Fiziksel Aktivite ve Sosyo-Psikolojik Sağlık

Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi açısından, düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının hem fiziksel hem de psikolojik sağlık için çok sayıda faydası olduğu bilinmektedir. Fiziksel aktivite; kalp hastalığı, felç, depresyon, Tip 2 diyabet (şeker hastalığı) ve osteoporoz (kemik erimesi) gibi kronik hastalıkların riskinde azalma ile ilişkilendirilmekte ve ayrıca, düzenli egzersiz kan basıncını düşürerek ve kalbin gücünü ve verimliliğini artırarak kardiyovasküler (kalp ve damar sistemi) sağlığın korunmasında çok önemli sağlık katkıları göstermektedir. Tüm bu fiziksel sağlık katkılarına ek olarak egzersizin insülin duyarlılığını ve glikoz metabolizmasını iyileştirdiği gösterilmiştir. Düzenli fiziksel aktivite, iskelet kasında insülin duyarlılığını ve glikoz alımını artırarak tip 2 diyabetin başlamasını önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olabildiği ve ayrıca total kolesterol, LDL kolesterol ve trigliseritlerde (kan yağları) azalma ve HDL kolesterolde artış dâhil olmak üzere lipit profillerinde iyileşmelere yol açabildiği belirtilmektedir.

Fiziksel sağlık faydalarına ek olarak, egzersiz aynı zamanda mental (zihinsel) sağlık sonuçlarının iyileştirilmesiyle de bağlantılı olduğunu vurgulayan çok sayıda bilimsel çalışma bulunmaktadır. Bu klinik araştırmalarda, düzenli egzersizin depresyon ve anksiyete (kaygı, endişe) belirtilerini azaltabileceğini göstermiş ve ayrıca düzenli egzersiz alışkanlığının dikkat ve hafıza artışı da dâhil olmak üzere çok yönlü bilişsel işlevlerde iyileşme sağladığı belirtilmektedir. Sağlıklı yaşam adına tüm bu olumlu katkıların yanı sıra, düzenli egzersiz alışkanlığı uyku kalitesi üzerinde de olumlu etkilere sahip olduğu gösterilmiştir. Bu alanda yapılan araştırma sonuçlarında, düzenli egzersiz yapan bireylerin daha iyi uyku düzenine sahip olduklarını ve uyku bozukluklarında azalma olduğunu kanıtlanabilmiştir.

Egzersizin iyi bilinen fiziksel ve metabolik sağlık faydalarına ek olarak, egzersizin sosyo-psikolojik sağlık üzerinde de olumlu etkileri olabileceğini gösteren kanıtlar giderek artmaktadır. Yapılan araştırmalarda, depresyon ve anksiyete şikâyetlerine sahip olan bireylerin, düzenli fiziksel aktivite alışkanlığını kazanmalarıyla birlikte, depresyon ve anksiyete bulgularının azalttığı ve genel psikolojik yapı ve bilişsel seviyelerinde dikkat çekici gelişmeler gözlemlenmiştir. Düzenli egzersizin psikolojik sağlığı iyileştirme yollarından biri, vücut tarafından üretilen doğal kimyasallar olan ve mutluluk hissini uyandırıp ağrı algısını azaltabilen endorfin salınımıdır. Düzenli egzersiz alışkanlığıyla, endorfin hormonun salgılanması artmakta ve kanda düzeyi yükselen endorfin, depresyon ve anksiyete şikâyetlerinin azalmasına neden olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, egzersizin ayrıca beyindeki nöronların büyümesi ve hayatta kalması için önemli bir protein olan Beyin Kaynaklı Nörotrofik Faktör (BDNF) seviyelerini artırdığı ve bilişsel işlev ve ruh halinin iyileşmesiyle bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Ayrıca, egzersizin sosyal iletişim başarısı ve öz benlik duygularının da armasına katkı verebileceği saptanmıştır. Bu sosyo-psikolojik katkılar, öz saygı ve özgüvenin gelişmesine neden olmakla birlikte, bireylerin zaman zaman ortaya çıkabilecek olan olumsuz düşünce ve duygulardan uzaklaşmalarına yardımcı olarak, onların olumlu deneyimlere odaklanmasına, stres ve kaygı düzeylerinin azaltmasına olanak tanıyabilmektedir.

Düzenli egzersizin alışkanlığının benlik saygısını ve özgüveni geliştirmesi söz konusu olan çok çeşitli mekanizmalar arasında en önemlilerinden biri, sağlıklı yaşam hedeflerine ulaşmanın verdiği başarı hissidir. Düzenli egzersiz aynı zamanda kişinin, fiziksel sağlığı üzerinde kontrol hissini ortaya çıkarmasıyla, öz yeterlilik duygularının artmasına yol açabilir. Tüm bu kişisel sağlık hedeflerine ek olarak, egzersiz sosyal etkileşim, iletişim ve sosyal ilişkilerin kurulması ve geliştirilmesi için de yeni fırsatlar sağlayabilir, bu da benlik saygısını ve özgüveni daha da artırabilir.

Sonuç olarak, düzenli egzersizin alışkanlığı, çok sayıda fiziksel ve sosyo-psikolojik sağlık fayda ortaya çıkarmasının yanı sıra, zorlu yaşam süreçlerinde bireylerde ortaya çıkabilecek olan depresyon ve anksiyete belirtilerinin önlenmesi ve tedavisinin hızlandırılması açısından etkili bir rehabilitasyon yöntemi olarak da değerlendirilmesi nedeniyle, bireylerin düzenli fiziksel aktivite alışkanlığını kazanabilmeleri sağlıklı yaşam adına büyük önem taşımaktadır.

Fiziksel Aktivite ve Sosyo-Psikolojik Sağlık