İskenderiyeli Hypatia

4. yüzyılda Roma yavaş yavaş dağılmak üzere olan bir imparatorluktu. Oldukça karışık bir dönemden geçen imparatorluk, 395 yılında ikiye bölünecekti. İşte böyle bir karışık dönemde 370 yılında dünyaya gelen, en önemli kadın düşünürlerden bir tanesi olan Hypatia, döneme ışık tutmuş bir isimdir.

Matematik ve astronomi dalında oldukça önemli çalışmaları olan Hypatia tıpkı kendisi gibi bir bilim insanı olan babası Theon tarafından yetişitirilmiştir. Theon kızının da muhtemelen kendisi gibi bilimle uğraşmasını istemiş ve kızını bu doğrultuda yetiştirmiştir.

Hypatia bilim insanı olabilme adına Atina’da eğitim görmüş, burada Platon’un fikirlerinden etkilenmiş ve İskenderiye Okulu’nun başına geçmiştir.  Yazının başında da belirtmiş olduğum üzere Roma İmparatorluğu oldukça karışık bir dönemden geçmekte ve halk bilime oldukça uzak bir konumdaydı. Bilgiye ulaşmak oldukça zordu. Bu şartlar altında Hypatia doğayı geleneksel inançların aksine deneye bağlı olarak açıklamaya çalıştı. Çalışmaları yalnızca bununla sınırlı kalmadı, kendisi astronomi ve matematik alanında da çalışmalar yürüttü. Bu doğrultuda “astronomik kanun” adlı yapıtını kaleme aldı.

Hypatia dönemde güzelliğiyle de ön planda olan bir isimdi. İskenderiye Valisi Orestes’in Hypatia’dan ders aldığı esnada kendisine aşık olduğu bilinmektedir. Hypatia babası Theon ile birlikte de oldukça önemli çalışmalar yürüttü. Bunların en önemlisi Batlamyus ve Öklid gibi düşünürlerin kitaplarını düzenlemişlerdir. Bu çalışmalar sayesinde günümüzde Batlamyus ve Öklid’in çalışmalarını bilmekteyiz.

Bu bilimsel çalışmalar bir takım kişileri rahatsız etmekteydi. Bunun başında Piskopos Cyril gelmektedir. Piskopos Cyril Hypatia’nın yaptıklarının İncil’e uymadığını iddia etmiş ve bu şekilde halkı galeyana getirmiştir. Hatta iddialarını daha da abartarak Hypatia’nın dinsiz bir şeytan olduğunu dile getirmiştir.

Ölümü hakkında iki rivayet bulunmaktadır. İlki kafalarına siyah bereler geçiren yaklaşık 500 kişilik fanatik bir grup Hypatia’yı yakalayarak kiliseye götürür ve burada vahşice katlederler. Bir diğer rivayet de Hypatia’nın taşlanarak öldürüldüğü şeklidedir. Hypatia’nın ölümü şehirde büyük bir yankı bulmuştur. Hypatia’nın ölümüyle birlikte Platon Okulu da kendisiyle birlikte yok olmuştur. Hypatia’nın eserleri ise günümüze ulaşmamıştır.

İskenderiyeli Hypatia