Tarihte bugün ne oldu? 6 Mayıs…

Türkiye ve dünyada 6 Mayıs tarihinde neler yaşandı, tarihte bugün kim doğdu, kim öldü, tarihte bugün yaşanan önemli olaylar neler gibi soruların cevaplarını sizler için derledik.

TARİHTE BUGÜN NE OLDU?

1972 yılında Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan, Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nde idam edildi

6 MAYIS TARİHTE BUGÜN KİM DOĞDU?

Bedii Süheyl Batum 6 Mayıs 1955 yılında doğdu. 

Babası hukukçu ve Cumhuriyet Senatosu'nun İstanbul Üyelerinden Sadık Batum'dur.[1]. Orta ve Lise öğrenimini (1966-1975) Galatasaray Lisesi'nde tamamladı. 1979 yılında Paris I Panthéon - Sorbonne Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. 1980'de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Anayasa Hukuku kürsüsünde asistanlık yapmaya başladı. Aynı fakültede, 1985 yılında "Siyasal Katılma Aracı Olarak Referandum" konulu tezi ve pekiyi derecesiyle doktor, 1990 yılında "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Anayasal Sistemine Etkileri" başlıklı teziyle doçentlik unvanını aldı. 1996 yılında "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye" isimli teziyle Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Profesör unvanını aldı. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanlığı, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı ve iki dönem Bahçeşehir Üniversitesi Rektörlüğü görevlerinde bulundu.

İstanbul Üniversitesi'nde, Galatasaray Üniversitesi'nde, İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde, Marmara Üniversitesi'nde ve Bahçeşehir Üniversitesi'nde ve Okan Üniversitesi'nde Anayasa Hukuku dersi verdi.

22 Mayıs 2010 tarihindeki Cumhuriyet Halk Partisi 33. Olağan Kurultayı'nda MYK üyelerinin onayıyla CHP üyesi oldu. 23 Mayıs'ta da delegelerin oylarıyla (1108 oy) CHP Parti Meclisi üyeliğine seçildi. 2003 yılından beri köşe yazarlığı yaptığı Vatan Gazetesi'nden, Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisindeki görevi nedeniyle 27 Mayıs 2010 tarihinde ayrıldı. 29 Mayıs 2010 tarihli Parti Meclisinde CHP Merkez Yönetim Kuruluna (MYK) seçildi. 3 Kasım 2010 tarihinde yürürlükte bulunan tüzük uyarınca CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu tarafından Önder Sav'dan boşalan Genel Sekreterlik makamına getirildi. 18 Aralık 2010'daki Cumhuriyet Halk Partisi 15. Olağanüstü Kurultayı'nda 1089 oyla yeniden Parti Meclisi üyeliğine seçildi. 25 Aralık 2010'da toplanan Parti Meclisi kararıyla Seçim ve Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı görevine getirildi. 12 Haziran 2011'de yapılan Milletvekili Genel Seçimlerinde, CHP Eskişehir 1. sıra milletvekili adayı olarak seçilerek TBMM'ye girmiştir.

Vatan gazetesi ve Cumhuriyet Gazetesi'nde de köşe yazarlığı yapmıştır.

Bir dönem Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakütesi'nde Anayasa Hukuku dersleri verdi. MEF Üniversitesi Hukuk Fakütesi'nde İnsan Hakları Hukuku dersleri vermektedir. Evli ve iki çocuk babası olan Batum, Gürcü asıllıdır.

17 Şubat 2019 tarihinde Atatürkçü Düşünce Derneği başkanlığından istifa ettiğini açıkladı.

3 Mayıs 2024 tarihinde 2024 Galatasaray SK başkanlık seçimi için adaylığını açıkladı. 25 Mayıs 2024 tarihinde, rakibi Dursun Özbek ile girdiği seçim yarışını kaybetmiştir.

6 MAYIS TARİHTE BUGÜN KİM ÖLDÜ?

Deniz Gezmiş, 27 Şubat 1947’de Ankara’nın Ayaş ilçesinde doğdu. Annesi ve babasının öğretmen olması nedeniyle ilk ve ortaöğremini Sivas’ta yaptı.

Ardından liseyi İstanbul’da okudu. 1965 yılında Türkiye İşçi Partisi’nin Üsküdar ilçe başkanlığına aday oldu. Deniz Gezmiş henüz lise yıllarındayken tanıştığı sol görüş ile genç yaşta kendini eylemlerin ortasında buldu. 31 Ağustos 1966 tarihinde Ankara’dan İstanbul’a yürüyen Çorum Belediyesi temizlik işçilerinin, Taksim Anıtı’na çelenk koymaları sırasında Türk-iş yöneticilerini protesto eden grupla beraber yaptığı eylem sonucunda tutuklanarak gözlatına alındı. Bu olay Deniz Gezmiş‘in ilk gözaltına alınmasıydı. Deniz Gezmiş 1966 yılının Kasım ayında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi. Ardından 19 Ocak 1967’de Türkiye Milli Talebe Fedarsayonu’nunda çıkan olaylarda arkadaşları ile gözaltına alındı ancak kısa bir süre sonra serbest bırakıldı. 22 Kasım 1967’de ise öğrenci örgütlerinin düzenleddiği Kıbrıs Mitingi sırasında Aşık İhsani ile birlikte ABD bayrağının yakılması nedeniyle tekrar gözaltına alındı.

30 Ocak 1968’de hukuk fakültesindeki arkadaları ile birlikte Devrimci Hukuklular Örgütü’nü kurdu ve hemen ardından 7 Mart 1968’de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi konferans salonunda düzenlenen AIESEC genel kurul toplantısında konuşma yapan devlet bakanı Seyfi Öztürk’ü protesto ettiği için bir kez daha tutuklandı. 2 Mayıs 1968’e kadar tutuklu kalan Deniz Gezmiş, yargılandı ancak beraat etti.

