SAÇ DERİSİNİN MANTAR ENFEKSİYONU (TİNEA CAPİTİS)

Sosyoekonomik ve kültürel düzeyin düşüklüğü birçok bulaşıcı hastalığın da önemli nedenlerinden biridir. Gelişmiş birçok ülkede nispeten çok az görülen ve nerdeyse tıp öğrencilerine eğitim ve öğretim amaçlı olgu bulamama nedeni ile ancak kitaplarda anlatılan, ülkemizde özellikle yoksul bölgelerin hastalığı olarak bilinen Derinin Mantar Enfeksiyonlarını(Özellikle saçlı derinin) gözden geçirmede, bu konuda bilgi sahibi olmada yarar olduğuna inanıyorum.

Bu yazımda başın saçlı derisinin ve saçın yüzeysel mantar enfeksiyonu olan ve tıpta “Tinea Capitis” diye adlandırılan bir tablodan bahsetmeye çalışacağım.

TİNE CAPİTİS’İ YAPAN ENFEKSİYON ETKENLER:

*Microsporum (Türkiye’de en sık canis cinsi)

*Trichopyton (Türkiye’de en sık violaceum, schünlenii, verrucorum cinsidir)

DÜNYADA EN SIK GÖRÜLDÜĞÜ BÖLGELER:

Afrika ve Asya’nın yoksul ülkeleri ile azımsanmayacak oranda Güney ve Doğu Avrupa ülkeleri.

İNSANDAN İNSANA NASIL GEÇER?

Mantarlı saç ve deri artıklarıyla kontamine (bulaşmış) saç tokası, tarak, saç fırçası, maske, başlık, kep, yastık kılıfı ve her türlü saçla teması olan kuaför ve berberde kullanılan araçlar ve gereçlerin ortak kullanımı ile insandan insana geçer.

DAHA SIK GÖZLENDİĞİ YAŞ ARALIĞI:

En çok ilkokul çağındaki çocuklarda, yaş olarak 3-9 yaş aralığında gözlenir. Erkek çocuklarda sıklığı fazladır. Özellikle yatılı okul çocuklarında, yurt ve yatakhanelerde çocuklar toplu halde bulunduklarından sıklığı artar.

KELLİĞE NEDEN OLUR MU?

Olur. Yukarıda mantar cinslerini anlatırken bahsettiğim ‘Trichophyton Schünleini’ cinsi mantar çocuklarda hatta erişkinlerde “favus” denen kelliğe neden olabilir.

FAVUS(KELLİK) KİMLERDE DAHA ÇOK GÖZLENİR?

*Tüberkülozlu hastalarda

*Beslenme yetersizlikleri olanlarda

*Sosyoekonomik bozukluğu olanlarda

*Yoksullar ve kimsesizlerde

*Göçmenlerde (özellikle doğudan batıya göç eden çocuklarda )

BULGULARI NELERDİR?

*Saçlarda dökülme, pullanma, kırılma, eritem (kızarıklık)

*Saçlarda matlaşma

*İrinli lezyon (kerion)

*Kellik (tek bir bölgede veya değişik bölgelerde birden fazla olabilir.)

*İltihabi kabuklanmalar

SAÇLI DERİ MANTARI İLE KARIŞTIRILABİLEN DİĞER HASTALIKLAR:

Pullanma ve saç dökülmesine neden olan diğer hastalıklarla karıştırılabilir. Bunlar;

-Psöriazis (Sedef Hastalığı)

-Seberoik dermatit (Egzema)

-Alopesia areata (Saçkıran)

-Diskoid lupus eritematozuz (Cilt hastalığı)

TANISI:

Diğer mantar enfeksiyonların da olduğu gibi fizik muayene, doğrudan mikroskopik inceleme ve kültür ile tanıya varabiliriz.

TEDAVİSİ:

Her şeyden önce kullanılan ilacın kıl diplerine (folliküllerine) kadar etkili olması gerekir. Diğer yüzeysel mantar enfeksiyonlarında kullandığımız pomad, merhem ve sprey türü yerel etkili ilaçlar yanında sistemik etkili ilaçlar (griseofulvin en az bir buçuk ay, ketokonazol, itrakonazolen az on beş gün) kullanılmalıdır.

YORUM VE ÖNERİ;

Günümüzde azaldığı zannedilen ama yoksul bölgelerimizin önemli hastalıklarından sayılan başın (Saçlı derinin) mantar enfeksiyonu; zamanında tanı konur ve tedavi edilirse sorun olmaktan çıkabilecektir. Bunun için koruyucu hekimlik çerçevesinde kırsal ve yoksul bölgelerimizde belli aralıklarla sağlık taramaları, yatılı okul ve yurtlar ile kuaför ve berberlerin sıkı denetimi şarttır.. Özellikle denetimsiz göçmen sorunu ile derinin mantar enfeksiyonların da artış olduğu gözlenmesine rağmen bu konuda sağlıklı bilimsel araştırmalar yapılarak koruyucu sağlık önlemleri biran önce alınmalıdır.

SAÇ DERİSİNİN MANTAR ENFEKSİYONU (TİNEA CAPİTİS)