Letonya Gezi Notları –2

“Haydi Sağlıklı Bir Geleceğe Yürüyelim” AB Erasmus Projesi kapsamında, yedi kişilik bir ekiple birlikte Aralık ayı başında Letonya’daydık. Bu geziye ilişkin gözlem ve notların bir bölümünü önceki yazımızda paylaşmıştık. Bugünkü yazımızda ise söz konusu geziye ilişkin gözlem ve notların ikinci ve son bölümünü paylaşmaya çalışacağız.

Letonya, Avrupa'nın kuzey doğusunda yer alan Baltık Devletleri’nden biridir.

Letonya, ilki 18 Kasım 1918 tarihinde olmak üzere, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ikinci kez bağımsızlığına kavuşmuş bir ülkedir.  Bu nedenle 18 Kasım, Letonların Milli Günü olarak kutlanmaktadır. Letonya, iki milyon nüfusa ve 64,589 kilometre kare alana sahiptir. 1998'den beri Dünya Ticaret Örgütü'ne, 2004'ten beri de Avrupa Birliği’ne ve NATO'ya üyedir.

Geniş bir akarsu ağına ve verimli ovalara sahiptir. Arazinin büyük bir kısmı deniz seviyesinin birkaç metre üstündedir. İrili ufaklı binlerce göl, yüzlerce kilometre uzunluğunda çam ormanları ve işlenmemiş bir kıyısı vardır. Letonya, arazisinin yüzde 50’ye yakınını kaplayan ormanlar ve serbest akan muazzam akarsular sayesinde, Avrupa'nın en iyi korunmuş doğal cennetlerinden biri durumundadır. 27 bini aşkın türde bitki ve hayvan, hâlâ insan eli değmemiş doğal çevrede yaşamını sürdürmektedir.  Her yerde bulunmayan susamuru, kunduz, vaşak ve geyik hatırı sayılır yoğunluktadır. Letonya'da kuş gözlemciliği, kıyı bölgelerde ve sulak arazilerde önemli bir yere sahiptir. Letonya yazları ılık, kışları serin olmak üzere ılıman okyanusal bir iklime sahiptir.

Letonya’nın sanayisi gelişmemiştir. Ancak stratejik konumu dolayısıyla eski çağlardan beri uluslararası ticaret, alım satım ve kültürel alış-verişin kesişim noktası niteliğinde bir bölgedir.

Letonlar, Letonya'nın yerli halkı olup ülke nüfusunun yaklaşık %70’ını oluşturmaktadır. Rusların nüfusu ise %30 dolayındadır. Ülkenin resmi dili olan Letonca, Hint-Avrupa dil ailesinden olan bir Baltık dilidir. Letonya genelinde Letonca’nın yanı sıra İngilizce ve Rusça da yaygın olarak konuşulmaktadır.

Letonya dünya üzerinde geleneksel olarak kişi başına öğrenci olma oranı en yüksek ülkelerden biridir. Devlet, parasız ilk ve orta öğretimi garanti etmekte ve yükseköğrenim için burslar vermektedir. Letonya’da ilk ve orta öğrenim ücretsiz olup büyük ölçüde belediyeler tarafından finanse edilmektedir. Okullar, eğitim - öğretim yönüyle merkezi yönetime bağlıdır. Yerel yönetimler ise, okulların her türlü bakımını ve eğitimle  ilgili diğer giderlerini karşılamaktadır. Letonya’da hem devlet tarafından finanse edilen, hem de ücretli yükseköğrenim kurumları mevcuttur. Letonya Devleti, devlete ait tüm yükseköğrenim kurumlarını finanse etmektedir.

Genel orta öğrenim programını tamamlayan, dört yıllık meslek okulu mezunları ve tüm özel orta öğrenim  programlarını tamamlayanlar bir yükseköğrenim kurumuna girme hakkına sahiptirler. Bu bağlamda, Letonya Yüksek Öğrenim Kurumu, her eğitim  alanına, devlet tarafından finanse edilecek belirli bir sayıda öğrenci kontenjanı vermektedir. Bu kontenjanlar için giriş sınavı yapılmakta, dolayısıyla sınav sonucuna göre belirlenen kontenjana girenler devlet destekli eğitim almaya hak kazanmaktadır. Belirlenen kontenjana girecek kadar yüksek puanlar alamayan öğrenciler, ücretlerini ödeyerek eğitim alabilmektedirler. Buna benzer olarak tüm özel yükseköğrenim kurumlarında da ücretli eğitim  verilmektedir.

