Göç 18

Yeni bir günün başlangıcıydı. Sabahın erken saatlerinde uykudan uyanarak gözlerimi Duhok’ta açtım. Tarih, 27 Ekim 1992. Irak’ta uzun yıllardır sürmekte olan savaşın etrafı, Kara dağlarla çevrili şehrin yorgunluğu, yüzünün solgun oluşu her halinden belli oluyordu. Irak tarih boyunca yaşamış olduğu savaşlardan dolayı bitkin düşmüştü.1900’lerin başında petrolün Irak’ta bulunması, dönemin küresel güçleri açısından çok önemli cazip bir konuma geldi. Bölge siyasetine yön veren İngilizlerin ardından ABD’de sonraki yıllarda Irak’ta gündemi belirleyen siyasi konjonktürün bir parçası oldu. Milyarlarca varil petrol rezervlerine sahip bu bölgeye iştahı kabaran güçler göz dikiyordu. Adil olmayan petrol paylaşımı, asıl sahiplerine ulaşmadan bölgeye üşüşen aç gözlerce yağmalanmaktaydı. Bu masallar diyarı bölgeye ne olduysa bu dönemden sonra oldu. Ve günümüze kadar rahat bir gün yüzü görmedi. Petrol hırsızları bölgenin etnisitesini kurgulayarak, demografik yapısının bozulmasında etkili oldu. Bunun tarihçesi örnekleriyle doludur. İran ile Irak arasındaki sınır sorunu, Cezayir Antlaşması’ndan sonra 6 Mart 1975 ( Molla) Mela Mustafa Barzani’ye gelen yardım ABD tarafından kesilmiş, Mustafa
Barzani kuvvetleri İran’a sığınmış, Mustafa Barzani de ABD’ye gitmiştir. Barzani Virginia eyaletinden ABD Başkanı Jimmy Carter’a 9 Şubat 1977’de mektup yazmış ancak yazdığı mektuba cevap almamıştır. Bunun üzerine 3 Mart 1977 ikinci mektubunda hayal kırıklığına uğratıldığımızı yazdığı halde yine bir cevap almamıştır. Dış işlerden sorumlu Henry Kissinger’a aşırı derecede güvenerek ABD’ye sığınmış, Kissinger dâhil olmak üzere Barzani’yle görüşülmedi. Mustafa Barzani yalnızlığa terk edilerek böylece ABD’de hayatını kaybetmiştir.
Kuzey Irak bölgesinin büyük saygınlık duyduğu Mela Mustafa Barzani’nin yanı sıra; şair, tarihçi ve İslam alimi Ahmed-i Hani, Fekiyê Teyran, (Muhammed) Alim, şair edebiyatçı, Mela Ahmed-i Ciziri, dilbilimci yazar şair Abdurrahman Şerefkendi Şeyh Mahmut Berzenci, Kadı Muhammed, Abdurrahman Kasımlo, Kürtçenin miri, Mir Celadet Ali Bedirhan, şair, edebiyatçı, yazar ve tarihçi Cigerxwin büyük saygı duyulan isimler arasında. Bu saydığım isimlerin çoğu ölümün doğal yolları ile değil katledilerek hayatlarını kaybetmişlerdir. 1992 yılı itibariyle, Irak’ın yaklaşık 32 milyonluk insan nüfusuna ek olarak 437.072. kilometrekarelik bir yüz ölçü alanına sahipti. Ülke nüfusunun yüzde 65’i Şii, yüzde 20’si Sünnî, geriye kalan yüzde 15’lik oranı Asuri, Keldani, Arami, Süryani, Şebek ve Êzidiler tamamlamaktadır. Etnik ve inanç gurubu bakımından zengin bir kültür birikimine sahip olan Irak, ağırlıkta Arap, Kürt ve Türkmenler ülke idaresinde söz hakkına sahiptir. 2 Ağustos 1990’da ABD’nin öncülük ettiği 1. Körfez Savaşı’nın ardından, Kuzey Irak’a 5 Nisan 1991’de 36’ncı paralel adı altında alınan kararla bölge uçuşa yasak bölge alanı olarak ilan edildi.
Kürt nüfusu Irak toplam nüfusunun yaklaşık yüzde 12.3, oranına tekabül edip, toprak yüz ölçümü 41.220 kilometrekareye sahipti. Irak’ın Bağdat tarafına bakıldığı vakit, durum pek farklı değildi. Bölge üzerinde oynanan oyunlar hemen, hemen her kesimi kapsamaktaydı. 1932 yılında Irak’ta bağımsızlık ilan edildi. Kral 1. Faysal’ın İsviçre’de ameliyat masasında can vererek, ölümünün şaibeli bir ölüm olduğu yıllarca dillendirildi. Kral Gazi babası 1. Faysal’ın ölümünden sonra iktidarda 6 yıl kalarak otomobilde seyir halindeyken 1939’da trafik kazası süsü verilerek hayatına son verildi. Kral Gazi’nin ölümünün ardından 4 yaşındaki oğlu 2. Faysal işbaşına getirildi. Hicazın eski Kralı Ali2nin oğlu Prens Abdullah Kral naipliğine getirildi. 14 Temmuz 1958’de askerî darbeyle prens Abdullah, Başbakan Nuri Said Paşa ve Kraliyet ailesinin tamamına yakını yataklarında parçalanarak katledildi. 2. Kral Faysal’a hastane koridorunda müdahale edilmeyerek can vermesine göz yumuldu. (Devam edecek)

Göç 18