Faruk Nafiz Çamlıbel

Derinden derine ırmaklar ağlar,

Uzaktan uzağa çoban çeşmesi,

Ey suyun sesinden anlıyan bağlar,

söyler şu dağa çoban çeşmesi.

“Göynünü Şirin’in aşkı sarınca

Yol almış hayatın ufuklarınca,

O hızla dağları Ferhat yarınca

Başlamış akmağa çoban çeşmesi...”

(Çoban Çeşmesi adlı şiirden.)

Beş Hececiler içirsen en önemliler içerisinde yar alan Faruk Nafiz, şair, oyun yazarı, siyasetçi ve gazetecidir. Milli Edebiyat’a dönüş sürecinden etkilenerek divan şiirini terk etmiş ve milli ölçü olan hece vezniyle şiirler yazmıştır.

Faruk Nafiz, Faruk Nafiz Çamlıbel, 18 Mayıs 1898 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Bakırköy Rüştiyesi ve Hadika-i Meşveret İdadisi’ni bitirdikten sonra Tıp Fakültesi’ne kaydoldu, ancak öğrenimini yarıda bırakarak gazetecilik yapmaya başladı. Kayseri, İstanbul ve Ankara’da uzun yıllar edebiyat öğretmenliği yaptı. Ünlü ‘Han Duvarları’ adlı şiirini Kayseri Lisesi’ne edebiyat öğretmenliği görevine gelirken yazdı. Ayrıca, Kayseri Lisesi Marşı’nın sözleri de onundur. 1946’dan 27 Mayıs 1960’a kadar Demokrat Parti İstanbul milletvekili seçildi. 27 Mayıs 1960 ihtilalinin ardından kısa bir süre Yassıada’da, daha sonra da Celâl Bayar ve diğer DP milletvekilleri ile birlikte Kayseri Kapalı Cezaevi’nde tutuklu kaldı.

Şiir dilinde yeni bir söyleyiş çığırı açmış, hececi şairlerin en üstünlerinden sayılmış ve şiir üslubu kendisinden sonra yetişen hece şairlerini etkilemiştir. Beş Hececiler’in en genci fakat en başarılı ismidir. İlk şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır. Bunlarda Yahya Kemal’in etkisinde kalır. Gerçek kişiliğini hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde görürüz.

Sanatçı, halkın yaşantılarından çıkardığı konuları yine halkın söyleyiş ve nazım biçimleriyle dile getirir. Yepyeni görüşler getiren ünlü ‘Sanat’ şiiri memleketçi şiirimizin ilk bilinçli bildirisi sayılabilir. Batı etkilerine kapalı halk şiirimize açık bir tutum içindedir. Bireysel konulara yönelmiştir. Şiirlerinde Anadolu’yu, memleket sevgisini anlatır. Şiirlerinde ele aldığı başlıca temalar aşk, hasret, tabiat, ölüm, kahramanlık ve ihtirastır. O, gücünü gösterişsiz söyleyişi içine serpiştirdiği lirizmden ve toplumun beğenisinden alır. Duygu ve düşünceyi bir arada yürüten, romantik ve realist konuları ve hayatları işleyen şiirleriyle ün yapmıştır. Onuncu Yıl Marşı’nın 2 yazarından biridir.

Şiirlerinden en önemlilerinden biri Çoban Çeşmesi’dir. Pastoral bir şiir özelliği gösteren Çoban Çeşmesi, şairin kır hayatına ve doğal güzelliğe duyduğu özlemin en belirgin özelliğidir.

“Sanat” şiirinde Faruk Nafiz, kendi şiirinin poetikasını da açıklamış oluyordu. “Sanatın sanat için mi yoksa toplum için mi olduğu” tartışmalarında bir tercih belirtmiş, sanat anlayışını da ortaya koymuştu. Artık Türk aydını ve sanatçısı özellikle Kurtuluş Savaşı ile Anadolu’ya yöneliyor, bir imparatorluğun enkazı altında yok olmayı reddediyor ve “uluslaşma” mücadelesine omuz veriyordu.

“Başka sanat bilmeyiz karşımızda dururken
Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz
Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken
Sana uğurlar olsun... ayrılıyor yolumuz “

Bu dizeler ise şiirin ve dönemin sanat anlayışını bütün çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. Artık Anadolu’ya dönüşün kesin kanıtıdır.

Milli Edebiyat’ın ve hecenin bu unutulmaz yazarı olan Faruk Nafiz Çamlıbel, 8 Kasım 1973 tarihinde hayatını kaybetti.

Faruk Nafiz Çamlıbel