Kaybederken Kazandığımız Savaş: Kütahya-Eskişehir Muharebeleri

Sevgili okuyucularım; bu haftaki konumuz ulusal Kurtuluş Savaşı’mızda en kritik savaşlardan bir tanesi olan ve tek kaybettiğimiz savaş: Kütahya-Eskişehir Muharebeleri. Bu muharebe kaybedilen tek savaş olarak bilinmekte fakat bana göre kaybederken bile kazandığımız bir savaştır. Çünkü bu savaşın ardından Mustafa Kemal Atatürk, Başkomutanlık Kanunu çıkarak ulusal mücadeleyi tek elden yürütmeye karar verdi. Savaş dâhisi ulu komutanımızın bu hamlesi Sakarya ve Büyük Taarruz’da tarih yazmamıza, düşmanı yurttan atmamıza sebep oldu. Şimdi Wikipedia’dan derlediğim savaşa dair bilgileri sizlerle paylaşacağım. Ardından son kısımda yorumlarımı yazacağım.
*****
Kütahya-Eskişehir Muharebeleri, 10 Temmuz 1921 ile 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında Yunanistan ile Ankara Hükûmeti ordusu arasında gerçekleşen muharebelerdir. Muharebeleri kaybeden Ankara Hükûmeti kuvvetleri Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmek zorunda kaldı. Yunanlar, Aslıhanlar ve Dumlupınar Muharebeleri ile Kütahya-Eskişehir Muharebeleri arasındaki üç aylık zaman içinde, Anadolu’daki kuvvetlerini 11 tümen ve 1 süvari tugayına çıkartarak daha da güçlenmiş bir durumda 10 Temmuz 1921’de Bursa-Eskişehir; Bursa-Tavşanlı-Kütahya; Uşak-Dumlupınar-Seyitgazi istikametlerinde üç ayrı koldan taarruza geçtiler. 1, 3, 4 ve 12. Gruplar ile bir Mürettep Kolordu olmak üzere; 15 piyade tümeni, 4 süvari tümeni ve 1 süvari tugayından oluşan Türk Kuvvetleri ise İnönü-Kütahya-Döğer mevzilerinde savunma için tertiplenmişlerdi. Türk Ordusu’nun imha edilmesini ve Afyon, Eskişehir, Kütahya gibi stratejik noktaların işgalini amaçlayan Yunanlar; İnönü ve Kütahya tahkim edilmiş mevzilerine çatmak yerine, zayıf kuvvetlerle tutulmuş olan Türk Kuvvetlerini güney kanattan kuşatmak üzere harekata başladılar.
*****
I. ve II. İnönü Muharebelerinin aksine, Bursa bölgesi’nde hareketsiz görünen Yunan Ordusu, Afyon cephesinde başlangıçta 12., müteakiben de 2. Türk Kolorduları bölgesine taarruza geçti. 13 Temmuz 1921’de Afyon’u işgal eden ve 12. Kolordu’ya büyük zayiat verdirerek Afyon doğusuna çekilmeye zorlayan Yunanlar, müteakiben taarruzlarını Altıntaş-Seyitgazi istikametinde yoğunlaştırdılar. 15 Temmuz 1921’de 4. Tümen komutanı Yarbay Mehmet Nâzım Bey Yumruçal’da hayatını kaybetti. Yunan birlikleri 17 Temmuz’da İsmet Paşa komutasındaki Garp Cephesi kuvvetlerini, Mehmet Nazım Bey’in öldüğü Yumruçal-Nasuhçal civarında cepheyi yarıp Kütahya’yı ele geçirdi. Aynı gün Fevzi Paşa ile birlikte cepheye gelerek Garp Cephesindeki TBMM kuvvetlerinin kuşatma tehdidi altına girdiğini gören Mustafa Kemal Paşa Türk ordusunun çekilmesini emretmek zorunda kaldı: Batı Cephesi birlikleri önce süratle Eskişehir-Seyitgazi hattına, daha sonra da Sakarya Nehri doğusuna ricat edecekti. Bu ricat, Türk Ordusu’nun elde kalmasını sağlayarak kuşatılarak yok edilmesini engelledi. Komutayı ise, o zamana kadar Garp Cephesinin başında olan İsmet Paşa yerine bizzat Mustafa Kemal Paşa ve Fevzi Paşa ele aldı. Askerliğin gereği bunu gerektiriyordu ve sür’atle yerine getirilmeliydi. 19 Temmuz günü Eskişehir de düşünce, Fahrettin Bey komutasındaki 5. Süvari Grubu ve 1. Gruba bağlı Türk birlikleri Sakarya Nehrinin doğusuna çekildi. TBMM, 3 Ağustos 1921’de İsmet Paşa’yı Genelkurmay Başkanlığı görevinden azlederek, aynı zamanda Başbakan ve Millî Savunma Bakanı da olan Fevzi Paşa’yı bu vazifeyle de görevlendirdi. Aynı zamanda Meclis Başkanı Mustafa Kemal Paşa’yı Türk Ordusu Başkomutanlığı’na atadı.
*****
Kütahya-Eskişehir muharebeleri bu gelişmeler neticesinde sonuçlandı. Ulusal kurtuluş mücadelemizde kaybettiğimiz tek savaş olarak kayıtlara geçse de aslında bu savaş kaybederken kazandığımız bir savaş oldu. Bu savaştan sonra orduyu daha fazla zayiat vermemesi için Sakarya Irmağı’nın doğusuna çeken Mustafa Kemal, büyük bir askeri deha olduğunu göstermiş arkasından tüm yetkilerin hızlı karar alınabilmesi adına tek bir elden yürütüldüğü Başkomutanlık Yasası’nı çıkarmıştı. Onu seven de destek verdi sevmeyen de. Sevenler bu mücadeleyi başarıya taşıyacağına emindi sevmeyenler ise Mustafa Kemal’in başarısız olacağına inandığından kaybettiği zaman ondan tamamen kurtulacaklarını düşündükleri için destek verdi. Fakat Mavi Gözlü Dev, bir milletin kaderini değiştirecek askeri müdahalelerde bulunarak, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz’u kazanmayı başardı. Bu açıdan bakıldığında bence bu savaş tarihimizde kaybederken kazandığımız bir savaş oldu. Tabi ki binlerce şehit verdik. Mekanları cennet olsun hepsi bizim için acı kayıptır. Fakat gelecek nesillere bu cennet vatan armağan edilmesi için tarih boyunca çok şehit verdik vermeye de daima hazırız.




 

Kaybederken Kazandığımız Savaş: Kütahya-Eskişehir Muharebeleri