Restorasyon uzmanlık ister

KENAN YEŞİL / ÖZEL HABER

İzmir’de ve yurt içinde hayata geçirdikleri bir birinden önemli projeler ile restorasyon alanında prestijli işlere imza atan Restorasyon Uzmanı İnşaat Mühendisi Mahir Kaplan, restorasyon konusunda önemli bilgileri gazetemize paylaştı. 9 Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü mezunu olan Mahir Kaplan, üniversite bitirme tezini eski yapıların güçlendirilmesi üzerine yaptığını ve öğrencilik döneminde sahada çalışma imkanı bularak kendini geliştirdiğini söyledi. 1998 yılından beri sadece restorasyon üzerine çalıştığını ifade eden Kaplan, 2007 yılına kadar İzmir ve Ege Bölgesi’nde restorasyon projelerinde yer aldığını ancak dönemin koşullarının kendi şirketlerini kurmalarına yönlendirdiğini belirtti. Kendisi gibi eşi Burcu Kaplan’ın da mimar olduğunu belirten Mahir Kaplan, “Projeleri eşimle beraber yürütüyoruz. Restorasyon kültür, bilgi, deneyim, uzmanlık meselesidir. Normal bir inşaat dalı gibi algılamak yanlış olur. Restorasyon yapılırken korumacı yaklaşılmalı ve tarihi doku bozulmamalı. Restorasyon işi uzmanlık isteyen bir iştir. Eğitimi olmayan birisinin bunları yapması mümkün olmaz” diye konuştu.

BİLGİ VE DENEYİM İSTİYOR

‘Restorasyon nedir?’ sorusuna cevap veren Mahir Kaplan, “Restorasyon nedir diye baktığımızda ise tarihi yapıların özgün, orijinaline uygun olarak günümüz teknolojisi, bilimsel metodolojisi kullanılarak geliştirilmesi, sağlıklaştırılması, yapıların daha uzun yıllar ayakta durması, belge niteliğindeki yaşanmışlık izleri taşıyan bu yapıları geleceğe taşımak, onlara o değeri vermektir. Bu bir kültür, bilgi, deneyim, uzmanlık meselesidir. Restorasyonu normal bir inşaat dalı gibi algılamak yanlış olur. Ciddi bir meşakkat, bilgi ve deneyim istiyor” ifadelerini kullandı.

RESTORASYON PROJE AŞAMASIYLA BAŞLAR

Restorasyonun ilk önce proje aşamasıyla başladığını belirten Mahir Kaplan, “Mevcut yasalara göre bir yapının restore edilebilmesi için o yapının rölövesi yani mevcut hali, restusu dediğimiz dönemlerine ait yani ilk dönemden başlayarak ara yaşamış dönemlere ait bilgileri toplanmalı. Restorasyon ise şu an itibariyle hedeflediğiniz kullanım alanına yönelik yapılan çalışmadır. Aynı zamanda bu çalışma kendi içinde yapının her türlü sorununu da çözmeyi içerir. Doğru bir reçete ile korumacı mantığıyla restorasyon işlemi yapılmalı. Bizler korumacılığı çok önem veriyoruz. Yapı, turizme, yaşama kazandırılsın ama bunu yaparken koruma mantığını ön planda tutarak yapmalıyız. Mesela butik otel yapılması planlanan bir restorasyon çalışmasında banyo yapılması gerekiyorsa, o banyo korumacı bir yaklaşımla yapılabilme imkanlarına sahiptir. Biraz maliyetli, metodolojisi zor olabilir ama o tarihi yapıya korumacı mantığıyla yaklaşılarak banyo yapılabilir. Bunun dünyada birçok örneği var. Yaşandıkça bu yapılar daha çok ayakta kalıyor. Hele bir de bilinçli ellerde olunca çok daha sağlam bir şekilde ayakta kalır. Bunun yanında gerekiyorsa yapının durumuna göre, coğrafi bölgesine göre, istatik raporları buna uygun elektrik mekanik gibi diğer ekleriyle birlikte proje aşaması vardır. Bu projeler çizilir, ilgili belediyesine ön onaya gider. Onlardan ön onay aldıktan sonra bağlı olduğu Kültür Bakanlığı bünyesinde bulunan bölgedeki ilgili koruma kurumuna gider. Koruma kurumunun incelemeler sonucu verilen onaya göre normal bir inşaat prosedürü gibi belediyelerden ruhsat işlemi yapılır ve restorasyon başlar” dedi.

