Beslenme Sağlığı ve Probiyotikler

Probiyotikler, en temel tanımıyla, yeterli miktarda tüketildiğinde konakçıya sağlık yararları sağlayan canlı mikroorganizmalar olarak bilinmektedir. Probiyotik kavramı yüzyıllardır bilinmesine rağmen son yıllarda yoğunlaşan araştırmalar, probiyotiklerin, sağlıklı yaşam ve beslenme sağlığı konusunda potansiyel rollerine ışık tutmaktadır. Yoğurt, kefir, lahana turşusu ve gibi çeşitli besinler zengin probiyotik kaynaklardan alınan probiyotikler etkilerini öncelikle genel sağlığın korunmasında önemli bir rol oynayan bağırsak bakterilerinin bileşimini ve işlevini etkileyerek göstermektedir. Sağlıklı beslenme için önemli etkileri olan probiyotikler için önerilen günlük alım miktarı yoktur, dolayısıyla hangi fermente gıdaların veya hangi miktarın en iyi olduğu konusunda bir belirsizlik olsa da günlük beslenme programına mümkün olduğu kadar çok fermente gıda eklenmesi önerilmektedir.

***

Son yıllarda sağlıklı beslenme amacıyla tüketimi oldukça artan probiyotik ürünler arasında en çok tercih edilenlerden birisi de yoğurttur. Yoğurt, probiyotik gıdaların vazgeçilmez bir örneği olarak kabul edilir çünkü genel olarak hemen hemen tüm dünyada severek tüketilen ve herkesin damak tadına hitap eden bir tada ve dokuya sahiptir. Yoğurt markasına göre bakteri türlerinin sayısı ve türü değişebilse de günlük yoğurt tüketiminin yeterli oranda probiyotik sağlayacağı düşünülmektedir. Yapılan araştırmada, probiyotiklerin yaşam sağlığına olumlu katkıları vurgulanmakta ve probiyotik tüketiminin sağlık açısından çok sayıda faydasıyla ilişkilendirilmektedir. Örneğin probiyotiklerin, zararlı bakterilerin büyümesini veya kolonizasyonunu (yerleşmesini) engelleyerek bağırsakta sağlıklı bir bakteri dengesinin korunmasına katkıda bulunabildiği gösterilmiştir. Probiyotiklerin önemli etki gösterdiği alanlardan biri sindirim sistemi sağlığının iyileştirilmesidir. Araştırmalar, belirli probiyotik bakteri türlerinin tüketilmesinin, irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi gastrointestinal bozukluklarla ilgili semptomları azaltabileceğini göstermiştir. Ayrıca bazı bilimsel yayınlarda, belirli probiyotik türlerinin şişkinlik, gaz ve ishal gibi sindirim bozukluklarıyla ilişkili bulguları hafifletmeye yardımcı olabileceğini belirtilmektedir. Örneğin son yıllarda yapılan klinik araştırmalarda, irritabl bağırsak sendromu (IBS) semptomlarını hafifletebilmek için belirli Lactobacillus türlerinin kullanımını destekleyen kanıtlar bulunmuştur. Ancak probiyotiklerin sağlık amacıyla kullanımıyla ilgili hala bazı zorlukların varlığı da dikkat çekmektedir. Özellikle farklı probiyotik türlerinin etkinliğin farklılık gösterebilmesi nedeniyle, belirli sağlık sonuçları için en etkili türlerin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır.

***

Probiyotiklerin, sindirim üzerindeki etkilerinin yanı sıra immun (bağışıklık) sistem fonksiyonlarını da olumlu etkilemesi; yaşam sağlığı adına oldukça olumlu bir katkı sağlamaktadır. Bilindiği gibi, bağırsaklar bağışıklık hücrelerinin büyük bir kısmını barındırır; bu nedenle sağlıklı bir bağırsak mikrobiyotasının (iç ortam) sürdürülmesi, patojenlere (hastalık etkenleri) karşı güçlü bir bağışıklık tepkisi için çok önemlidir. Mikrobiyota gıdaların sindirimi, bağışıklık sisteminin desteklenmesi, bazı vitaminlerin üretimi, bağırsak sağlığı, inflamasyonun önlenmesi, kilo kontrolünün sağlanması, beyinsel fonksiyonlar gibi çok farklı metabolik fonksiyonlarının sağlıklı sürdürülmesinde önemli roller üstlenen bir sistem olduğu için, sağlıklı bir bağırsak mikrobiyotasının (iç ortam) sağlanması ve korunmasının, genel sağlık koşullarını çok olumlu yönde etkiyebildiği saptanmıştır. Çok sayıda çalışma, belirli probiyotik bakteri türlerinin veya kombinasyonlarının düzenli tüketiminin bağışıklık fonksiyonunu artırabildiğini ve bireylerin enfeksiyon riskini azaltabildiğini bildirmiştir. Tüm bu bilimsel araştırmaların vardığı genel sonuçlar, probiyotiklerin sağlıklı yaşam adına sağlayabilecekleri katkıların umut verici olarak değerlendirilmektedir.

***

Sonuç olarak, probiyotik açısından zengin gıdaları sağlıklı bir yaşam tarzına dâhil etmenin sindirim sağlığı ve bağışıklık fonksiyonu üzerinde olumlu etkileri olabilir. Probiyotikler bağırsak bakterilerinin sağlıklı dengesinin korunmasına katkıda bulunduğu ve düzenli kullanılması halinde, gastrointestinal (mide ve bağırsak)sistemi bozukluklarıyla ilişkili bulguları hafiflettiği gösterilmiştir. Ayrıca bağışıklık fonksiyonunu güçlendirmesi ve hastalık riskini azaltıyor olmaları da önemli bir sağlıklı yaşam katkısı olarak değerlendirilmelidir. Probiyotiklerin hedefe yönelik tedavilere destek olabilmesi ve genel sağlık açısından somut katkılarının görülebilmesi için, probiyotik ürünlerin düzenli olarak günlük diyetlere dahil edilmesi önem taşımaktadır.

Beslenme Sağlığı ve Probiyotikler