Doktorların ve Sağlıkçıların Hasta ve Hasta Yakınları ile İlişkisi

İnsanların birbirleri, diğer canlılar ve doğa ile ilişkileri tarih boyunca araştırılıp incelenmiştir. Bu konuda birçok sosyal bilim dalları oluşarak bilimsel esaslar belirlenmeye çalışılmıştır. Üretim ilişkileri biçim değiştirdikçe bu ilişkide paralel olarak evrilmiştir. Doktor ve sağlıkçılarla; hasta ve hasta yakınlarının ilişkisinde bu çerçevede düşünmek gerekir.

Son yıllarda artan sağlıkçılara yönelik şiddet; bizi bu konudaki düşüncelerimizi istesek de istemesek de yazmaya zorladı. Acaba neden bu ilişki bozuldu? Sorun nerede? Zincir nerede kırıldı? Gelin bu soruları sırayla yanıtlayalım. Bilindiği gibi son yıllarda sağlığın giderek artan şekilde piyasaya sunulması süreci, hastaları müşteri, sağlık çalışanlarını da sağlığı piyasaya sunan birer satıcı, reklamcı, pazarlamacı ve aracı durumuna soktu. Dolayısı ile malını iyi sunamayan veya iyi reklamını yapamayan sağlıkçı ne yapsa, amiyane tabirle ağzından kuş tutsa da bundan zarar görmeye başladı. Bu durumu yaratan ve bundan yararlanan, için için sevinen yönetim kadrolarının sorunu çözmesini beklemek saflık olur. Yine sorulu yanıtlı meseleyi biraz açalım.

Hastalar ve hekimler arasındaki sorunlar günlük pratikte nasıl yol alıyordu?

Son on yıla kadar genellikle doktorlar usta çırak ilişkisi içerisinde hocaları veya kıdemli ağabeylerinden ne aldılarsa onu uyguluyorlardı. Hastalar da bu durumu az çok bildiklerinden fazla sorun olmuyordu veya olsa da ses çıkarılmıyordu.

Doktorlar Hastalarla olan sorunlarını nasıl tartışıyorlar?

Genellikle var olan sağlık yapısı içerisinde, her doktor kendi çözümünü üretmiş ve bu konuda nasıl daha fazla mesafe alacağının derdindeler.

Ülkemizde bu sorunu çözmek için neler yapılmalı?

Her şeyden önce doğal olarak piyasaya sürülmüş ve piyasa koşullarında işleyen bu sistemden vazgeçilmeli, daha insan odaklı toplum eksenli bir yapılanmaya gidilmeli, belirsizlik ve günü birlik sağlık uygulamalarından en kısa zamanda vazgeçilmeli, tedavi hekimliği yerine koruyucu hekimliği ön plana alan bir yapılanmaya gidilmelidir. Bu yapılanmada hastanelerdeki kalabalıklar azalacak, hastaların sıra bekleme, muayene edilmeden, iyi değerlendirilmeden reçete verilme durumu azalacak, fiziki koşulların düzelmesi sağlanacak, kısaca hastalar insanca muamele göreceklerdir.

Doktor yetiştirme eğitiminde sorunlar var mı?

Var. Hemde çok fazla. Daha insani odaklı, toplumcu, iletişim tekniklerini iyi bilen bir doktor yetiştirme programı oluşturulmalı böylece hasta-doktor ilişkisi daha sağlıklı bir zemine kaydırılmalıdır.

Hasta–doktor ilişkisinin sağlıklı olması, hastanın tedavisinde başarıyı arttırır mı?

Elbette arttırır. Aynı zamanda çalışma barışını sağlar. Doktorlar da içe dönük yaşamdan kurtulup, daha sosyal bir temele kaymış olurlar.

Hastalar genellikle doktorundan neler ister?

*Doktorların kendilerine yeterince zaman ayırmalarını,

*Samimi ve içten olmalarını, göz teması kurmalarını,

*Ayakta değil oturtularak dinlenmelerini,

*Gizli kapaklı değil açık ve anlaşılır konuşmalarını,

*Doktorlarına 24 saat ulaşabilmeyi isterler.

Hasta yakını- doktor ilişkisindeki sorunlar nelerdir? Çözüm nedir?

Hasta yakınlarının en önemli yakınması kendi kültür ve toplumsal statülerinin doktorlarca değer verilmemesi, sadece getir, götür, şunu yap, bunu yap şeklinde talimat alan bir emir eri gibi görülmesidir. Çözüm çok basit olup, temeli onlarla sağlıklı bir iletişimdir. Onların da bir görüş, öneri ve yorumlarının olduklarını bilip, tedavi yaklaşımlarında bu noktaları göz ardı etmemek gerekir diye düşünmek lazım.

Yorum ve çözüm önerilerimiz: Sağlığın alınır satılır bir mal olmadığını, doğuştan kazanılan bir hak olduğunun bilincinde olarak piyasacı anlayıştan vazgeçerek koruyucu hekimlik ekseninde bir sağlık yapılanmasına gidilmelidir. Hastaların ve doktorların bu gerçekten hareketle insani ilişkiler kurması konunun özüdür. Yukarıda saydığım çok basit kuralları yerine getirerek, daha barışçıl bir iletişimin kurulması en önemli noktalardan biridir. Burada ne hasta veya yakınını ne de doktoru suçlamadan elele verip bu sağlıksız yapılanmayı değiştirmek gerekir. Bunun en pratik çözümü tüm hekimlerin kendi örgütleri olan “Türk Tabipler Birliği” ne sahip çıkmaları, hasta ve yakınlarının sağlık otoritesi dışında demokratik bir biçimde örgütlenmeleridir. Yani kısaca ortam ne kadar demokratik ve barış iklimindeyse ilişkilerde bu çerçevede gelişir.

Yararlanılan kaynak: Kuşçu K.Hastalar Hekimlerden Sahici Bir İlişki Bekliyor. Pharmaceutical Business Review 2008;3(8) 88-89

Doktorların ve Sağlıkçıların Hasta ve Hasta Yakınları ile İlişkisi