Zimem Defteri...

Olumlu ve olumsuz yönleri ile koronavirüs hayatımızı etkilemeye devam etmektedir. Toplum olarak bir taraftan kurallara uyarak ve tedbirler alarak koronavirüs ile mücadele etmekte, diğer taraftan yaşantımıza ve ibadet hayatımıza devam etmekteyiz.
Bununla birlikte yaşadığımız korona imtihanı bize unuttuğumuz ya da göz ardı ettiğimiz nice değerleri ve kavramları da hatırlatmaktadır.
Korona günlerinin bize hatırlattığı hususlardan birisi de unutulmaya yüz tutmuş, güzel bir yardımlaşma şekli olan Zimem Defteridir.
Ülkemizin farklı şehirlerinde hayırsever kişiler ve kurumlar koronavirüsten olumsuz etkilenen, borç ve sıkıntı içerisine düşen kişilerin bakkala olan borçlarını sildirmek kaydıyla Osmanlıdan kalan eski bir yardımlaşma şeklini tekrar canlandırmış oldu. Korona süreci Zimem Defterini tekrar hatırlatmakla bir bakıma, “Hayır bildiğinizde şer, şer bildiğinizde ise hayır vardır” (Bakara, 2/216.) ayetini tecelli ettirmiş oldu.
Peki, koronanın bize hatırlattığı ecdad yadigarı, naif yardımlaşma örneği Zimem Defteri neydi? Esnaftan veresiye mal alan mahalle sakinlerine ait hesap defteridir. Yani bugünkü borç defteridir. Osmanlıda özellikle ramazan ayında, hali vakti yerinde olan kişiler yaşadıkları muhitlerin dışındaki yerlere gider bakkal, manav gibi esnafı dolaşır, “Zimem Defteri var mı?” diye sorardı.
 Zimem Defteri olan bakkala lütfen baştan, ortadan ve sondan şu kadar kişinin borcunu sil diye talimat verir, borcu öderdi. Hayırsever, borcu öderdi ama kimin borcunu ödedi bilmezdi. Fakir, borcu silinirdi ama borcunu kim sildirdi bilmezdi.
Bu zarif yardımlaşma yoluyla borcu ödenen, borcunu ödeyenin kim olduğunu, borcu sildiren, kimi borçtan kurtardığını bilmezdi. Böylece sağ elinin verdiğini sol eli görmeyecek şekilde yardım ettiği için bu güzel amele riya girmez, borcu ödenen de ezilmez, rencide olmazdı.
Osmanlı medeniyetinin, sadaka taşları ile birlikte en güzel yardımlaşma ve dayanışma örneklerinden birisiydi.
Birçok güzel davranış ve ahlaki değer, zayıflayıp kaybolmaya yüz tuttuğu gibi bu güzel yardımlaşma şekli de zamanla zayıflayıp ve unutulmuştu. Ancak yaşadığımız koronavirüs imtihanı bir çok şeyi tekrar hatırlattığı ya da kazandırdığı gibi tarihin sayfalarında kalmış bu güzel yardımlaşma şeklini de canlandırdı.
Bu naif, kibar ve nezaket örneği yardımlaşma şeklini hatırlayan ve tekrar bu topraklarda canlandırmaya vesile olan herkese teşekkür borçluyuz.
Dileriz ki, tarihte kalmış bu tarz güzellikleri günümüze taşamaya ilham ve vesile olur.
Aynı şekilde temenni ederiz ki ilgili kişi ve kurumlar, ecdattan bize miras kalan bu tarz güzel uygulamaları günümüze taşımak için “Zimem Defteri” uygulamasını örnek alırlar.
Selam ve dua ile...
 

Zimem Defteri...