Fiziksel Aktivite ve Metabolik Sağlık               

Düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı ve metabolik sağlık arasında çok etkin bir ilişkinin varlığı uzun yıllardan beri bilinmektedir. Egzersiz bireyin fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlığı da dâhil olmak üzere birçok metabolik sistem üzerinde çok çeşitli olumlu etkilerinin olduğunu gösteren bilimsel araştırmalar sonucunda, sağlıklı yaşam için düzenli egzersizin önemi gösterilebilmiştir. Kardiyovasküler (kalp ve damar sistemi) sağlığı için yapılan aerobik (düşük şiddette, uzun süreli) aktiviteler, kuvvet antrenmanları veya kas ve iskelet sistemine esneklik kazandıran germe egzersizleri yöntemleriyle planlanmış olan düzenli fiziksel aktiviteler, metabolik sağlığın korunmasındaki olumlu etki göstermekte ve sağlıklı yaşam için büyük önem taşımaktadır.

***

Egzersizin metabolik sağlığın korunması için en önemli katkılarından biri kardiyovasküler sağlık üzerindeki etkisidir. Aerobik (düşük şiddette, uzun süreli) tarzda tempolu yürüyüş, koşu veya bisiklete binme gibi düzenli fiziksel aktiviteler kalp hastalığı, felç ve yüksek tansiyon riskini ve damar hastalılarının azaltılmasında yardımcı olabileceği bilinmektedir. Ayrıca, düzenli egzersiz alışkanlığının kan dolaşımını iyileştirmesi, kolesterol seviyelerini düşürmesi ve obezite riskini engelleyerek, sağlıklı bir kilonun korunmasına yardımcı olabilmesi kalp ve damar sisteminin sağlıklı çalışmasına katkıda bulunmaktadır. Kalori yakmaya, yağsız kas oluşturmaya ve metabolik hızı arttırmaya yardımcı olduğu için düzenli egzersiz, obezitenin engellenmesi ve kilo kontrolü açısından oldukça etkin bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Bu metabolik katkı sadece fiziksel görünüm için değil, aynı zamanda diyabet ve obezite ile ilişkili birçok kronik hastalık görülme riskinin önlenebilmesi veya azaltılabilmesi için de önemlidir.

***

Düzenli fiziksel aktivite kalp ve damar sistemi üzerindeki faydaların yansıra, özellikle kas ve iskelet sisteminde yaşlanmaya bağlı ortaya çıkabilecek olan metabolik sorunlar ve osteoporoz (kemik erimesi) gibi sağlık problemlerinin önlenmesinde veya olumsuz etkilerinin engellenebilmesinde, kemik sağlığının korunmasında çok önemli bir rol oynamaktadır. Yürüyüş, koşu, dans ve ağırlık kaldırma gibi iskelete sisteminin ağırlık taşıdığı egzersiz türlerinin, kas ve kemiklerin güçlenmesine ve kemiklerde kendini gösteren osteoporoz riskinin azalmasına yardımcı olabileceği gözlemlenmiştir. Özellikle kadınlarda, menopoz sonrasında, hormonal değişimlere bağlı olarak, kemik yoğunluğu kaybı nedeniyle ortaya çıkabilecek olan, osteoporoz probleminin önlenebilmesi veya kronik iskelet sistemi sorunlarının hafifletilmesi açısından, düzenli fiziksel aktivitenin tedavi edici etkileri dikkat çekicidir. Egzersizin kadın sağlığı için bir diğer etkisi da hormonal dengeyi yönetmedeki etkin rolüdür. Fiziksel aktivite, adet ve menopoz dönemindeki hormonal dalgalanmaların düzenlenmesine yardımcı olarak ruh hali değişimleri, yorgunluk ve sıcak basması gibi bulguların şiddetini azaltabildiği gösterilmiştir. Ayrıca, kadın üreme sağlığı açısından, düzenli fiziksel aktivitenin kadınlarda doğurganlığı ve üreme sağlığını iyileştirebildiği vurgulanmaktadır.            

***

Fiziksel aktivitenin metabolik sağlık üzerindeki etkilerini araştıran bilimsel çalışmalarda, düzenli egzersizin ruh sağlığı ve duygusal durum üzerinde etkili olduğu kanıtlanmıştır. Düzenli fiziksel aktivite etkisiyle, bireyin ruh halini iyileştirici özelliği olan endorfin hormonun üretiminin uyarılmasıyla, anksiyete (kaygı, endişe) ve depresyon belirtilerinin hafifletebildiği bildirilmiştir. Ayrıca, grup egzersiz programlarına katılım göstermenin veya takım sporlarıyla fiziksel aktivite alışkanlığını sürdürmenin, sosyal etkileşim ve topluluk içinde paylaşım duygusu kazandırarak, mental (zihinsel) ve duygusal sağlık üzerinde de olumlu etkiler gösterebilmektedir. Egzersizin sağladığı olumlu sosyo-psikolojik etkilerle birlikte, genel yaşam kalitesinin geliştiği, enerji seviyelerinin artmasıyla özsaygı ve özgüvenin yükseldiği ve psikolojik açıdan daha sağlıklı bir konumun oluştuğu gösterilmiştir.

***

Sonuç olarak, düzenli egzersiz alışkanlığım fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlık alanlarını kapsayan çok geniş metabolik katkılar sağladığı bilinmektedir. Kalp ve damar sistemi, kas ve iskelet sistemi, hormonal denge, kilo yönetimi ve genel yaşam kalitesine kadar her alanda sağladığı katkılar göz önüne alındığında, düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı, sağlıklı bir yaşamın sürdürülebilmesi için çok etkin bir faktör olarak dikkat çekmektedir.

Fiziksel Aktivite ve Metabolik Sağlık