslında öfke çok sağlıklı bir duygudur. Kişi ortaya çıkan öfkesiyle kendine veya çevresine zarar verici davranışlarda bulunmuyorsa, karşıdaki kişiye öfkesini probleme yol açacak şekilde aktarmıyorsa kişinin öfke kontrolünü sağladığını söyleyebiliriz.

“KENDİSİNE VEYA KARŞIDAKİ KİŞİLERE ZARAR VERİR”

Öfke durumunda ortaya çıkan tepkiler nelerdir?

Engel oluşturacak olaylarla karşılaştığımızda olaylara uygun tepkiler verildiğinde aslında öfke oldukça sağlıklı bir duygudur. Öfke sonucunda ortaya çıkan sağlıklı tepkiler iletişime dayalı sorunu çözmeye yönelik tepkilerken, sağlıksız olarak nitelendireceğimiz tepkiler iletişimi engelleyen ve problem oluşturan, kırma, vurma, bağırma, kendine zarar verme, pasif agresif gibi yıkıcı tepkiler meydana gelebilmektedir.

Bir insanın öfke kontrol sorunu yaşadığı nasıl anlaşılır?

Kişi her engelle karşılaştığında öfke duygusunu kronik bir şekilde sosyal hayat yaşantısını olumsuz etkiliyorsa yani her öfke duygusu oluştuğunda kendisine ve çevresine yıkıcı bir şekilde davranıyorsa öfke kontrol sorunu olduğu anlaşılır. Yıkıcı davranışlara örnek verecek olursak, kişi öfkelendiğinde kontrolsüz araba kullanıyor, alkol kullanıyor, kendisine veya karşıdaki kişilere, eşyalara zarar veriyorsa öfke kontrol problemi var demektir.

“ÖFKE BİR ENERJİDİR VE ATILMAK İSTER”

Hangi yaş grubunda daha fazla görülür?

Öfke insanın doğasında olan bir duygudur ve bir nevi yakıtı gibidir. Eğer biz öfkelenmezsek hayatımızı değiştiremeyiz. Olumlu bir şekilde ifade bulduğunda girişkenliği arttıran, harekete geçiren bir duygudur. Örneğin, seçtiğimiz meslek, üye olduğumuz derneği buradan aldığımız motivasyonla belirleriz. Bakıldığında gelişim dönemi boyunca ergenlik döneminde öfke kontrolünde yaşanan problem daha yoğun bir şekilde gözlemlenmektedir. Ancak yapılan araştırmalardan anlaşılıyor ki gelişen teknolojiyle birlikte öfke kontrolündeki problem daha küçük yaş grubunda da sıklıkla gözlemlenmektedir. Bu da demek oluyor ki erken yaşta öfke kontrol becerisinin kazandırılması daha sağlıklı bireylerin gelişmesi için ilk adım olacaktır. Bunun yanı sıra öfke kontrol sorunu yaşayan yetişkinler de bir uzmandan yardım alarak rahatlıkla bu sorunun üstesinden gelip yaşam kalitelerini arttırabilirler.

Öfke kontrolü için önerileriniz nelerdir?

Öfkelenildiğinde her zaman kullanılan ses tonunun kullanılması, bağırılmaması, hemen tepki vermekten çekinilmesi gerekir. Öfke bir enerjidir ve atılmak ister. Öfkeyi sağlıklı bir yöne yönlendirilmesi yapıcı olur. Örneğin, spor yapmak, resim yapmak enerjiyi sağlıklı bir şekilde yönetilmesine yardımcı olur. Ancak öfkenin temelini anlamak, öfkenin altında yatan üzüntü, hayal kırıklığı, pişmanlık gibi keşfedilmesi gereken duyguları fark etmek ve kontrol edebilmek için bir uzmandan mutlaka yardım alınması gerekir.

“PEK ÇOK İNSAN, ZAMAN ZAMAN PANİK ANLARI YAŞAR”

Panik atak nedir?

