Mondros Mütarekesi ve Agamemnon Zırhlısı

Merhaba değerli okuyucular. Bu hafta sizlere Mondros Müterakesini ve son dönemde İzmir’de adını sıkça duyduğumuz Agamemnon’u anlatacağım. Malum geride bıraktığımız haftada Agamemnon ismi İzmir’de bir yüzer iskeleye verilmesi, kamuoyunda oldukça fazla tartışma konusu yaratmıştı. Bizde bu ismin nereden geldiğini açıklayacağız. Bilgileri Wikipedia’dan aldık.

Mondros Mütarekesi ya da Mondros Ateşkesi, I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan mütarekename (mütareke belgesi). Osmanlı İmparatorluğu adına Bahriye Nazırı Rauf Bey tarafından, Limni Adası’nın Mondros Limanı’nda demirli Agamemnon Zırhlısında 30 Ekim 1918 akşamı imzalanmıştır. Bu antlaşma ile beraber Osmanlı İmparatorluğu fiilen sona ermiştir. Mütareke, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkımından sonra kurulan Türkiye’nin çerçevesini çizen ilk uluslararası belge olarak önem taşır. Türk Kurtuluş Savaşı’nın siyasi manifestosu olan Misak-ı Millî Beyannamesinin birinci maddesi, “30 Ekim 1918 tarihli anlaşmanın çizdiği hudutlar dahilinde, dinen, ırkan ve emelen müttehit [birleşik] Osmanlı İslam ekseriyetiyle meskûn bulunan aksamın tamamı, fiilen ve hükmen gayrı kabil-i tecezzi bir küldür [bölünmez bir bütündür]” demek suretiyle, Millî Mücadele’nin hedefi olan ulusal varlığı Mondros Mütarekenamesine gönderme yaparak tanımlar

Filistin’de İngiliz taarruzu karşısında hezimete uğraması ve 1 Ekim’de Şam’ın düşmesi üzerine, Talat Paşa hükûmeti 5 Ekim 1918’de İngiltere ile ateşkes sağlamak için ABD’nin arabuluculuğuna başvurdu.[kaynak belirtilmeli] (Bu arada 29 Eylül’de Bulgaristan ateşkes imzalamış, bu ülkeye giren Fransız ve müttefik ordularının İstanbul’a yönelmesi olasılığı doğmuştu. 8 Ekim’de Talat Paşa kabinesi istifa etti. Eski genelkurmay başkanlarından Ahmet İzzet Paşa’nın 14 Ekim’de kurduğu kabinede, İttihatçı olduğu halde hükümetin Alman yanlısı savaş politikasına karşı çıkan ve İngiliz dostu olarak tanınan Rauf Bey (Orbay) Bahriye Nazırı oldu. 18 Ekim’de Osmanlı’da esir bulunan İngiliz generali Townsend, Osmanlı’nın ateşkes şartlarını iletmek üzere bir gemiyle gizlice Midilli’ye gönderildi. 24 Ekim’de İngiliz hükümeti Limni’de bulunan Amiral Calthorpe’a ateşkes görüşmelerini başlatma yetkisini verdi. Türk hükümetinin görevlendirdiği Rauf Bey ertesi gün Zafer römorkörüyle Foça’dan Midilli’ye geçti; burada kendisini karşılayan İngiliz kruvazörüyle Limni Adası’na ulaştı. Müzakerelerde Rauf Bey’e Dışişleri Müsteşarı Reşat Hikmet Bey eşlik etti. 27 Ekim’den itibaren dört gün süren çetin müzakereler sonunda 30 Ekim akşamı anlaşma imzalandı. 1 Kasım sabahından geçerli olmak üzere Osmanlı İmparatorluğu ile Britanya İmparatorluğu arasında nihai ateşkes ilan edildi.

13 Kasım 1918’de İtilaf donanmalarına mensup bir filo, Ateşkesin 1. maddesi uyarınca Çanakkale ve İstanbul boğazlarındaki askeri bölgesine girmesini kendi çıkarlarına yönelik bir tehdit sayarak protesto etti. İtalya 22 Mart 1919’da anlaşmanın 7. maddesini gerekçe göstererek tek taraflı olarak Antalya’yı işgal etti. Bu olay, Paris’teki barış konferansında İzmir’deki Yunan işgalinin tanınması ve Fiume’deki İtalyan hak taleplerini reddedilmesiyle birlikte İtalya ile İtilaf arasında diplomatik bir krize yol açan etmenlerden biriydi. Nisan ayında İtalya, Fiume üzerindeki hak iddialarının dönemin Birleşik Devletler Başkanı Wilson tarafından reddedilmesinin yol açtığı kriz sebebiyle bir ay süreyle barış konferansını terk etti.

Agamemnon Zırhlısı

HMS Agamemnon, Britanyalı Kraliyet Donanması için inşa edilen iki Lord Nelson sınıfı ön dretnot zırhlıdan biridir. 1906’da denize indirilmiş, 1908’de göreve başlamıştır. 1. Dünya Savaşı’nda Akdeniz’de görev yapmış, Çanakkale Deniz Savaşı’na katılmıştır. 30 Ekim 1918’de Ege Denizi’ndeki Limni adasının Mondros Limanı’nda, Agamemnon zırhlısında Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Agamemnon ateşkesten sonra, Kasım 1918 yılında İstanbul’a giderek İngiliz filosunun bir parçası oldu. Mart 1919’da İngiltere’ye döndü. 20 Mart’ta Chatham Tersanesi’nde yedeğe çekildi. 6 Aralık 1920 ve 8 Nisan 1921 tarihleri arasında bir hedef gemisi olarak kullanılmak üzere Chatham Tersanesi’nde modifiye edildi. Gemi’nin 12-inç kulesi, gemiye kaldı. Deniz kabinleri, ana vinç ve tekne ekipmanları, alt kule, direkler ve torpido ekipmanları, silah ve tüm ekipmanları çıkarıldı. 27 Ocak 1927’de Newport, Galler’de satılarak 1 Mart tarihinde Portsmouth Tersanesinde hurdaya çıkartılmıştır.

Mondros Mütarekesi ve Agamemnon Zırhlısı