12 Haziran 1968’de İstanbul Üniversitesi’nin işgal edilmesinde önderlik etti. İşgal Konseyi adı verilen grupun lideri olarak Baltalimanı’nda yapılan görüşmelere katılan Deniz Gezmiş, öğrenci haklarının elde edilmesinde etkili oldu. 30 Temmuz’da 6. Filo’nun İstanbul’a girişini protesto etmek suçundan tutuklandı.

Deniz Gezmiş, Milli Demokratik Devrim görüşünün öğrenciler arasında yayılmasında etkili oldu. 1968 yılında yapılan öğrenci eylemlerinde Cihan Alptekin, Mustafa Lütfi Kıyıcı, Mustafa İlker Gürkan, Cevat Ercişli, Selahattin Okur, Saim Kurul ve Erim Süerkan ile birlikte Devrimci Öğrenci Birliği’ni kurdu. Ardından 1 Kasım 1968’de Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı’nın da içinde bulunduğu AÜTB, DÖB ve ODTÜÖB’nin de içinde bulunduğu “Samsun’dan Ankara’ya Mustafa Kemal Yürüyüşü”‘nü düzenledi. 28 Kasım 1968’de ABD büyükelçisinin İstanbul’a gelişini prototesto etmek amacıyla düzenlenen eylemde tutuklandı ancak tekrar serbers bırakıldı.

Deniz Gezmiş bu dönemde 2-3 aylık tutuklanma süreçleri geçirdi. 16 Mart 1969’da İstanbul Üniversitesi’nde düzenlediği öğrenci hareketleri nedeniyle 19 Mart’ta tutuklandı ve 3 Nisan’a kadar tutukluluğu devam etti. Ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinin düzenlediği protesto gösterilerine önderlik etti. Çıkan çatışmalarda yaralandı. 23 Haziran 1969’da TMGT’nin toplsndığı 1. Devrimci Miliyetçi Gençlik Kurultayı’nsa FKF Genel Başkanı Yusuf Küpeli ile birlikte bir program hazırladıktan sonra hakkında tutuklama kararının olmasından dolayı Filistin’e kaçtı.

1 Eylül 1969’a kadar Filistin’de kaldı. Bu dönemde üniversiteyi işgalden dolayı Hukuk Fakültesin’den atıldı. 23 Eylül 1969’da hukuk fakültesinde olduğu bir sıra polis tarafından yakalarak gözaltına alında da 25 Kasım’da serbest bırakıldı. Ardından Yıldız Devlet ve Mühendislik Akademisi’nde Battal Mehetoğlu’nun sağcılar tarafından öldürülmesi olayında okulda yapılan aratırmalarda Deniz Gezmiş‘e ait olduğu önesürülen silahların ele geçirlmesi üzerine hakkında tekrar tutuklama kararı çıkarıldı. 20 Aralık 1969’da tutuklanan Deniz Gezmiş, 18 Eylül 1970’e kadar hapis yattı.

Hapisten çıkmasından sonra öğrenci hareketlerinden uzaklaştı ve Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan’la birlikte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nu kurdu. Türkiye’de silahlı mücedele veren ilk siyasi örgüt olan THKO, bağımsız ve demokratik bir Türkiye için mücadele yürürttü. Sosyalist gençliğin katıldığı bu örgüt Hüseyin İnan, Sinan Cemgil, Yusuf Aslan, Alparslan Özdoğan, Deniz Gezmiş ve Cihan Alptekin tarafından kurulmuştu. Bir takım eylemlerden sonra 4 Mart 1971’de yayınlanan bir bildiri ile örgüt kamuoyuna tanıtıldı.

İlk silahlı eylemleri 29 Ocak 1970 tarihinde verdi ve 12 Mart dönemi boyunca faaliyetlerini dürdürdü. Daha sonra bu örgüt içinde Yusuf Aslan, Hüseyin İnan ve Deniz Gezmiş’in de bulunduğu idam kararının iptali için çalışmalarda bulundu. Kadir Manga ve Alparslan Özdoğan’nın Nurhak’ta, Cihan Alptekin ve Ömer Ayna’nın Kızıldere’de öldürülmesinden sonra Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan‘nın idamıyla bu örgüt dağıldı.

Deniz Gezmiş, 11 Ocak 1971’de Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu adına Ankara İş Bankası, Emek Şubesi’nin soygununda yeraldı. Bu sırada Deniz Gezmiş hakkında tutuklama kararı çıkarılmıştı ve polisten kaçmaktaydı. 1971 yılında gerçekleşen 12 Mart darbesinin hemen ardından Yusuf Aslan ile birlikte Sivas’a giderken motorsikletlerinin bozulmasıyla gelen ihbarla 16 Kasım 1971’de tutuklandı. Gemenek’te yakalandıktan sonra Kayseri’ye getirildi. Ardından Ankara’ya o dönem içişleri bakanı olan Haldun Menteşeoğlu’na götürüldü.

DENİZ GEZMİŞ NEDEN İDAM EDİLDİ?

16 Temmuz 1971’de Sıkıyönetim Mahkemesi, Altındağ Veteriner Okulu binasında Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığındaki, Baki Tuğ savcılığında toplandı. 9 Ekim 1971’de son bulan mahkeme’de TCK’nın 146. maddesinin ihlali gerekçesiyle 9 Ekim 1971’de idama mahkum edildi. 6 Mayıs 1972 tarihinde Yusuf Aslan, Hüseyin İnan ile birlikte saat 1.00-3.00 arasında Ankara Merkez Kapalı Cezaevi’nde idam edildi.