Panik atak tehlikede olduğumuza dair bir yanılsama, yoğun bir korku patlamasıdır. Bu yanılsamaları gerçek olarak algıladığımız sürece bu yoğun kaygı sürmekte ve birtakım fizyolojik belirtilerin ortaya çıkması ile birlikte daha da çekilmez bir hal alabilmektedir. Günlük yaşam içerisinde pek çok insan, zaman zaman panik anları yaşamakta ve bu sıralanan belirtilerden bir ya da birkaçını hissedebilmektedir. Bu, elbette ki doğal bir süreçtir; hiçbirimiz bir fanusun içinde yaşamıyoruz. Ancak bazılarımız, sürekli olarak bu belirtilerle ilgili derin düşüncelere dalarlar ve dikkatlerini yalnızca bu belirtiler üzerine yoğunlaştırmaya başlarlar.

Panik atak yaşayan kişilerle ilgili örnek verebilir misiniz?

Panik atak geçiren bireylerin yaşadıkları panik ataklarını nasıl anlattıklarına şöyle örnek vereyim:

‘Nefes alamıyorum, kalbim yerinden çıkacakmış gibi oluyor, yüzüme ateş basıyor, ellerim uyuşuyor kendimi acile atıyorum. Doktor bir şeyin yok dediğinde inanmıyorum. Birçok doktor gezdim. Hiçbirinden istediğim sonucu alamadım. Hepsi fizyolojik bir problemin yok dedi.’

'Ne zaman geleceğini bilmiyorum, gittiğim her yerde ya burada kriz geçirirsem ne yaparım diye düşünüyorum.'

'Evde oturuyorken kalp atışım bir anda hızlandı ardından nefes alamadım. Eyvah kalp krizi geçiriyorum dedim. Hemen acile koştum. Doktor kalbimle ilgili herhangi bir problemin yok dedi.’

“PROFESYONEL DESTEK GEREKİR”

Panik atağı olanlara ne önerirsiniz?

Panik ataklarından mustarip kişilerin 'ya olursa' düşüncelerinin ne kadar yoğunlukta olduğunu ve kontrollerini kaybetmekten korktuklarına şahit oldum. Yeni bir atak geleceği korkusu olarak tanımlanan beklenti anksiyetesi de panik atak yaşayan kişilerde/panik bozukluk tanılı hastalarda yeni bir atağın çıkma riskini yükselttiği görülmüştür. Arkadaşınız, inanmadığınızı belli ettiğinizde şakaya devam etmez; fakat inandığınızda işte o zaman arkadaşınıza eğlence çıkmıştır! Buradan da anlaşılacağı gibi ‘olumsuz düşünce biçimleri’ başlıca düşmanımız haline gelmektedir. Bu düşünceleri değiştirmek ve semptomları yok etmek amacıyla bir psikolog ile görüşmenizi tavsiye ederim. Profesyonel destek gerekli olacaktır.

Merve Ulcay Kimdir?

Uzman Psikolog Merve ULCAY, Ege üniversitesinde lisans ve yüksek lisans (master) eğitimini 2011 yılındı tamamladı. Dr. Abdülkadir Özbek Psikodrama Enstitüsünden Psikodrama Asistanlığı sertifikasını aldı. Aile Danışmanları adaylarına uygulama eğitimi (süpervizyon) vermektedir

Panik atak sırasında hangi olaylarla karşılaşırız?

Panik atak sırasında, yoğun korku ya da rahatsızlık hissinin yanı sıra şu belirtilerden dördü (ya da daha fazlası) yaşanabilir;

-Çarpıntı,

-Kalp atışlarını duyumsama ya da kalp hızında artma olması,

-Terleme, titreme ya da sarsılma,

-Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma duyumları,

-Soluğun kesilmesi, göğüs ağrısı ya da göğüste sıkıntı hissi,

-Bulantı ya da karın ağrısı,

-Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma,

-Derealizasyon (gerçekdışılık duyguları) ya da depersonalizasyon (benliğinden ayrılmış olma),

-Kontrolünü kaybedeceği ya da çıldıracakmış korkusu,

-Ölüm korkusu,

-Parezteziler (uyuşma ya da karıncalanma duyumları),

-Üşüme, ürperme ya da ateş basmaları.

Haber Merkezi