Bir anne masalı

ÇAĞLA GENİŞ-ÖZEL HABER
Bugünlerde değişik köşelerde “Bir varmış, bir yokmuş” diye başlayan masalların sesini duyabilirsiniz. Çünkü televizyon, bilgisayar oyunları derken uzaklaştığımız masallar bugünlerde “masal anlatıcıları” sayesinde yeniden yaşamımıza girdi. Onlardan biri de İzmir’de yaşayan 33 yaşındaki Sıla Topçam. Aslen tiyatro mezunu olan Topçam, uzun yıllar çeşitli oyunlarda sahne aldı, eğitimler verdi. 2012 yılında kızı Asya Mavi dünyaya geldiğinde ise onun için büyülü diyarlara yolculuk başladı. Anne olduktan sonra kızıyla masallar aracılığıyla iletişim kurmaya başlayan Topçam, okumanın ötesine geçerek anlatmaya karar verdi. Masal anlatıcısı Judith Liberman’ın eğitimlerine katıldıktan sonra “Ben artık bu işi yapmak istiyorum” diyerek kolları sıvadı. Tiyatro geçmişiyle masal anlatıcılığını harmanlayan Topçam, şimdi köylerde, sanat atölyelerinde, tiyatro sahnelerinde, okullarda, kitapçılarda, hastanelerde, yoga merkezlerinde, cezaevlerinde yetişkin ve çocuklara masallar anlatıyor. Masalların içinde hep bir umut olduğunu dile getiren Topçam, “Masal dinlemeye, durup dinlenmeye, hayal etmeye, aynı hayalin içinde olmaya ihtiyacımız var” diyor.



BÜYÜKLERE MASALLAR
Topçam, masallarla çıktığı yolculuğu şöyle anlatıyor: “Oyunculuk mezunuyum; yüksel lisans yaparken kariyerim hep tiyatro üzerinden gelişti. Çocuk oyunlarında, gençlik oyunlarında sahne aldım, drama ve oyuncuk dersleri verdim. Ama hiç kafamda masal anlatıcılığı fikri olmamıştı. 2012’de kızım Asya Mavi doğduğunda ona kitaplar alıp okumaya başladım ve çok hoşuma gitti çocuk kitapları ve çocuk edebiyatı. 2014 yılının başlarında bir gün masal anlatımıyla ilgili bir röportaja rastladım. O anda masal anlatma fikri beynimde yanıp söndü. Tamam, ben çocuğuma kitap okuyorum ama aramızda bir şey var, kitap var. Ben çocuğumun gözünün içine bakıp neden bir şeyler anlatmıyorum diye kendimi sorguladım. O ara Judith Liberman’ın İzmir’de eğitimi varmış ve çok tesadüfi bir şekilde bu eğitimden haberdar oldum ve eğitime katıldım. İlk profesyonel masalımı dinlediğimde ve çok etkilendim. O kadar farklı bir atmosfer yaratıyor ki insanda bu çok hoşuma gitti. Sonra o duyduğum masalı muhabbet arasında arkadaşlarıma anlattım. Anlatmak da çok hoşuma gitti.”



TİYATRO BENİM ŞANSIMDI
2014 yazında Şirince’de ‘Masal Anlatıcılığı’ üzerine bir kampa katıldığını söyleyen Topçam, “Biraz kendimi keşfetme kampı gibi oldu. Kamp bittikten sonra tamam ‘Ben bu işi yapmak istiyorum’ dedim ve ne kadar masal kitabı varsa hepsini aldım. Okuyup kendime repertuvar oluşturmaya başladım. Yüksek lisan tezimi ‘anlatıcılık’ üzerine seçtim ve kuramsal okumalar yaptım. Sezon açıldığında da birkaç kitabeviyle görüştüm ‘Size masal anlatayım mı?’ diye dolaşmaya başladım. Çünkü ustalaşmam gerekiyordu. Bu iş evde oturarak olmuyor. Bir haftalık eğitim alıp tamam ‘artık ben profesyonel masal anlatıcısıyım’ diyemezsin. Tecrübe etmek gerekiyor. Benim şansım oyunculuk mezunu olmamdı. Sahneye alışkındım. Ben de bu işi yapacağım diye kendimi yüz kişinin ortasına atmadım. Güvenli alanda başladım. Bir yıl boyunca kitap kulübünde arkadaşlarıma anlattım. Her anlatışımda mekan değiştikçe seyirci değiştikçe olay da değişiyor. Sürekli pratik yapmak gerekiyor. Mekan önemli, seyircinin rahat hissedebilmesi, mekanın hikaye ile uyumlu olması, sakin bir ortam olması gerekiyor” ifadelerini kullandı.



