Sportif Performans ve Yetenek

Spor performans, yüksek beklentileri olan ve olumlu sonuçları uzun bir süreç sonrasında elde edilen bir sportif hedefler bütünüdür. Üst düzey performans ulaşmak için yapılacak olan her antrenman kişiyi hedefine bir adım daha yaklaştırmayı amaçlamaktadır ve bu alanda beklentilerin yüksek olması yapılan antrenmanların da hedeflere uygun ve zorlayıcı olmasını gerektirmektedir.
Doğru branş seçimi yapamamış bir sporcu sürdürmekte olduğu antrenmanlarda ne kadar yoğun çalışırsa çalışsın, üst düzey hedeflere ulaşamaması mümkün olamayacağı için, ortaya çıkan bu yetersiz başarı seviyesi de sporcuda mutsuzluk ve psikolojik çöküntü yaratabilecektir.
Son yıllarda uygulanmakta olan yetenek seçimi yöntemleri arasında hızla önem kazanan genetik yöntemlerle, sporcuların doğru yönlendirilmesi adına sporcunun ailesine ve antrenörlere bilgi verebilmek için başarılı bir sportif gelecek vadeden yetenekli sporcuların genetik biliminin ışığında saptanabilmesi esasına dayanmaktadır.
Yetenek kavramı, sadece spor bilimi değil ama aynı zamanda psikoloji, pedagoji ve sosyoloji gibi bilim dalları tarafından sıklıkla incelenen ve tartışılan bir konudur. Sportif performans açısından yetenek, belli bir spor branşında normalin üzerinde, ancak henüz tam olarak gelişmemiş ama gelişmeye çok uygun olan fiziksel ve psikolojik özellikler bütünüdür. Sportif performans açısından yetenek; sosyal yapı, antrenman planlaması ve özellikle psikolojik şartları göz önünde bulundurarak, sporcu için en uygun spor branşının belirlenmesindeki temel özellikler bütünüdür.
Sportif performans ve yetenek ilişkisinde en yaygın görüş kalıtımsal özellikler ile çevre şartlarının sıkı bir ilişkisi içinde olduğudur. Son yıllarda yetenek konusunda genetik (kalıtımsal ) özelliklerin önemi daha net olarak ortaya konmaktadır. Ancak bu genetik özelliklerin çevre koşullarının katkısı sayesinde gelişebileceğini kabul etmek gereklidir. Sonuç olarak, sporcunun genetik açıdan seçtiği spora uygun olması, sportif performansta çok etkili bir unsurdur ama çevre şartlarından bağımsız olarak kendini gösterebilmesi mümkün görülmemektedir.
Üst düzey sportif performansa ulaşabilecek sportif yeteneklerin sporda genetik araştırmalar kapsamında saptanması konusunda son yıllarda geniş kapsamlı bilimsel çalışmalar yürütülmektedir. Genetik testlerle, sporcunun kardiovaskuler (kalp ve damar sistemi) performansı, enerji sistemlerinin çalışma kapasitesi ve kas metabolik süreçleri ve yorgunluğa karşı iskelet kaslarının verdiği yanıtların çeşitliliğini gösterebilmesi ve ayrıca iskelet kaslarındaki enerjinin açığa çıkma süreçleriyle sporcunun kas hipertrofisi (kas gelişimi) ilişkisinin saptanması ve sporda üst düzey performans açısından yeteneklerin saptanması adına yarınlar için umut veren bilimsel çalışmalarla sportif performans ve genetik ilişkisinin temelleri ayrıntılı olarak incelenmektedir.



 
 

Sportif Performans ve Yetenek