Tarihte bugün ne oldu? 15 Mart..

Türkiye ve dünyada 15 Mart tarihinde neler yaşandı, tarihte bugün kim doğdu, kim öldü, tarihte bugün yaşanan önemli olaylar neler gibi soruların cevaplarını sizler için derledik.

TARİHTE BUGÜN NE OLDU?

İnternet tarihindeki ilk tescillenen alan adı olan "symbolics.com", 15 Mart 1985 tarihinde kaydedildi. Günümüzde hâlâ aktif olan bu alan adı, şu an internet müzesi olarak kullanılmaktadır.

15 Mart 1989'da Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası çeyrek final rövanş maçında Galatasaray, Fransa'nın güçlü ekibi Monaco ile Almanya’nın Köln kentindeki Müngersdorf Stadyumu’nda karşılaştı. 1-1’lik beraberlikle sahadan ayrılan sarı-kırmızılılar, toplamda avantaj sağlayarak yarı finale yükselen ilk Türk takımı oldu.

15 Mart 2001 tarihinde İstanbul-Moskova seferini yapan Tupolev Tu-154 tipi yolcu uçağı, Çeçen korsanlar tarafından kaçırıldı. Uçak, Suudi Arabistan’ın Medine kentine indirildi. Suudi antiterör timlerinin düzenlediği operasyon sırasında, Türk yolcu Gürsel Kambal, Rus hostes Yuria Fomina ve bir korsan hayatını kaybetti. 

15 Mart 2004 tarihinde, Çin Halk Cumhuriyeti'nde ilk kez bir milletvekili, ülkede her yıl 10 bin insanın idam edildiğini açıkladı. Bu açıklama, uzun süredir idam cezalarıyla ilgili verileri gizli tutan Çin yönetimi üzerinde büyük bir tartışma yarattı. İnsan hakları örgütleri, Çin’i şeffaf olmamakla ve aşırı idam cezaları uygulamakla eleştirirken, Pekin yönetimi ise idam kararlarının iç güvenliği sağlamak için gerekli olduğunu savunuyor.

15 Mart 2011'de, Suriye'de Beşşar Esad yönetimine karşı ilk kitlesel protestolar başladı. Dera kentinde hükümet karşıtı gösterilerle başlayan olaylar, kısa sürede tüm ülkeye yayılarak Suriye İç Savaşı'na dönüştü.

TARİHTE BUGÜN KİM DOĞDU?

15 Mart 1889’da Kerkük’te doğan Mehmet Lütfi Kırdar, hekim, asker ve devlet adamı olarak önemli görevlerde bulunmuştur. Manisa ve İstanbul valiliği, milletvekilliği ve sağlık bakanlığı yapmıştır. Özellikle İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı olduğu dönemde şehre Harbiye Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu, Taksim Meydanı düzenlemesi ve İnönü Stadyumu gibi önemli projeler kazandırdı. Siyaset hayatına Demokrat Parti’de devam eden Kırdar, 1960 darbesinden sonra Yassıada’da yargılanırken 17 Şubat 1961’de mahkemede geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Günümüzde, adını taşıyan Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı, İstanbul’daki önemli kültür merkezlerinden biridir.

15 Mart 1887’de Trabzon’da doğan Baba Salim Öğütçen, halk arasında "Baba" ve "Âşık" mahlasıyla tanınan bir Türk halk şairidir. Asıl adı Mehmet Salim olan şair, soyadı kanunu ile "Öğütçen" soyadını almıştır. Eğitimine mahalle mektebinde başlayan Baba Salim, hayatı boyunca seyyar satıcılık, fırıncılık ve dükkâncılık gibi çeşitli işlerle uğraşmıştır. Uzun yıllar Trabzon’da yaşadıktan sonra 1950’de Eskişehir’e göç etmiş, ancak 29 Aralık 1956’da İstanbul’da vefat etmiştir. 

Türk Edebiyatının usta kalemi Refik Halit Karay

15 Mart 1888’de İstanbul Beylerbeyi’nde doğan Refik Halit Karay, Türk edebiyatının önemli yazarlarından biridir. Fecriâtî topluluğuna katılarak yazı hayatına adım atan Karay, özellikle mizah ve yergi türündeki eserleriyle tanınmıştır. Gazetecilik kariyerine Tercüman-ı Hakikat gazetesinde başlayan Karay, siyasi görüşleri nedeniyle sürgün yaşamış, ancak Memleket Hikâyeleri ve Gurbet Hikâyeleri gibi eserleriyle edebiyatımızda kalıcı bir yer edinmiştir. Sade ve akıcı dili, gözlem gücü ve başarılı tasvirleriyle dikkat çeken yazar, 18 Temmuz 1965'te İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.

