Ahmet Adnan Saygun’u rahmetle anıyorum

Değerli okuyucular. Bu hafta sizlere 6 Ocak 1991’de ebediyete uğurladığımız, kentimiz için de önemli olan bir ismi anlatmak istiyorum. Ölüm yıl dönümü yaklaşan, Türk Beşleri içerisinde de yer alan ve ilk Türk operasının bestecisini, yani Ahmet Adnan Saygun’u ve İzmir’de yaşayanlar bili Ahmet Adnan Saygun Kültür Sanat Merkezi’ni anlatacağım. Kaynak olarak Wikipedia’dan derlediğim bilgilere kendi yorumlarımı da katarak önemli bir konuda sizleri bilgilendirmek istiyorum.

*****

Ahmet Adnan Saygun, Türk Beşleri arasında yer alan Klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikolog. Türk müzik tarihinde Türk Beşleri olarak anılan bestecilerden birisi olan Saygun, ilk Türk operasının bestecisidir ve “Devlet sanatçısı” unvanını alan ilk sanatçıdır. Cumhuriyet Dönemi Türk müziğinin en çok seslendirilen eserlerinden “Yunus Emre Oratoryosu” en önemli yapıtıdır. Önemli din bilginleri yetiştirmiş İzmirli köklü bir aileden gelen Saygun’un babası sonradan İzmir Milli Kütüphanesinin kurucuları arasında yer alacak olan öğretmen Mahmut Celalettin Bey, annesi Konya’nın Doğanbey mahallesinden gelip İzmir’e yerleşmiş bir ailenin kızı olan Zeynep Seniha Hanım’dır.

*****

İzmir’de “Hadikai Sübyan Mektebi” adlı mahalle mektebinde başladığı ilköğrenimini “İttihat ve Terakki Numune Sultanisi” adlı çağdaş okulda devam etti. Sanat eğitimine ağırlık veren bu okulda 13 yaşında iken İsmail Zühtü (nazariyat) Rosati (piyano) ve Tevfik Bey (piyano) yanında müzik çalışmalarına başladı. 1922 yılında Macar Tevfik Bey’in öğrencisi oldu. 1925 yılında Fransız La Grande Encyclopedie’den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir Musiki Lugati meydana getirdi. Hayatını kazanmak için su şirketi, postane gibi çeşitli yerlerde çalışan, İzmir Beyler Sokak’ta bir kırtasiye dükkânı açıp nota satmayı deneyen Ahmet Adnan Bey, bu denemelerde başarısız oldu ve ilkokullarda müzik öğretmenliğine yöneldi. İlkokullarda öğretmenlik yaptığı dönemde Ziya Gökalp’in, Mehmet Emin’in, Bıçakçızade Hakkı Bey’in şiirleri üzerine okul şarkıları yazdı. 1925 yılında devletin yetenekli gençleri müzik eğitimi için Avrupa’daki önemli konservatuvarlara göndermek üzere açtığı sınava girmek isteyen genç müzisyen, annesinin ani ölümü üzerine bu fırsatı kaçırdı. Orta dereceli okullarda müzik öğretmenliği yapmak için açılan sınavı kazanarak 1926 yılından itibaren bir süre İzmir Erkek Lisesinde müzik öğretmenliği yaptı.

*****

Ahmet Adnan Saygun’un yapıtlarının seslendirme üzerindeki hakları SACEM’e aittir. Yayınlanan bir kısım yapıtlarının telif hakları Southern Music Publishing, New York ve Hamburg’taki Peer Musikverlag’a aittir. Müzikolog Emre Aracı tarafından kaleme alınan kapsamlı bir biyografisi Adnan Saygun – Doğu Batı Arası Müzik Köprüsü adı altında Yapı Kredi Yayınları tarafından 2001 yılında yayımlanmış; hayat öyküsü ayrıca Mucize Özinal tarafından “Dar Köprünün Dervişi” (2005) adıyla romanlaştırılmıştır. İstanbul Beşiktaş’taki Ulus semtindeki ana cadde, Ahmet Adnan Saygun Caddesi adını taşımakta ve bu cadde üzerinde, sanatçının bir boy heykeli bulunmaktadır. Aynı zamanda İzmir’de adının verildiği Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi (AASSM) 2008’de hizmete açılmıştır.

*****

Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi, İzmir’in Konak ilçesinde bulunan, 2008 yılında hizmete girmiş kültür merkezidir. İzmirli besteci, araştırmacı ve müzisyen Ahmed Adnan Saygun’un ismini taşır. Güzelyalı’da eski bir troleybüs atölyesinin arsasında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilden yapının tasarımı, mimar Tevfik Tozkoparan ve Emre Ulaş’a aittir. Projesi 2000 yılında hazırlanan yapının inşaatı 2006-2008 yılları arasında İngiliz ARUP firmasınca gerçekleştirilmiştir. Üç ana bölümden oluşan mekanın “Sanat Merkezi” adlı bölümünde özel akustik niteliklere ve asansörlü bir orkestra çukuruna sahip 1.153 kişilik bir konser salonu, 243 kişilik ikinci bir salon, toplantı salonları ve sergi mekânları bulunur.

*****

Yapının üzerine inşa edildiği 20 dönümlük arazide 19. yüzyılda inşa edilen bazı tescilli tarihî yapılar da vardır. Bu yapılar restore edilerek kafe, müzik kütüphanesi, CD satış mağazası olarak kullanıma sokulmuştur. Eski yapıların bulunduğu bu alan “Kent Meydanı” olarak adlandırılır. Sergi, tiyatro, konser gibi etkinlikler için kullanım alanı sunan açık alan “Kültür Platformu” adını taşır. Bu bölümde Ahmed Adnan Saygun’un 3 metre boyundaki bir heykeli bulunur.

Ahmet Adnan Saygun’u rahmetle anıyorum