İklim Kanunu nedir? İklim Kanunu maddeleri neler?

Türkiye'nin iklim politikalarında dönüm noktası sayılan "İklim Kanunu Teklifi", Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilerek yasalaştı. Net sıfır emisyon hedefi ve yeşil büyüme vizyonu çerçevesinde hazırlanan kanun; sera gazı salımının azaltılmasından karbon düzenlemelerine, denetim süreçlerinden uyum politikalarına kadar birçok maddeyi kapsıyor. Peki, İklim Kanunu nedir? Yasada hangi maddeler yer alıyor? İşte detaylar…

İKLİM KANUNU NEDİR? 

Yeşil kalkınma hedefi ve net sıfır emisyon vizyonuyla hazırlanan düzenleme; iklim değişikliğiyle etkin mücadeleyi temel alıyor. Kanun, sera gazı salımlarının düşürülmesi, iklim uyumuna yönelik stratejilerin belirlenmesi, planlama ve uygulama süreçlerinin yapılandırılması, finansman kaynakları, izin prosedürleri ve denetim mekanizmalarıyla birlikte tüm bu alanlara dair yasal ve kurumsal altyapının esaslarını belirliyor.

İKLİM YASASI HANGİ ALANLARDA ETKİLİ OLACAK?

Yeni düzenleme; şehir yaşamından altyapıya, tarımdan su kaynaklarının korunmasına kadar geniş bir yelpazede etkili olacak. Enerji, sanayi ve ulaşım gibi kilit sektörlerin daha çevreci ve yenilikçi teknolojilere yönelmesini hedefleyen yasa, iklim değişikliğinin yaratabileceği risklere karşı çevreyi, ekonomiyi, toplumu ve halk sağlığını daha dirençli hale getirmeyi amaçlıyor.

İKLİM KANUNU MADDELERİ 2025

Yeni yasayla birlikte, ithal edilen ürünlerin karbon ayak izini denetlemek amacıyla sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kurulabilecek.

Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşması için sera gazı salınımlarında aşamalı bir azalma hedefleniyor. Bu sürecin takibi ise İklim Değişikliği Başkanlığı’nın sorumluluğunda olacak.

Yasa kapsamında Emisyon Ticaret Sistemi ve Karbon Piyasası Kurulu gibi yeni düzenleyici yapılar devreye alınacak. Ayrıca sera gazı salınımlarına dair kurallara uymayan işletmeler için ciddi yaptırımlar öngörülüyor.

Süresi içinde sera gazı emisyon raporu sunmayanlara 500 bin TL ile 5 milyon TL arasında idari para cezası uygulanacak. Rapor sunmayan tesisler ise 1 milyon TL’den 10 milyon TL’ye kadar cezai yaptırımla karşı karşıya kalacak.

Ozon tabakasına zarar veren maddelerin ithalatı, kullanımı ve ticareti yapanlara da 2,5 milyon TL idari para cezası kesilecek.

Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte üç yıl içinde Emisyon Ticaret Sistemi kapsamına alınacak işletmelerin sera gazı emisyon izni alması zorunlu hale gelecek.

Ayrıca ilgili kurum ve kuruluşların, plan ve mevzuatlara uyum için 31 Aralık 2027’ye kadar hazırlıklarını tamamlamaları gerekecek. Cumhurbaşkanı bu süreyi bir yıl daha uzatma yetkisine sahip olacak.

İKLİM KANUNU HAKKINDA MERAK EDİLENLER

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, çevrecilerin “doğa tahribatı” şeklinde eleştirdiği yasayla ilgili bir açıklama yayımladı. Bakanlığın resmi hesabından yapılan o duyuruda şu ifadelere yer verildi:

(YANLIŞ) "Karbon ayak iziyle insanların özgürlükleri kısıtlanacak."
(DOĞRU) Karbon ayak izi ile insanların özgürlüklerinin kısıtlanması söz konusu bile değil. Karbon ayak izinin azaltılması sadece üretim yapan organizasyonlar için öngörülmüştür. Bireylerle, mülkiyet, seyahat gibi anayasal haklarıyla en ufak bir ilgisi bulunmamaktadır.

(YANLIŞ) "Emisyon Ticaret Sistemi adı altında vatandaştan karbon vergisi alınacak."
(DOĞRU) Kanun teklifi karbon vergi sistemini getirmiyor. Emisyon ticaret sisteminin kurulmasını kapsıyor. 9. maddede de bireylerin değil sanayi kaynaklı sera gazı emisyonlarının düşürülmesine yönelik düzenlemeler yer alıyor. Dolayısıyla Emisyon Ticaret Sistemi uygulamasının kapsamı sadece enerji yoğun üretim tesisleridir. Bireylerle hiçbir ilgisi bulunmamaktadır.

(YANLIŞ) "Tarım yasaklanacak, meyve ağaçlarına el konulacak."
(DOĞRU) Kanun metninde bu anlama gelecek herhangi bir yaklaşım dahi bulunmamaktadır. Aksine kanun; kuraklık ve afetlere karşı risk altındaki toprakları, tarımı, hayvancılığı ve doğal kaynakları, değişen iklim şartlarına karşı korumak; gıda ve su güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır.

(YANLIŞ) "Çiftçi istediği ürünü ekemeyecek, ekene cezalar verilecek."
(DOĞRU) Kanunda tarım ve hayvancılığa ilişkin tek bir yaptırım maddesi dahi yoktur.

(YANLIŞ) "Hayvancılık yasaklanacak, yapay et yedirilecek, hayvan otlatmak yasaklanacak."
(DOĞRU) Kanunda bunu ima eden herhangi bir ifade yoktur. Aksine Kanun 5 ve 6. maddelerle ülkemiz topraklarını, tarımını, hayvancılığını ve doğal kaynaklarını değişen iklim şartlarına karşı korumayı, gıda ve su güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır.

(YANLIŞ) "Paris Anlaşması'nda küresel güçler tarım alanlarına el koyacak."
(DOĞRU) Paris Anlaşması 2021 yılında TBMM'de uygun bulma kanunu ile iç hukukumuza aktarılmıştır. Hatta Ülkemiz, Paris Anlaşması'nı kendi özel koşullarını ve kalkınma hedeflerini önceleyerek ve dikkate alarak imzalamıştır. Paris Anlaşması 2021 yılından beri kanun hükmünde bir düzenlemedir. 2021 yılından bugüne kadar kısıtlayıcı herhangi bir uygulama olmamıştır, bundan sonra da olmayacaktır.

(YANLIŞ) "Kanunla kömür, petrol kullanımı kalkacak."
(DOĞRU) Kömür, petrol kullanımının tamamen kaldırılacağı iddiası söz konusu bile değildir. Kanun, çevre dostu temiz enerjiyi teşvik etmeyi amaçlamaktadır; bunda da bir zorunluluk yoktur.

(YANLIŞ) "İklim değişikliği yoktur diyenlere ceza verilecek."
DOĞRU: İklim Kanunu'nda "iklim değişikliği yoktur" diyenlere ilişkin bir ceza hükmü bulunmamaktadır.

(YANLIŞ) "Vatandaş karbon ayak izine göre ceza ödeyecek."
(DOĞRU) Kanunun hiçbir maddesinde vatandaşa ceza ve kısıtlamaya yönelik bir yaptırım yer almıyor. 14'üncü maddede bireyleri değil, sanayi ve üretim tesislerine yönelik idari yaptırımlar düzenleniyor, adli ceza yaptırım hükümleri yer almıyor.