15 Mart 1941’de İstanbul’da doğan Tomris Uyar, çağdaş Türk öykücülüğünün en önemli isimlerinden biridir. Aynı zamanda çevirmen kimliğiyle de tanınan Uyar, edebiyata Papirüs, Yeni Dergi, Soyut ve Varlık gibi dergilerde yazdığı deneme, eleştiri ve öyküleriyle katkıda bulunmuştur. "Yürekte Bukağı" (1979) ve "Yaza Yolculuk" (1986) kitaplarıyla Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazanan Uyar, eserlerinde insan psikolojisini, bireyin iç dünyasını ve toplumsal değişimleri ustalıkla işlemiştir. Ayrıca, 60’tan fazla çeviri yapmış ve günlüklerini "Gündökümü" başlığı altında yayımlamıştır. Özel hayatında Ülkü Tamer, Turgut Uyar ve Cemal Süreya gibi önemli edebiyatçılarla yolları kesişen Uyar, 2003 yılında yemek borusu kanseri nedeniyle vefat etti. 

Oyuncu Nebahat Çehre

15 Mart 1944'te Samsun'da doğan Nebahat Çehre, oyuncu, şarkıcı ve model kimliğiyle Türk sanat dünyasının önemli isimlerinden biridir. 1960 Türkiye Güzeli seçildikten sonra sinemaya adım atan Çehre, kariyerinde birçok unutulmaz karaktere hayat verdi. 1960'lı yıllarda Yeşilçam’da yükselen bir yıldız olan Çehre, Yılmaz Güney ile birlikte birçok filmde başrol oynadı. 1970’lerde şarkıcılığa yönelerek sahne hayatına adım attı. Sezen Aksu’nun bestelediği "Büklüm Büklüm" şarkısıyla da büyük beğeni topladı. 2000'li yıllarda televizyona dönen usta oyuncu, özellikle Aşk-ı Memnu dizisinde canlandırdığı Firdevs Yöreoğlu karakteriyle yeni nesiller tarafından da tanındı. Çehre, kariyeri boyunca Altın Portakal, Altın Koza ve İstanbul Film Festivali gibi prestijli ödüllerle onurlandırıldı.

TARİHTE BUGÜN KİM ÖLDÜ?

1891’de İstanbul’da doğan Denizkızı Eftelya, güçlü sesiyle ün kazanarak "Denizkızı" lakabını aldı. Galata kahvelerinde müziğe başladı, 1923’te eşi Sadi Işılay ile Fransa’ya giderek plaklar doldurdu ve konserler verdi. 1927’de İstanbul’a döndü, Dârülelhan’ın halk müziği kayıtlarında yer aldı. Atatürk’ün huzurunda şarkılar söyleyerek daha da ünlendi. 1936’daki bir konser sonrası hastalanarak 15 Mart 1939’da kalp yetmezliğinden vefat etti. Şişli Rum Ortodoks Mezarlığı’na defnedildi.

1 Ocak 1905’te Edirne’de doğan Cevat Fehmi Başkut, gazeteci ve oyun yazarıdır. TBMM’de ve çeşitli gazetelerde çalıştı, İstanbul Gazeteciler Cemiyeti başkanlığı yaptı. İlk oyunu "Büyük Şehir" (1942-43) büyük ilgi gördü ve tiyatroya yönelmesini sağladı. "Buzlar Çözülmeden" en bilinen eserlerinden olup, yurt dışında sahnelenen ilk Türk yazarı unvanını kazandı. 15 Mart 1971’de kalp krizi sonucu hayatını kaybetti, Feriköy Mezarlığı’na defnedildi. Afife Tiyatro Ödülleri kapsamında, her yıl adına bir ödül verilmektedir.

25 Aralık 1908’de Üsküp’te doğan Yaşar Nabi Nayır, şair, yazar, çevirmen ve yayıncıdır. Yedi Meşale Topluluğu’nun kurucularından olan Nayır, edebiyata şiirle başladı ancak zamanla yayıncılığa yöneldi. 1933’te Varlık Dergisi’ni kurarak, 48 yıl boyunca aralıksız yayımladı ve Türk edebiyatına birçok yazar kazandırdı. 1946’da Varlık Yayınevi’ni kurarak binden fazla kitap yayımladı. 1981’de İstanbul’da vefat eden Nayır’ın anısına, her yıl "Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri" verilmektedir.