Akut Tonsillo Farenjit ( Boğaz Ve Bademcik İltihabı)

Uzm. Dr. Mustafa Torun

Mikrobiyoloji Ve Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı

mtorun3@mynet.com

Bazen tıbbi konulara başlık atarken nasıl bir başlık atayım ki, anlatacağım konuyu en iyi temsil etsin diye endişeleniyorum. Amiyane tabirle çok anlaşılsın diye çabalarken bilimsel içeriğinden koparım diye çekiniyorum. Yukarıdaki başlık biraz uzun olsa da herhalde konuyu en iyi temsil eder sanıyorum.

Bugün sizlere çok önemli enfeksiyonlardan biri olan boğaz ve bademciğin ivegen iltihabından yani tıptaki adı ile “Akut Tonsillofarenjit’ten” bahsedeceğim. Boğaz enfeksiyonu deyip ciddiye almaz isek, bu tablonun komplikasyonları (yan etkileri) bizleri sıkıntıya sokabilir. Bu karışık konuyu elverdiği ölçüde yalın anlatmaya çalışacağım. Bakalım ne kadar başarılı olacağız.

Akut Tonsillofarenjit: Boğazın ve bademciklerin mikroorganizmalarla oluşan ivegen enfeksiyonu (iltihabı) dur.

Etkenleri: Soğuk algınlığı ve girip yapan tüm virüslerle, streptokokların bazı cinsleri, korinobakteriler, yersinyalar, anaerobik bakteriler, uçuk ve öpücük hastalığı yapan virüsler akut tonsillofarenjit yapabilir. Ayrıca koksakivirüs, sitomegalovirüs, HIV-1 (AIDS hastalığı etkeni), bel soğukluğu (gonokok), frengi (Treponema pallidum) ile nedeni bilinmeyen bazı hastalıkları (aftöz stomatit, Behçet Hastalığı, Steven Johnson Sendromu…) unutmamak gerekir.

Belirtileri: Eğer streptokoklarla (Genellikle A grubu Beta Hemolitik Streptokok)  olan Tonsillofarenjit ise

*Baş ağrısı,

*Boğaz ağrısı,

*Yutmada zorlanma ve yutma güçlüğü,

*Ateş,

*Ön boyun bölgesinde lenf bezi büyümesi,

*Bademcik ve boğazda belirgin kızarma (hiperemi) ve eksuda (iltihap hücrelerinden oluşan zar) gözlenebilir.

Eğer virüslerle olan bir Tonsillofarenjit ise

*Burun akıntısı,

*Ses kısıklığı,

*Küçük veziküller (içi sıvı dolu kesecikler),

*Ağızda yaralar,

*Konjonktivit (göz iltihabı),

*Öksürük,                                                                                                                                           *İshal,                                                                                                                               *Ağız mukozası yangısı gözlenebilir.

Tanı: İyi bir öykü, fizik muayene ile zaten akut tonsillofarenjit tanısı koymak kolaydır. Ancak burada önemli olan virüslerle mi, bakteriyel mi onun ayrımını yapabilmektir. Çünkü etken virüsler ise antibiyotik vermemek gerekir. Bakteriler içinde en sık görülen A grubu beta hemolitik streptokok olduğundan, belirlemek için boğaz sürüntü örnekleri alınıp ya hızlı antijen testi, ya da kültür yapılır. Kültür biraz daha geç sonuç veren bir işlemdir. Bazı virüsler için kan testleri yapmak gerekebilir

Akut Tonsillofarenjitin tedavisi: Virüslere bağlı olanlarda bulgulara yönelik destekleme tedavisi verilir. Bakteriye bağlı olanlarda destekleme tedavisinin yanında uygun antibiyotik de vermek gerekir.

Etken A grubu beta hemolitik streptokok ise genellikle seçeceğimiz tedavi uzun etkili (Benzatin penisilin) penisilin tek doz ya da on günlük ağızdan alınan penisilin kullanmaktır. Penisilin alerjisi varsa eritromisin grubu antibiyotik kullanılmalıdır. Tedavide önemli olan Akut Romatizmal Ateş ve diğer yan etkileri önlemektir. Onun için erişkinlerde tek doz Benzatin Penisilin –G 1.200.000 ünite İM ( intra muskuler-adale içine) yapmak, ya da 4 eşit doza bölünmüş Fenoksi Metil Penisilin(4x250 mg veya 2x500 mg) 10 gün kullanmak gerekir. Çocukları da aynı ilaçları çocuk dozlarında vermek şartı ile tedavi edebiliriz. Difteri, Herpes, HIV v.b. özel mikro organizmalarla olan tonsillofarenjitlerin tedavisi bu hastalıkların özgül tedavisi ile aynıdır.

YORUM VE ÖNERİ: Birçok virüs ve bakteriye bağlı olarak gelişebilen, ayrıca mikrobiyal olmayan bazı hastalıkların seyri sırasında da görülebilen “AKUT TONSİLLOFARENJİT”lerin sık olması, yan etkilerin ciddi sorunlara yol açması nedeni ile bu konuda toplumun bilinçlenmesi görevi özellikle ilk planda biz sağlıkçılara düşmektedir. Her mikroorganizmanın yaptığı tablo farklı olup, çocukluk yaş grubunda daha fazla olmak üzere Akut Tonsillofarenjitlerin yüzde 80’e yakını virüslerle, geri kalanın çoğu bakterilerle (en önemlisi ve ciddi yan etki oluşturan, Akut Romatizmal Ateşe yol açan, halk arasında beta denen A grubu Beta Hemolitik Streptokoklar) olmaktadır. Yüksek ateş, boğaz ve bademciklerde belirgin kızarma, ağrı, ağız ve ciltte kırmızı döküntüler olayın bakteriyel olma ihtimaline işaret eder, bir yandan laboratuar testleri ile bunu teyit ederken bir yandan da yukarıda belirttiğim tedaviyi yapmak gerekir.  İçinde bulunduğumuz antibiyotik farkındalık haftası nedeni ile antibiyotiklerin en çok kullanıldığı sorunlardan olan, eskiden üst solunum yolu enfeksiyonu, halk arasında boğaz enfeksiyonu diye adlandırılan bu grup hastalıklarda gelişigüzel test yapmadan,akılsızca antibiyotik kullanımına dur diyelim.

Akut Tonsillo Farenjit ( Boğaz Ve Bademcik İltihabı)