Urla’dan 6 kıtaya: Kitap çantaları dünyayı geziyor

GÖNÜL MORSÜNBÜL/ RÖPORTAJ - İzmir’in Urla ilçesinde yaşayan emekli biyolog Ferah Hoy, keçe üzerine işlediği desenlerle birbirinden farklı kitap çantaları üretiyor. Hoy’un patentli kitap çantaları Türkiye başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde yoğun ilgi görüyor. Urla Sanat Sokağı Çarşısı’nda açtığı stantta kitapseverlere özel çantalar üreten Ferah Hoy, her bir ürünüyle yalnızca bir çanta değil, bir hikaye, bir duygu ve bir ilham da sunuyor. Kitapları korumakla kalmayıp, onları daha estetik ve kişisel bir forma dönüştüren bu özel çantalar hem okuma keyfini artırıyor hem de kültürel yaşama katkı sunuyor. Ferah Hoy’un üretim sürecindeki bir başka dikkat çekici detay ise “kitap çantası haritası.” Hoy, çantalarını satın alan kişilerin yaşadığı şehir ve ülkeleri not alarak, dünya ve Türkiye haritasına işaretliyor. Hakkari’den Edirne’ye kadar Türkiye’nin birçok iline ulaşan kitap çantaları dünyada ise Antarktika dışında 6 kıtadaki birçok ülkede yayılım gösteriyor. Bu durum ise el emeğiyle kurulan bağın sınırları aşan bir iz bıraktığının en somut göstergesi... Her ne kadar teknoloji çağında fiziksel kitaplara olan bağlılığın giderek azaldığı düşünülse de Hoy’un deneyimi, hala kağıdın kokusunu, kitabın dokusunu özleyen geniş bir kitlenin varlığını kanıtlıyor.
Ürettiği kitap çantalarıyla kendisine özgü kişisel bir sanat dili inşa eden Ferah Hoy’la; üretiminin ardındaki düşünceyi, tasarım sürecini ve her detayında ince bir el emeği barındıran kitap çantalarını konuştuk. 

Sizi tanıyabilir miyiz? Kitap çantası tasarlama fikri nasıl ortaya çıktı?

“İzmirliyim. 2015 yılından beri Urla’da yaşıyorum. Her ortamda kitap okumaya çalışıyorum. Kitap çantasına başlama nedenim ilk başta tamamen dış sesi kesmekti. Otobüste, metroda zamanımı değerlendirmek için kitap okuyordum. Okurken dışarda insanların, ‘Ne okuyorsunuz?’, ‘Yazarı kim?’, ‘Ne anlatıyor?’ gibi sorularına çok maruz kaldığımda rahatsız oluyordum. Benim için zaman ve emek çok kıymetli. İnsan nezaketle bu soruların yanıtını veriyor ama sonunda ‘Buyurun kitap sizin olsun’ denilecek raddeye de gelebiliyor. Dolayısıyla bu soruların sonunu getirmek adına ne yapabilirim? diye kafamı yordum ve bir kitap çantası yapmaya karar verdim. Buradaki kitap çantaları öyle ortaya çıktı.”

Kitap çantalarını neye göre tasarlıyorsunuz? Çalışmalarınız hakkında neler söylersiniz? Bu süreci ve sizi farklı kılan detayları bizimle paylaşır mısınız?

“Çeşit çeşit kitap çantası yapan birçok insan var. Bunun bana özgü olmasının sebebi, çok detayının olması ve keçenin üzerinde nakış işlenmiş olması. Kumaşın üzerine de yapıyorum. Kumaşın üzerine yapma sebebim ise aynı şeftaliye dokunamayıp da keçeye dokunamayan insanlar var. Keçeye dokunamayanlar için kumaşa da yapmaya karar verdim. Daha çok tercihim, kitap çantalarını keçe üzerine işlemek. Patentini aldığım ürünün orijinal olma kısmını da bu özellik oluşturuyor. Yoksa kese kağıdı gibi, kitap kabı gibi, çanta gibi yapılan birçok kitap çantası örneği var. Öncelikle kitap ayraçları tasarladım daha sonra kitap çantalarını yapmaya başladım. Desenlerimin çoğu bana ait. Kitabın konusuna göre, kapağına göre desenlerimi gruplayarak tasarladım. Bir çiçek serisi yaptım. Kişiye özel harfler yaptım. Kediseverler çok var çevremizde. Dolayısıyla kedilerle ilgili bir çalışma yaptım. Sanatla ilgilenen, piyano, çello satan çocuklarla karşılaştım. Onlar için bir sanat grubu çalışması yaptım. Böylece birçok çanta ile birçok farklı kişiye ulaşma şansım oldu. Kitap okurken çoğunlukla çizerim. Çantanın içerisine kalemimi takabilecek bir aparat yaptım. Sonra ilerleyen zamanlarda okuma gözlüğüne ihtiyaç olduğu için gözlüğü de takabilecek şekilde kitap çantasını biraz daha geliştirdim. Okuduğum yeri kaybetmemek adına da ayraç taktım. Hem taşınabilsin hem koruyabilsin hem de dış sesi kessin gibi nedenlerle böyle bir kitap çantası tasarımı ortaya çıktı. Yanınıza başka hiçbir çanta almadan çok rahat bir şekilde gözlüğünüzü, telefonunuzu ve minik bir cüzdanınızı içine koyabiliyorsunuz.”