UZMAN KADRO GEREKİR

Proje aşamasından sonra uygulanma aşamasına geçildiğini ifade eden Kaplan, restorasyon işinin uzmanlık isteyen bir iş olduğuna dikkat çekerek, “Restorasyon işi uzmanlık isteyen bir iştir. Eğitimi olmayan birisinin bunları yapması mümkün olmaz. Uygulaması da uzman ekip ve kadro ister. Bu bilinçle yapılmayan projeler başarılı olmaz. Çünkü yanlış bilgilerle doğru işler yapılmaz. Restorasyon işi uzman kadrolarla yapılmalıdır. Meslek hayatına atıldığımız zamanda bunun farkına vardık. Restorasyon konusunda uzmanlaştık. 17 yıllık meslek hayatım var bunun 15 yılını uzman kadrolarla çalıştım. Ustasıyla, işçisiyle, çırağıyla, teknik kadrosuyla olsun, danışman hocalarıyla olsun bu işte her zaman uzman kadroyla çalışılmalı. Birinci kural bu. İkinci doğru yaklaşım kuralı ise restorasyon yapıyorsanız korumacı olacaksınız. Bir restorasyon işleminde sadece boya ve alçı kokusu alıyorsanız onun doğru bir restorasyon olmadığını inanıyorum. Bu yapıların koruyabileceğimiz her şeyin o yapıya ayrı bir değer kattığını inanıyorum. Malzemeleri mimari öğeleri yerinde korumanın, yerin iyileştirmenin, sağlıklaştırmanın birçok yöntemi gelişti. Teknoloji, bilim, fen nasıl gelişiyorsa her inşaat alanı gibi restorasyon da gelişiyor” diye konuştu.

KORUMACI YAKLAŞILMALI

Restorasyonda korumacılığın çok önemli olduğunu vurgulayan Kaplan, “Korumacılığı ön plana koymazsanız olmaz. Hem geçmiş değerler anlamında yanlış olur hem de evrensel değerler açısından yanlış olur. Restorasyon yaparken o yapıyı koruduğunuzu zannedersiniz ama hem yapıya zarar verirsiniz hem de tüm belgeleri yok etmiş olursunuz. Örneğin 600 yıllık bir yapıda kullanılan malzemeyi bugün koşullarda bulamayabilirsiniz. Ama o malzemenin emsali sayılabilecek veya köken olarak o malzemeyle aynı olan ürünü bulabilirsiniz” şeklinde konuştu.

RESTORASYON TEKNİĞİ GELİŞTİ

Restorasyon teknikleri hakkında bilgi veren Mahir Kaplan, restorasyon tekniğinin her gün geliştiğini belirterek şöyle konuştu: “Restorasyon tekniği her geçen gün gelişiyor. Avrupa’da İtalyanlar 10 sene önce yaptıkları uygulamanın sonucunu alıyorlar. Yanlış yaptıkları bir durum gördüklerinde ‘bunu bir daha yapmayalım’ diyorlar. Avrupa’da bütün temizlik yönteminde kumlama yöntemi kullanılıyordu. Yüzyıllardır oluşmayan aşınma kumlama yöntemiyle eseri daha fazla zarar vermeye başladı. Bu sebeple kumlama yönteminden vazgeçildi. Şimdi en fazla kullanılan yöntem ise, yüzey temizliği çok hafif basınçlı su ile temizlik, mekanik temizlik gerekirse fazla müdahale etmemek. Korumacılık kültürü daha da artmaya başladı. Bozulmaya önleyici sistemler, koruyuculuk önem kazandı.”

