Tercüman – ı Ahval

Geçtiğimiz hafta Osmanlı Devleti’nde ilk çıkan gazetelerde ilk resmi ve yarı resmi gazeteye değinmiştim. Bugünkü yazıda ise ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval’den bahsedeceğim.

1860 yılında ilk baskısı çıkan Tercüman –ı Ahval ilk özel gazete olma özelliğini taşımaktadır. Gazetenin kurucusu Agah Efendi’dir. 1832 yılında İstanbul’da doğan Agah Efendi, devlet adına önemli pozisyonlarda yer almış bir isimdir. İlk olarak henüz 17 yaşındayken dönemin Paris sefirinin katipliğini yapan Agah Efendi, yaklaşık 3 sene bu görevini sürdürmüştür. Döndükten sonra baş Tercümanlık görevini yapan Agah Efendi, askeri tıbbiye’ye başlamış olsa da okulu tamamlamamıştır. Gazete çıkmaya başladıktan sonra posta teşkilatının da başına geçen Agah Efendi muhalif olması sebebiyle yurt dışına kaçmış, affedildikten sonra geri dönmüş ve valilik yapmıştır. Vefat ettiği 1885 yılında ise aktif olarak Atina elçiliği görevine devam etmekteydi.

Agah Efendi gazetenin ilk 24 sayısını Şinasi ile birlikte çıkarmıştır. Şinasi gazetenin baş yazarı konumundadır. 24. Sayıdan itibaren Şinasi ayrılmıştır. Gazeteyi devlet memurları ve gazeteciler çıkarmıştır. Bu durum Osmanlı Devleti’nde ilk kez görülmektedir. Gazeteyi önemli yapan en önemli etmense daha önce çıkan iki gazeteye göre dilinin oldukça sade ve anlaşılabilir olmasıdır. Bu sayede halktan yoğun bir ilgi görmüştür.

Gazetenin bir diğer önemli noktası ilk kez tefrika adı verilen yazı dizisi bu gazeteyle çıkmaya başlamıştır. Bu tefrikalar okuyucuyu gazeteye bağlayan önemli etmenlerden bir tanesidir. Şinasi’nin “Şair Evlenmesi” adlı eseri gazetede tefrika olarak yayınlanmaya başlamıştır. Yine ilk mukaddime örneği de bu gazete görülmüştür. Gazete 24. Sayıya kadar haftada bir çıksa da bu sayıdan itibaren haftada 3 defa çıkmaya başlamıştır. İç haberler, dış haberler ve ilan kısmı gazetenin bölümlerini oluşturmaktadır.

İlk fikir gazetesi olma özelliğini taşıyan Tercüman – ı Ahval, kendisine Müslümanları bilgilendirme ve kamuoyu oluşturma gibi görevler edinmiştir. Gazete ilk kapatılan gazete olma özelliğini taşır. Ziya Paşa’nın Maarif ile ilgili bir yazısından ötürü gazete 15 gün boyunca kapalı kalmıştır. Gazete 1866 yılında Agah Efendi’nin yurt dışına gitmesi sebebiyle kapanmıştır.

Tercüman – ı Ahval