Kitap çantalarını tasarlama amacınız nedir? Satmaya nasıl karar verdiniz? Aldığınız ilk tepkiler nasıl oldu?

“Kitap çantalarını 2010 yılından bu yana tasarlıyorum. Başta sadece kendim ve yakın çevremdeki insanlar için yapıyordum. Sonra kızım dedi ki; ‘Neden kitap okurlarıyla bunları paylaşmıyorsun?’ Kızımın bu önerisini düşündüğümde iyi bir fikir olarak geldi ve ‘Neden olmasın?’ dedim. 10 yıl sonra yani 2020’den itibaren kitap çantalarını satmaya karar verdim. Birçok arkadaşım ve dostum, ‘Bizim ülkemizde gazete bile okunmazken kitap okuyanları bulacağını sanıyor musun, umutlu musun bu yönde?’ dedi. Uzaktan bakıldığında gazete okumayan kitap okumayan bir toplum gibi algılansak da aslında gerçekten kitap okuyan bir kitle var. Benim de buradaki amacım kitap okumayı teşvik etmek, kitap okuyanları motive etmek. Özellikle de çocuklarda bu anlamda bir katkıda bulunmayı sağlamak adına onların sevebilecekleri desenler hazırlayarak kitaplarla yakın ilişki kurmalarını istedim. Desenlerimin kitapseverlerle buluşmasını istedim. Umudu olmayan dostlarıma da dedim ki, ‘Evet, her şeye rağmen kitap okuyan bir kitle hala var.’ Urla Belediyesi’nin sanatçı ve zanaatçılar için Demirciler Sokak’taki Urla Sanat Sokağı Çarşısı’nda stantları var. Ben de tasarladığım çantalarımı orada satmaya başladım. Açık bir alan olduğu için çantalarımın uçmaması adına mandal takıyorum. Herkes mandalıyla çamaşır asar bense kitap çantası asıyorum. Çantaları hem keyifli görsellik için hem de kitapları kırışmaktan koruması için alabilirler. Amaçlarımdan biri de kitap okuma keyfini çok daha şık hale getirmek.”

Yaptığınız özel çalışmalar var mı? Ne tür dönüşler alıyorsunuz?

“Biliyorsunuz zeytin Urla’nın sembollerinden biri. İlk yaptığım kişi yanılmıyorsam Bursa’da bir ziraat fakültesinde öğretim görevlisi ve zeytin hocasıydı. Kitap çantalarımı görünce, ‘Benim için zeytinden bir çanta işler misiniz?’ dedi. ‘Tabi ki işlerim. ‘Neden istiyorsunuz?’ diye sorduğumda ‘Ben bir zeytin hocasıyım. Öğrencilerime ders anlatırken hep zeytini anlatıyorum. Defterimi ve kitabımı koymak istiyorum’ dedi. Ölçüsüne yönelik büyük bir ebatta zeytin çantası yaptım. Daha sonra tekrar iletişim kurduk ve ‘O kadar havalıyım ki derse girerken, size bunun tarifini anlatamam’ dedi. Bu aldığım en güzel dönüşlerden biri oldu.”

Kitap çantalarınız ile ilgili bir harita çalışmanız var. Bu konu hakkında bilgi verebilir misin? Nedir bu kitap çantası haritası?

