Fiziksel Aktivite ve Metabolik Sağlık  

Günlük yaşam içerisinde pek çok iş ve aktivite daha zahmetsiz ve daha az enerji kullanarak yapılmasını sağlayacak araçlar sayesinde yaşam koşullarının daha da hafiflediği gözlemlenmektedir. Ancak bu gelişmeler bireylerin yaşam kalitesini ve yaşam seviyesini artırıyor gibi gözükse de bireylerin, makinelerin ve bilgisayarların karşısında mahkûm kalmaları gibi bir tehlikeyi de beraberinde getirmektedir. Bu teknolojik süreçte, günlük işlerin yapılmasında gerekli olan fiziksel gücün, tüketilecek enerjinin de teknolojik araçların yardımıyla üstlenilmiş olduğu gözlemlenmektedir.

***

Teknolojik gelişmelerin hemen hemen tüm yaşam alanlarına hitap etmesi nedeniyle, bireylerin günlük aktivite yoğunluğunu azalmakta, bu sebeple hareketsiz yaşam tarzı nedeniyle gıdalardan aldıkları enerjiyi (kalori) tüketemeyen bireylerin, uzun vadede metabolik sağlıklarının olumsuz yönde etkilemekte olduğu izlenmektedir. Giderek daha az mesafe yürüyen, merdiven çıkma alışkanlığı azalan, ev içi ve ev dışı fiziksel aktivite seviyesinde azalmalar yaşayan geniş halk kitleleri, gün içinde harcadığı enerji miktarını azaltırken, günlük beslenme alışkanlığı nedeniyle, beslenme sıklığı ve miktarını değiştirmemektedir. Bu yaşam koşullara ek olarak, sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığının da yaygın olarak kabul gören “fast food” tarzı beslenme kültürüyle değişim göstermesi sonucunda, beslenme sağlığı da olumsuz yönde değişim gösterince, metabolik açıdan oldukça olumsuz bir yaşam tarzı ortaya çıkmaktadır. Beslenme kültürünün değişimine ek olarak, fiziksel aktivite yetersizliği metabolizma açısından çok çeşitli olumsuz etkilerinin yanı sıra, vücut ağırlığında artışa neden olmakta ve obezite (şişmanlık) günümüz toplumların karşı karşıya kaldığı diğer bir önemli problem olarak dikkat çekmektedir. Çocukluk döneminden ergenliğe ve sonrasında yetişkin bir birey olarak doğal ve dengeli beslenme alışkanlığının tam olarak kazanılamaması nedeniyle de bireylerde, obezitenin yanı sıra kalp-damar hastalıklarına, hipertansiyon problemlerine, osteoporoz, depresyon, solunum sistemi hastalıkları gibi çok çeşitli metabolik problemlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

***

Bireyin yaşı, cinsiyeti ve gen yapısının yanı sıra beslenme ve egzersiz alışkanlığı, uyku durumu, stres düzeyi ve psikolojik (ruhsal) sağlık durumu metabolik sağlığı şekillendiren en temel özelliklerin başında gelmektedir. Yıllar geçtikçe metabolik sağlık kavramının da kendi içinde bazı değişimler göstermekte olduğu bilinmektedir. Daha önceleri, sağlıklı olmak, hasta olmamak kavramıyla çok yakından ilişkili olduğu kabul edilirdi ancak bu kavram, yıllar içinde fiziksel, mental (zihinsel), sosyal ve psikolojik (ruhsal) sağlığı da içerecek şekilde gelişti. Yapılan bilimsel araştırmalarda, hareketsiz yaşam tarzındaki artışın bireylerin metabolik sağlığını tehdit ettiği ve diğer patolojilerin (hastalık etkenleri) artmasına neden olduğunu göstermektedir.

***

Düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının, bireyin metabolik sağlığı üzerindeki olumlu katkılarını konu alan çok merkezli klinik çalışmaları inceleyen Nuriye Bayar’ın yaptığı araştırmalarda, düzenli egzersizin kardiyovasküler (kalp ve damar) sistem hastalıkları başta olmak üzere obezite, hipertansiyon (yüksek tansiyon), osteoporoz, tip 2 diyabet (şeker hastalığı), depresyon ve bazı kanser türler gibi çok sayıda kronik hastalıkların görülme sıklığında belirgin düşüşlere neden olarak metabolik sağlığı koruduğu vurgulanmaktadır. Fiziksel aktivite her yaş grubu için sağlıklı yaşam adına önemli katkılar sağladığı gösterilmiştir. Özellikle çocuk ve gençlerde, fiziksel aktivite; kas, kemik ve motor (hareket becerisi) gelişimini sağlarken, kaygı seviyesini azaltarak, özgüven ve öz benlik saygısını arttırmakla birlikte artan okul performansı üzerinde olumlu etkiler gösterebildiğinin altı çizilmektedir.

***

Sonuç olarak, düzenli fiziksel egzersiz alışkanlığının, bireylerin metabolik sağlıkları üzerinde ortaya çıkaracağı olumlu etkiler toplum sağlığı adına büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda tüm dünyada, sağlıklı yaşam adına hayat boyu spor kültürünün yaygınlaştırılabilmesi için kalıcı stratejilerin oluşturulmasına ve geliştirilmesine özen gösterilmektedir.

Fiziksel Aktivite ve Metabolik Sağlık