Metaverse ve Din

Özellikle pandemi döneminden sonra dijital teknolojiler hayatın her alanında etkin rol oynamaya başladı. Artık fiziki olarak sosyalleşmeden ya da ziyaret etmeden kişi ve mekanlarla sesli görüntülü olarak iletişim kurarak ders verebiliyoruz, alışveriş yapabiliyoruz, çalışabiliyoruz v.s. Dijitalleşmenin her alanda etkinleşmesi ile birlikte metaverse kavramını sıkça duyulur hale getirmiştir. Söz konusu olan sanal olarak yeniden tasarlanan üç boyutlu bir evrende yaşama hissidir. Başka bir deyişle yeni bir evren tasarlanacak ve bizlerde bizi temsil eden avatarlarımızla adeta gerçek dünyada yaşıyormuşçasına hissederek, duyarak, görerek ve hatta koklayarak varlık göstereceğiz. Elbette insanoğlu sosyal bir varlık ve sosyalleşmenin gereği olarak yüzyıllarca deneyimler sonucu çağın gereklerine göre oluşturulmuş toplumsal yaşamın bir takım kural ve kaideleri var. Sanal da olsa bir toplumsallık söz konusu olacaksa pek çok sosyal, ekonomik, kültürel, yasal, dini ve de diğer sorunlarda göz önünde bulundurulmak gerekiyor. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (ASBÜ) İslamî İlimler Fakültesi tarafından 3-4 kasım 2022 tarihinde “Metaverse ve Din” başlıklı uluslararası bir sempozyum düzenleniyor. Sempozyumun konu başlıkları Metaverse’de dindarlık, dini gruplar ve cemaatler, islami ilimlerin geleceği, din eğitimi, islam hukuku, değerler ve ahlak, gençlik ve varlık teorileri olarak belirlenmiş. Bu akademik etkinlik ve konu başlıkları, gerçekten dini kültürün çağın gereklerine uyum sağlaması açısından önemlidir.

Kadın araştırmaları alanında feminist düşünürler kutsal kitapların ataerkil yorumcular tarafından kadının insanlık mertebesinde ikincil konuma indirgeyen ayrımcı eril zihniyete uygun olarak yorumlanmasını eleştirirler. Özellikle doğu toplumlarının çağın gereklerine ayak uydurarak gelişememesinde dini taassup nedeniyle kadının kamusal yaşamdan dışlamasını neden olarak görürler. Feminist islami düşünürlerde İslam dininin çağın gereklerine uygun olarak yeniden düşünülmesini önerirler. Bu tartışmalar uzar gider, fakat çağın gereklerine göre din kültürünün yeniden yorumlanmasını iletişim teknolojileri bir zorunluluk haline getirmiştir. Öncelikle sinema ve sonra televizyon konusunda tartışmalar başlamıştır. Din alanında bu araçlar önceleri çok hoşgörüyle karşılanmasa da, dini fikirleri, inançları kitlelere ulaştırmanın en önemli araçları olarak görülmesi kaçınılmaz olmuştur. Bu bağlamda dini içerikli filmler, diziler üretilmiş, TV kanalları kurulmuştur. Bu medyalar devletlerin uluslararası standartlara göre belirlediği yasal düzenlemelerle yayınlarını ve içeriklerini oluşturmaktadır.

Metaverse ise, üç boyutlu interaktif olarak deneyimlenebilen daha gelişkin bir medya dünyasıdır. Çok yenidir, şu an toplumsallaşma açısından pek çok düzenleme gerektiriyor. Din olgusu da bu medya evreninde çok yönlü düşünülmesi gerekiyor. Din ile teknolojinin işbirliğini gerektiren tekno- dindarlığın sosyolojik, kültürel, ekonomik ve hukuki boyutu iyi düşünülerek tasarlanmalıdır. Nur Kurban ve Tolga Torun’un Alanya Akademik Bakış Dergisinin 2. sayısında (2022) çıkan “Metaverse ve Din Kavramlarının Sosyal Medya Madenciliği Yolu ile İncelenmesi” başlıklı araştırma makalesinde Metaverse evreni hakkında önemli konulara dikkat çekmektedirler. “Kutsal mekanların belirli kişilerce sahiplenilmesi, satışa çıkması ileride mülkiyet ile ilgili sorunlar da teşkil edebilecektir. Özellikle kutsal mekânlarda inananlara yönelik islamofobiye yönelik saldırılar ve de kısıtlamalar ya da kışkırtmaların önüne geçebilmek adına, saygı çerçevesinde önlemler alınması gerekmektedir. Metaverse ile ilgili sorulara İslam inancının özüne uygun bir şekilde, ikna edici bir şekilde cevaplar bulabilmek de ayrıca önem arz etmektedir. Bu açıdan yazılım bilen, sosyal medyada aktif görev alabilecek din adamlarının yetiştirilmesi ve de “dijital din” çağının gereklerini gerçekleştirebilecek iletişim becerisine sahip şekilde yetiştirilmesi önemli hale gelmiştir.” “Metaverse ve Din” sempozyumu Türkiye’de önemli bir etkinliktir, tekno-dindarlık alanında önemli referanslar sunacaktır.

Metaverse ve Din