HAYAL KURMA SANATI
“Masalcı; bilgiyi kendi deneyimleriyle aktaran kişidir” diyen Topçam, “Masal anlatıcılığı hayal kurdurma sanatıdır. Masal anlatıcılığı çok geleneksel ve köklü bir şeydir. Dedelerimiz, ninelerimiz bizlere masal anlatır. Ben de bu soruyu kendime soruyorum aslında; ‘Masal anlatıcısı olmak için nasıl bir eğitim almak gerekiyor?’ Tiyatro eğitimi almamın artıları da eksileri de vardı. Bir anlatıcının, geçmiş hayatı, okuduğu okullar, yaptığı işler anlatımında çok etkili oluyor. Bir masal anlatıcısı, anlattığı masalı ilk önce kendi anlamalı. Bunun için sembolizm, mitoloji, edebiyat aynı zamanda psikoloji de bilmesi gerekiyor. Masalların dilli metaforiktir. Onun altında bir katman daha var. Onun farkında olmak, kendimizle bağ kurmak ve sanatla beslenmek gerekiyor. Sanatla beslenmezsen yaptığın şey kısır kalıyor. Bunun yanı sıra ben sembolizmden, mitolojiden, edebiyattan, Ayşe Nilgün Arıt hocamdan aldığım şamanik öğretiden, aynı zamanda psikolojiden de besleniyorum” dedi.



ZAMANSIZ VE MEKANSIZ
Mitolojik hikayeler ve peri masalları anlatmayı daha çok sevdiğini kaydeden Topçam, şunları söyledi: “Mitolojik hikayeler ve peri masalları anlatmayı daha çok seviyorum. Zaten masallar zamansız ve mekansızdır. Her anlatımda değişiklikler oluyor. Bir masal yaklaşık 60 dakika sürüyor. Büyüklerin önünde masal anlatmak ayrı bir deneyim oldu benim için, masallara aşina bir nesille buluşmanın keyfi başka oluyormuş.”



İZMİR BU ALANDA GELİŞMEKTE
Türkiye’de masal anlatıcılığının yeni tanınmaya başladığını belirten Topçam, “Türkiye’de Nazlı Çevik ve Judith Liberman bu işin öncüleri. Judith Fransız asıllı ve Fransa’da anlatıcılık eğitimi almış. Türkiye’ye yerleşmiş ve burada masal anlatmaya başlamış. Nazlı Çevik ise Almanya’da anlatıcılık eğitimi almış. Onların başlatma enerjileri var, yeni tarz masal anlatıcılığında. Elbette onlardan önce de masal anlatıcılığı vardı, meddahlar vardı. Judith ve Nazlı’nın getirdiği anlatıcılık daha çağdaş anlatıcılık. İlk İstanbul’da atölyeler açılmaya başladı. Daha sonra İzmir’de atölyeler oluşturulmaya başlandı. Daha sonra Ankara’da ve şimdi de birçok yerde anlatıcılar artmaya başladı. İstanbul’da SEİBA Uluslararası Hikaye Anlatıcılığı Merkezi profesyonel anlatıcı yetiştirmek için, öğretmenler için ya da kendini bu alanda geliştirmek isteyenler için eğitim veriyor. Bu eğitimler uluslararası, her ay yurt dışından hocalar geliyor. Bu hocaların her birinin kendi ülkelerinde anlatıcılık okulları var. Yurt dışında bu iş daha gelişmiş. Oralarda masallar arşivlenmiş, derlenmiş. 70’li yıllarda performans anlamında masal anlatımı tekrar yükselişe geçmiş. Yurt dışındaki üniversitelerde masal anlatımı; performans sanatı içinde anlatılan ciddi bir alan” şeklinde konuştu.

Haber Merkezi