Ekonomik Bunalım -1

Ekonomik buhran 1929’da dünya genelinde baş göstererek, birçok ülkede domino etkisi yarattı. Temmuz 1914 tarihinde başlayıp, Kasım 1918’de sona eren birinci dünya savaşının enkazı siyasal ve ekonomik çıkmazları; yeni bir çıkış yolunu araladı. Türkiye’yi de eksenine çekerek, bu buhranın akabinde vahim bir süreç başladı. Uzun bir tarih sürecine tanıklık eden 1946, 1958,1960, 1974, 1980, 1982, 1990, 1994, 2001, 2008 ve 2021 tarihlerini sıralayabiliriz. 1929 krizinin vahameti dünyada 60 milyon insanı işinden ederek işsizler ordusuna katmıştır. Bu büyük boyutlu yıkım açlığı, sefaleti ve yoksulluğu beraberinde getirdi. Birinci dünya savaşı sırasında üretim araçları ile üretim ilişkilerindeki tökezleme ekonomik krizin yayılmasında belirleyici rol oynadı. Tarımın üretimdeki hasılatı durma noktasına gelmesi kıtlıkla açlıklara yol açtı. 1929 büyük ekonomik buhranı ardından on yıl geçmişti, tarih 1939 Hitler Almanya’sının ikinci dünya savaşını başlatarak dünyada büyük yıkımla yokluğa yol açtı. Altı yıl süren savaşta 70 ile 80 milyon arasında insan hayatını kaybederek savaş 1945’te son buldu. İkinci Dünya Savaşı’nın da külfeti Dünya’ya pahalıya mal oldu. Savaşın yarattığı sosyal ve ekonomik tahribat 1946 tarihinden itibaren günümüze kadar uzadı. İkinci dünya savaşının olumsuzlukları Türkiye’de de kıtlığa yol açtı. 1946 siyasi ve ekonomik krizlerin toplum üzerindeki dayatmalar Türkiye’yi yeni arayışlara sürükledi. Türkiye, tek partili sistemden çok partili sisteme geçiyordu. Ocak 1946 yılında Demokrat Parti (DP) kurulup 7 ay sonra, Temmuz 21’de DP girdiği seçimde 62 milletvekili çıkardı. Türkiye içine girdiği darboğaza çıkış yolu olarak 1947 yılında

Uluslararası Para Fonu’na (IMF) üye oldu. Buna müteakip yıllar Türkiye’nin çalkantılı dönemi olarak bilinir. Türkiye İlk kez devalüasyonla tanışır. Aynı zamanda birbirleriyle ilintili olan ekonomik faktörler birbirini tetikledi. 1950 yılında Türkiye ile yakından, uzaktan herhangi bir sorunu olmayan Kore savaşına bulaştırılması ekonomik sıkıntı içinde olan Türk ekonomisini olumsuz yönde etkiledi. Türkiye’den 8 bin kilometre uzaklıkta bulunan Kore’de, Türkiye’nin bine yakın kayıp vermesi ve 2 bin 700 kişinin yaralanmasına daha henüz bir açıklama getirilememiştir. Aynı zamanda günümüze kadar bu savaşın kazananı da olmamıştır.1950 yılında başlayıp 1954’te son bulan savaştan kaynaklı ham madde arzı bölgede ekonomik krizi tetiklemiştir. Türkiye, 1958 tarihinde dış borcunu ödeyemeyecek duruma geldi. Borcu ertelemeyle borcu borçla kapattığı dönemdir. 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi, Cumhuriyet tarihinde ilk askeri darbesi olarak kayıtlara geçti. 1960 darbesi hem demokrasiyi askıya aldı aynı zamanda Türk ekonomisi ağır yara alarak uzun yıllara tekabül edecek ekonomik daralmayı beraberinde getirdi. Devam edecek…

Ekonomik Bunalım -1