“PATİNE BİR YAŞANMIŞLIKTIR”

Restorasyonda yapılan yanlışlar konusunda uyarılarda bulunan Kaplan, “Patineyi kir olarak görülüyor. Patine bir yaşanmışlıktır. Uzun yıllarca eserde oluşmuş ve eserin bir parçası gibi olan yaşanmışlık izine patine diyoruz. Bir katman oluşmuş ama devam etmemiş, bir yerde durmuş. Oluşan katman o eseri koruyor. Eğer o katmanı oradan sökersek eserden bir parça almış gibi oluyor. Bu yapılmamalı” diye konuştu.

“BÜYÜK BİR KÜLTÜRE SAHİBİZ”

Anadolu’da çok büyük bir tarih yattığını belirten Mahir Kaplan, “Bizim çok büyük bir medeniyet kültürümüz var. Anadolu topraklarında büyük medeniyetler yaşamış. Konumu itibariyle birçok ilklerin yeri olmuştur. Göbeklitepe’sinden tutun da Helenistik dönemine kadar birçok medeniyet var. Roma var, Bizans, Selçuklu, Osmanlı gibi. O yüzden bu topraklarda yer altında ve yer üstünde çok ciddi bir envanter, yaşam izi, anıtsal yapılar var. Tarihin akışını, bilgilerini değiştirecek sürekli yeni bulgular ortaya çıkıyor. Ciddi bir kültüre sahibiz” dedi.

KÜLTÜR MESELESİ

Restorasyona sadece iş olarak bakmadıklarını vurgulayan Mahir Kaplan, “Bu iş bir kültür meselesidir. Şirketi kurduğumuz günde bu yana amacımız bu camiada kalıcı olmayı istedik. Yaptıklarımız ortada ve yapacağımız çok daha iş var. Örnek olmak, gelecek nesillere, 2. kuşağa bu işi aktarmak için mücadele veriyoruz. Doğru yapanları destekliyoruz, yanlış yapanları doğru nasıl yapılır anlatıyoruz. Bu bizim geçmişimiz var olan değerimiz bu değerden faydalanmamız gerekiyor. Ekonomide turizmde olsun değerlerimizi kullanmalıyız. Yaşamsal konforumuz artması anlamında çok güzel. Apartman dairesinde yaşamaktansa, küçük bir tarihi yapının içerisinde yaşamak çok daha farklı. Sıradan bir otelde kalmak yerine böyle tarihi bir dokusu olan bir butik otelde kalmak çok daha güzel. Kültür bilincinin artarak bu işlerin artmasını istiyoruz” şeklinde konuştu.

RESTORASYON EMEKÇİSİ

Korumacılık bilincinde restorasyonda çok güzel işlere imza atmaya devam edeceklerini söyleyen Mahir Kaplan, şöyle konuştu: “Biz bu işin emekçisiyiz. Var olan bir şeyi tekrar yaratmıyoruz. Bu eserleri ortaya çıkaran tarihin gizli kahramanları var. Bu günün koşullarında restorasyonun Robin Hood’u gibiyiz. Koruma mantığı ile restorasyon işini yapıyoruz. Yaptığımız projelerin takibini yapıyoruz. Koruma duyarlılığını artırmaya çalışıyoruz. Bu işi doğru yapmak lazım. Bu işin sanatsal yönü var, bilimsel bir yönü var. Bu iş araştırma, uzmanlık istiyor. Restorasyonda ezbere dayalı, paraya dayalı bir dizaynı yok. Restorasyonda bilgiye dayalı bir ekip olması lazım, konuyu bilen ve severek yapan bir kadronun olması lazım. En büyük donanım ‘insan’ donanımıdır. İyi beyinlerin, kaliteli ellerin olmadıktan sonra istediğin kadar paran olsun, teknolojik imkanın olsun bunu çözemezsin. Bu işin yüzyıllarca tekniğin insana ve ustaya dayalı olacağını düşünüyorum.”

Haber Merkezi