Apollonius

Bugün sizlere Apollonius’u anlatacağım. Bilgileri Wikipedia’dan derledim. Pergeli Apollonius (Grekçe: Ἀπολλώνιος ὁ Περγαῖος; Latince: Apollonius Pergaeus; d. yaklaşık MÖ 240 Perge - ö. yaklaşık MÖ 190, İskenderiye), konik kesitler üzerindeki çalışmaları ile tanınan Antik Yunan geometri uzmanı ve astronom. Öklid ve Arşimet’in konuya katkılarından başlayarak, onları analitik geometrinin icadından önceki duruma getirdi. Elips, parabol ve hiperbol terimlerinin tanımları bugün kullanımda olanlardır. Apollonius, astronomi de dahil olmak üzere çok sayıda başka konu üzerinde çalıştı. Tipik olarak diğer yazarlar tarafından atıfta bulunulan parçalar haricinde bu çalışmanın çoğu günümüze ulaşmadı. Yaygın olarak Orta Çağ’a kadar inanılan gezegenlerin görünüşte anormal hareketini açıklamak için eksantrik yörüngeler hipotezi, Rönesans sırasında yerini aldı. Matematik alanına böylesine önemli katkılarda bulunan bir kişi için, yetersiz biyografik bilgi mevcuttur. 6. yüzyıl Yunan yorumcusu Ascalonlu Eutocius, Apollonius’un ana eseri olan Konikler (İngilizce: Conics) üzerine şöyle diyor: “Geometrici Apollonius, ... Ptolemy Euergetes zamanlarında Pamphylia’daki Perge’den geldi, bu nedenle Herakleios, Arşimet’in biyografisini kaydeder...” Perge, o zamanlar Anadolu’da Helenleşmiş bir Pamphylia kentiydi. Şehrin kalıntıları halen ayaktadır. Helenistik bir kültür merkeziydi. Euergetes, “hayırsever”, diadochi mirasında Mısır’ın üçüncü Yunan hanedanı olan Ptolemy III Euergetes’i tanımlar. Muhtemelen “zamanları”, MÖ 246-222/221 dönemine aittir. Zamanlar her zaman hükümdar veya yetkili yargıç tarafından kaydedilir, böylece Apollonius 246’dan önce doğmuş olsaydı, Euergetes’in babasının “zamanları” olurdu. Herakleios’un kimliği belirsizdir. Apollonius’un yaklaşık zamanları bu nedenle kesindir, ancak tam tarihler verilemez. Çeşitli bilim adamları tarafından belirtilen belirli doğum ve ölüm yılları rakamı yalnızca spekülatiftir. Eutocius, Perge’yi Mısır’ın Ptolemaios hanedanı ile ilişkilendiriyor gibi görünmektedir. Mısır altında, MÖ 246’da Perge, Seleukos hanedanı tarafından yönetilen bağımsız bir diadochi devleti olan Seleukos İmparatorluğu’na ait değildi. MÖ 3. yüzyılın son yarısında, Perge birkaç kez el değiştirdi, alternatif olarak Seleukoslar ve kuzeyde Attalid hanedanı tarafından yönetilen Bergama Krallığı altında. “Pergeli” olarak adlandırılan birinin orada yaşamış ve çalışmış olması pekala beklenebilir. Aksine, Apollonius daha sonra Perge ile özdeşleştirilmişse, onun ikametgahına dayanmıyordu. Kalan otobiyografik materyaller, onun İskenderiye’de yaşadığını, okuduğunu ve yazdığını ima etmektedir.

Yunan matematikçi ve astronom Hypsicles’ın bir mektubu, aslında Öklid’in Elementler kitabının, on üç kitabının bir parçası olan Öklid’in XIV. Kitabından alınan ekin bir parçasıydı. “Tyreli Basilides, Ey Protarchus İskenderiye’ye gelip babamla tanıştığında, ikametinin büyük bir kısmını, matematiğe olan ortak ilgileri nedeniyle aralarındaki bağ nedeniyle geçirdi. Ve bir keresinde, Apollonius’un (Pergalı Apollonius) bir ve aynı alanda çizili 12 yüzlü (dodecahedron) ile 20 yüzlü (ikosahedron)’nün karşılaştırılmasıyla ilgili yazdığı, yani birbirlerine oranlarının ne olduğu sorusuyla ilgili yazılan sayfaya bakıldığında, Apollonius’un bu kitaptaki değerlendirmesinin doğru olmadığı sonucuna vardılar; buna göre, babamdan anladığım gibi, onu değiştirip yeniden yazmaya başladılar. Ancak daha sonra Apollonius tarafından yayınlanan, söz konusu konunun bir gösterimini içeren başka bir kitaba rastladım ve problemle ilgili araştırmasından çok etkilendim. Apollonius’un yayınladığı kitap artık herkesin erişimine açık; çünkü daha sonra dikkatli bir şekilde ayrıntılandırmanın sonucu gibi görünen bir biçimde geniş bir sirkülasyona sahip.” “Benim açımdan, gerekli gördüklerimi size yorum yoluyla aktarmaya karar verdim, kısmen de yapabileceğiniz için, tüm matematik ve özellikle geometri alanındaki yeterliliğiniz nedeniyle, yazmak üzere olduğum şey hakkında uzman bir yargıya varmak ve kısmen de babamla yakınlığınız ve kendime karşı dostça duygularınız nedeniyle keşfime nazikçe kulak verin, araştırmamı iyi dinleyeceksiniz. Ancak, ön sözü yapmanın ve incelememe kendisinin başlamasının zamanı geldi.” Zamanında çok bilinmeyen, fakat 1600 yıllarında değeri anlaşılan Yunan matematikçilerinden biri Pergeli Apollonius’tur. Eski devirlerin en büyük matematikçilerinden biridir. MÖ 267 veya 262 yıllarında, Pamfiye denilen Teke sancağının Perge kentinde dünyaya gelmiştir. Mısır’ın İskenderiye kentine giderek, Öklid’ten sonra gelen matematikçilerden dersler alarak kendini yetiştirmiştir. Bir aralık Bergama’ya giderek orada kalmış, burada matematikçi Ödemus ve eski Bergama hükümdarı Atal ile ilmi ilişkilerde bulunmuştur. Matematikçi Pappus, Apollonius’un, bencil, üne düşkün, kibirli ve gururlu birisi olduğunu yazmaktadır. Apollonius’un yaptığı çalışmalar ve buluşları onun bu zayıf taraflarını örtecek kadar kuvvetlidir. Çarpmaya ait birçok buluşu vardır. Tümü geometriye ait olan yedi sekiz kitabı vardır. Koniklere ait buluşları onu şöhretin zirvesine çıkarmıştır. Birçok eserinin kaybolmasına karşın, bazı yapıtları Pappus tarafından yeniden ortaya çıkarılmıştır.

Apollonius