Eğitim politikasının amacı, öğrencileri pazar ekonomisine dayalı toplumun ihtiyacını karşılamak için gerekli beceri ve bilgi birikimi ile donatmak olarak belirlemişler. Bu nedenle okullarda uygulamalara, sosyal, sportif ve kültürel etkinliklere ciddi anlamda önem verilmektedir. 1998 yılında kabul edilen Eğitim Yasasına göre din, ırk ve etnik duruma bakılmaksızın Letonya’da oturanlar temel eğitim almak hakkına sahiptirler. Her etnik grup eğitimi kendi dilinde yapma hakkına sahip olmakla birlikte Letoncayı öğrenmek zorundadır; böylelikle, azınlıkların kendi kültürlerini yaşama hakkı sağlanırken, Leton toplumuyla da bütünleşmeleri hedeflenmektedir. Temel eğitim mecburi olup, 6-7 yaşlarında başlamakta ve 15 yaşında sona ermektedir. Eğitim ilkokulda 4 yıl, orta öğretimde ise 5 yıl sürmektedir. Letonya'da mesleki alanda eğitim veren ve beceri kazandıran birçok okul türü bulunmaktadır. Teknik okullarda, teknik alanlarda, müzik, sanat ve hemşirelik gibi dallarda eğitim verilmektedir. Teknik okulların büyük çoğunluğu 9 yıllık mecburi öğretimi bitirenler arasından öğrenci almakta ve 2-4 yıllık eğitim vermektedirler.

Akademik yıl iki dönemden oluşmakta ve 1. sınıf için 34 hafta, 2-8. sınıflar için 35 hafta 9. sınıf için 37 hafta sürmektedir. Sonbaharın sonunda bir hafta, Noel için iki hafta, ilkbaharda bir hafta ve yazın da yaklaşık üç ay olmak üzere uzun bir tatil söz konusudur.

Dersler, haftalık ve zorunlu eğitimin günlük zaman çizelgesi mevzuatta belirlenmektedir.

Okullarda eğitim bizdeki gibi haftada 5 gün devam etmektedir. Okullarda günlük ders sayısı 1-3. sınıflar için 5 saat, 4-5. sınıflar için 6 saat, 6-7. sınıflar için 7 saat, 8-9. sınıflar için 8 saatten oluşmaktadır. Bir dersin süresi, sınıflara göre 40 ile 45 dakikadır. Öğle yemeği için 30 dakika mola verilmektedir.

Letonya insanı, genel olarak kibar, işbirliğine açık, kompleksiz, kibirsiz, mütevazi ve cömerttir. Kurum ziyaretlerinde, daha önceki Avrupa gezilerimizde görülmemiş bir şekilde, bize ücretsiz ikramlar yapıldı ve ücretinin tarafımızdan verilmesine izin verilmedi.

Gezi boyunca bize yardımcı olan ve bize rehberlik eden Sayın Ardievas Latvija başta olmak üzere, bizi ağırlayan ve bizlerle ilgilenen tüm Letonyalı Dostlarımıza; gezi ekibimizde yer alan, gezimize güç ve değer katan İzmir Katip Çelebi Üniveristesi’nden Daire Başkanı Sayın Akif SAVAŞ’a ve Doktor Sayın Güney AKTAŞ’a; Narlıdere Huzurevi’nden Kurum Yöneticileri Sayın Zekeriyya ALAN’a ve Sayın Nazan KAYRAN KÖSE’ye; Narlıdere İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nden Proje Koordinatörü ve Beden Eğitimi Öğretmeni Sayın Rana ÇİFTELERLİ’ye ve İngilizce Öğretmeni Sayın Şafak KOKULU TOKERİ’ye şükranlarımı sunuyor, gezimizin ve projemizin hayırlara vesile olmasını diliyorum.

Hep birlikte “Sağlıklı Bir Geleceğe Yürümek” temennisiyle…

Letonya Gezi Notları –2