“Bu benim patentli ürünüm. Şöyle bir şey yapıyorum. Benden bu ürünü satın alan müşterilerime soruyorum. Diyorum ki; ‘Hangi ülkede, hangi şehirde yaşıyorsunuz?’ Evimde haritam var. Hem dünya haritası hem Türkiye haritası. Türkiye haritası şehirler ve bölgesel anlamda daha detaylı bir harita oldu. Hakkari’den Edirne’ye kadar birçok ile kitap çantası satışı yaptım. Daha çok ülkemizdeki insanlara ulaşabileceğimi düşünüyordum. Ama sonra gördüm ki, dünyanın birçok farklı ülkesinde yaşayan insanların kitap çantalarıma yönelik yoğun bir ilgisi var. Harita yapma fikri böylelikle ortaya çıktı. Kitap çantası sattığım kişilere yaşadıkları yeri sorup, not alarak evdeki haritamı işaretliyorum.”

Peki, kitap çantası haritanızda hangi ülkeler var, nedir son durum?

“Çok ciddi bir yayılım var ve bu beni çok mutlu ediyor. Kitap çantalarım şu anda Antarktika dışında Asya’dan Avrupa’ya, Güney Amerika’dan Kuzey Amerika’ya, Afrika’dan Avustralya’ya kadar 6 kıtadaki birçok ülkeye ulaştı. Ülkemiz turizm ülkesi olduğu için dünyanın birçok insanı Urla’ya ziyarete geliyor. Dolayısıyla harita noktalarla baya doldu diyebilirim. Bir de tabi patentli ürün olunca onu da takip etmek adına da çok keyifli oluyor. Yaptığınız, tasarladığınız bir ürünün sevilip böyle dağılmış olması insanı çok motive ediyor. Her ne kadar insanları motive etmek için yola çıkmış olsam da böyle olunca kendim de motive oluyorum.”

Dijital bir çağda yaşıyoruz. Size göre teknolojik gelişmeler kitaplarla olan ilişkiyi nasıl etkiliyor?

“Ben de zaman zaman dijital ortamlarda kitap okuyorum. Ama dijital ortamda okuduğum kitaplar genellikle; ulaşamadığım, çok az sayıda basılmış veya basılmaktan vazgeçilmiş kitapların PDF’leri oluyor. Eğer gerçek bir kitap okuyucuysanız gerçekten o kağıdın kokusunu, o teması illaki istiyorsunuz. Gerçek okuyucular dijital ortamda okusalar dahi yine de kitapları alıp kitaplığına koymak isterler. Bu bir tür alışkanlıktır, tıpkı kahvenin kokusunu duymak gibi... Kitaba dokunmak çok farklı bir his yaratıyor insanda. Eğer iyi bir okuyucuysanız ve kitap okumayı seven biriyseniz bu tutkudan vazgeçemiyorsunuz. Kitap tadını bilenler için vazgeçilmez bir hayat kaynağıdır. Kitap okurlarının, okumaktan vazgeçmemesini çok temenni ediyorum. Şu soruyla çok karşılaşıyorum; ‘Öğretmen misiniz?’ diye çok soruyorlar. Aslında öğretmen değil, biyoloğum. ‘Neden bu soruyu sordunuz?’ dediğimde ‘Çok doğru bir Türkçe kullanıyorsunuz’ yanıtını veriyorlar. Bu konuda çok iddialı biri olmasam da doğru bir dil ile konuşmanın kitap okumakla doğrudan ilişkisi olduğunu düşünüyorum. O nedenle kitap okumalarını öneriyorum. Kitap okumak sadece kendi penceremizden bakmayı değil, yazan kişinin penceresinden bakmaya da olanak sağlıyor. Bir konuya bir başkasının gözüyle bakmak sizi çok daha fazla zenginleştiriyor. En keyifli kısmı da bana göre burası.”

Kitap çantalarınıza ilgi duyan insanlar size nasıl ulaşabilir?

“Demirciler Sokak’taki Urla Sanat Sokağı Çarşısı içerisinde yaz sezonunda cuma, cumartesi ve pazarları kış sezonunda ise cumartesi ve pazar günlerinde stant açıyorum. Standa gelip beğendikleri kitap çantalarını alabiliyorlar. Bazı müşterilerim kitabını getirip stantta deneyerek de satın alabiliyor. Özel sipariş de alıyorum. ‘bio.ferah_hoy’ diye Instagram hesabım var. Oradaki telefon numarasından veya Instagram üzerinden mesaj atarak bana ulaştıkları zaman siparişlerini en geç 3 gün içerisinde gönderiyorum. Yüz yüze tabi daha keyifli oluyor. Ama her şekilde yardımcı olmaya çalışıyorum. Fiyatlar ise istedikleri desene ve desendeki işçiliğe göre değişkenlik gösteriyor.”

Kaynak : HABER MERKEZİ