Mizah ile Kültür
Evet, nüktedanlık diplomatlar için yararlı bir meziyet, ama eklemek gerekir ki, diplomasi çerçevesinde yapılan mizah esas itibariyle kültürlerarası bir meseledir, yani yapılan nüktenin yabancı kültürlerde de kolay anlaşılır olması, olmadık anlamlara çekilemiyor olması önemlidir. Diğer bir deyimle, yapılan şakaların tercüme edilebilir olması, sizin dilinizde ne diyorsa çevrildiği dilde de aynı anlamı uyandırıyor olması önemlidir. Bu engel bir kez aşıldıktan sonra, artık karşı tarafı güldürmenin faydaları başlıyor demektir:
Bir yabancı yaptığınız espriye güldüyse, yani onu kendi kültüründe de güldürmeyi başarmışsanız, o yabancı söylediklerinize daha açık olmaya, aradaki önemli bir buz kitlesi erimeye başlamış demektir. Gülmüyorsa, anlatmaya çalıştığınız gerçeği kabullenemiyor demektir. Bernard Shaw, boşuna “İnsanlara gerçeği anlatmak istiyorsanız onları güldürün” dememiş.
Çoğu zaman müzakerelerin gergin anlarını dağıtmanın, rahatlatmanın yolu da mizahtan geçer. Zor mesajları iletmenin, onları bir bakıma “tatlandırmanın” yolu da mizahtır. Bir protokol hatası aniden her şeyi berbat etmişse, meydana gelen skandalı olsa olsa hoş bir nükte affettirebilir; her şey kesildiği yerden bu sayede devam edebilir.
Şüphesiz yerli yersiz her şeyi espri konusu yaparak güvenirliği sarsmamak, ölçüyü kaçırmamak da önemlidir. Başarılı müzakereciler dili ustaca, adeta oyun oynarmışçasına kullanırlar. Dildeki yaratıcılık ise en çok nüktelerde kendini belli eder. İyi bir nükte, başkalarının “başka” olduğunu peşinen kabul edendir, bir kültürden diğerine kolayca geçiş yapabilen, evrensel olandır. Onun içindir ki tercüme edilemeyen bir şakayı hiç denememek en iyisidir.
Karşı tarafın nasıl tepki göstereceği etraflıca hesaplanarak, kendimizi karşı tarafın yerine koyarak anlatılmış bir nükte ya da fıkra, anlatanla dinleyen arasında bir tür “suç ortaklığı” oluşturur; taraflar bazı noktalarda aynı düşünüyor gibi bir izlenim yaratılmış gibi düşünülür.
İyi bir nükte, sizi bir yığın söz etmekten kurtarabilir. Bir anda oluşan bu mizahi ortaklık, dile getirilmeyen kısımların da düşünülmeye başlanmasını sağlar.
