Öksürük hastalık mıdır? Yoksa hastalık bulgusu mudur?

Kış aylarında artan, neredeyse çevremizde öksürmeyenin çok az olduğu bir savunma mekanizmamızdan, bazen ciddi hastalıkların bulgusu olan “Öksürük”ten bahsetmeye çalışacağım. Bu konuyu tekrar yazacağım için kusura bakmayın.
En sık gözlenen, polikliniklere neredeyse beşinci altıncı yoğunlukta başvuru nedeni olan öksürükten bakalım neyin nesi imiş? Üst ve alt solunum yolları enfeksiyonlarında önemli bir bulgu olan öksürük, gerçekten zamanında tanı konamaz ve nedenine yönelik tedavide gecikilirse çok önemli sorunlara yol açmaktadır. Ah şu öksürükten bir kurtulayım neler yaparım diyenleri şimdiden işitir gibiyim. Ateş gibi öksürüğün de vücudun bir savunma mekanizması olduğunu unutmamak gerekir. Temel yaklaşımımız nedeni bulup sonra öksürüğü gerekirse (kesilmesine karar verdi isek) kesmek olmalıdır.
Öksürükten ne anlamalıyız?
Nefes borusu ve bronşların kendine yabancı olan her türlü oluşumdan temizlenmek için yaptığı ani ve hızlı nefes verme olayıdır. Yani bir savunma refleksi diyebiliriz.
Kronik öksürük nedir?
Öksürük üç haftadan fazla sürmüşse kronik yani süreğen öksürüktür.
Öksürükle karşılaştığımızda ne yapmalıyız?
Her zaman belirttiğim gibi öncelikle ayrıntılı ve derinlemesine sorgulamalı bir öykü almalıyız. Öksürük ne zamandan beri var? Beraberinde balgam ve daha ilerisi kanlı balgam var mı? Acaba daha önce geçirdiği bir solunum yolu enfeksiyonunu izleyen bir öksürük mü? Geniz akıntısı ve boğaz temizleme olayı ile beraber mi? Ağza yemek gelme, mide ve yemek borusunda yanma ve göğüs ağrısı ile beraber olan bir öksürük (Reflü Ösefajit) mü, yakında seyahat etmiş mi? Kulak, burun boğaz hastalığı var mı? Bağışıklık sistemini baskılayan önemli bir sorunu (HIV-AİDS, Kemoterapi alması v.b.) var mı? Öksürükle beraber olan bir nörolojik hastalığı var mı? Bu soruları yanıtlayıp ona göre tanısal yaklaşımda bulunabiliriz. Üst ve alt solunum yollarının ayrıntılı bir fizik incelemesi ile kan ve mikrobiyolojik araştırmalar (Yayma, boğaz ve balgam kültürleri, v.b.), radyolojik (Akciğer grafisi, sinüs ve akciğer tomografisi v.b.) ve gerekirse bronskopik incelemeleri yapmak gerekir.
Öksürüğün nedenleri nelerdir?
*Üst ve alt solunum yollarının enfeksiyonları,
*Üst ve alt solunum yollarının veya akciğerin tümörleri, yabancı cisim bulunması                                                                                                        *Yabancı maddelere maruziyet
*Akciğer ambolisi (pıhtı tıkacı)
*Alerjik nedenler
*Akciğerde sarkoidoz (Nedeni tam bilinmeyen granülomatöz iltihabi oluşum)
*Yüksek kan basıncını düşürmek amacı ile kullanılan tıpta “ACE İnhibitörü” dediğimiz antihipertansif ilaçların yan bulgusu olarak öksürük olabilir.
*Nadir rastlanan diğer nedenler
 Enfeksiyonlarda görülen öksürük hakkında neler biliyoruz?
En sık öksürük nedeni tabii ki enfeksiyonlardır. İnfluenza virüsü ile oluşan grip öksürüğün sık nedenlerinden biridir, sıklıkla ateşin düşmeye başladığı dönemde ortaya çıkar, en çok 1-2 hafta sürer, boğmacada ve tüberkülozda öksürük daha uzun sürelidir. Ateşle birlikte irinli balgam zatürre’nin belirtisi olabilir.
YORUM VE ÖNERİ: Yukarıda saydığım nedenlerden başka çok nadirde olsa birçok nedenle öksürük olabilir. Özellikle uzun süren, inatçı, balgamla beraber (kanlı balgamla olursa daha da ciddi) olan öksürükler çok önemli olup, en kısa zamanda araştırıp nedene yönelik tedavi etmek gerekir. Burada belirtmeden duramayacağım. Çevre kirliliğine paralel olarak birçok kimyasal maddenin organizmaya solunum yolu ile girişi ile inatçı öksürükler son zamanlarda alerji bölümlerinin önemli konularından birisi olmuştur. Bu gidişle öksürük yapan nedenler sayılmakla bitmeyecek noktaya hızla gelmektedir. Korunma önlemlerini almaz ve öksürüğün nedenlerine yönelik sağaltım yapmaz isek işimiz çok zorlaşacaktır.

Öksürük hastalık mıdır? Yoksa hastalık bulgusu mudur?