Vikipedi çöküşte mi? Yapay zekâ bilgi devinin ziyaretçi trafiğini düşürdü!

Dijital dünyanın en büyük ve en güvenilir bilgi kaynağı olarak kabul edilen çevrim içi ansiklopedi Vikipedi'nin geleceği, yeni nesil yapay zekâ araçlarının gölgesinde kalma riskiyle karşı karşıya. Vikipedi'nin bağlı olduğu kâr amacı gütmeyen Wikimedia Vakfı, yayımladığı son verilerle, platformdaki insan kaynaklı sayfa görüntülemelerinde yıllık bazda yüzde 8’lik keskin bir düşüş yaşandığını resmen duyurdu. Vakıf, bu düşüşün ardındaki baş aktörü işaret ediyor: ChatGPT ve benzeri üretken yapay zekâ sistemleri.

BİLGİYE DOĞRUDAN ERİŞİM, SİTE ZİYARETİNİ GEREKSİZ KILIYOR

Wikimedia Vakfı yetkilileri, uzun süredir gözlemlenen bu eğilimin, kullanıcıların bilgi arama alışkanlıklarının kökten değişmesinden kaynaklandığını belirtiyor. Vakfın Ürün Kıdemli Direktörü Marshall Miller'ın New York Post'a yaptığı açıklamalara göre, arama motorlarının ve sohbet botlarının, Vikipedi içeriğini anlık olarak tarayarak kullanıcılara doğrudan, özetlenmiş yanıtlar sunması, insanların siteyi bizzat ziyaret etme ihtiyacını ortadan kaldırıyor. Bu durum, Marshall Miller'ın ifadesiyle, "bilgi zincirinin kendi kaynağını zayıflatması" olarak nitelendiriliyor.

Miller, vakfın resmi blogunda kaleme aldığı yazıda durumu şu sözlerle özetliyor: "Botlar ve tarayıcılar, Wikimedia projelerinin trafik verilerini ciddi biçimde etkilemeye devam ediyor. Her ay milyarlarca sayfa görüntülemesi alan projelerimizde, trafiği insan ve bot olarak sınıflandırma algoritmalarımızı sürekli güncel tutuyoruz. Ancak, internet sitelerini tarayan birçok bot giderek daha sofistike hale geliyor ve insan hareketlerini taklit etmeye çalışıyor."

BOTLAR VE SINIFLANDIRMA MÜCADELESİ

Vakfın teknik ekipleri, özellikle son aylarda karşılaşılan sıra dışı trafik hareketlenmelerini derinlemesine inceledi. Örneğin, bu yılın mayıs ayında Brezilya'dan gelen trafikteki anormal yükseliş dikkatleri çekti. Yapılan iç denetim ve bot tespit sistemlerinin güncellenmesi sonucunda, Mart-Ağustos 2025 dönemine ait veriler yeniden değerlendirildi. Yeniden sınıflandırma, mayıs ve haziran aylarındaki trafiğin büyük bir bölümünün, tespit edilmekten kaçınmak üzere tasarlanmış 'kötü niyetli' botlardan kaynaklandığını ortaya koydu. Bu durum, yüzde 8'lik insan trafiği düşüşü verisinin, teknik temizlik sonrası elde edilen daha net bir tabloyu yansıttığını gösteriyor.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAYGISI: EDİTÖRLER VE BAĞIŞÇILAR TEHLİKEDE

Sayfa görüntülemelerindeki bu düşüş, Wikimedia Vakfı için yalnızca bir istatistik olmanın ötesinde, platformun varoluşsal sürdürülebilirliği açısından ciddi kaygılar yaratıyor. Vakıf, insan trafiğindeki azalmanın doğrudan iki kritik unsuru olumsuz etkilemesinden endişe ediyor: gönüllü editörler ve bireysel bağışçılar.

Vikipedi'nin temelini oluşturan gönüllü editörler, siteye gelen ziyaretçi sayısının azalmasıyla içerik oluşturma ve geliştirme motivasyonlarının düşmesinden korkuyor. Aynı zamanda, milyonlarca küçük bağışçı tarafından finanse edilen bu dev bilgi ağının, kullanıcıların siteye olan doğrudan ilgisinin kaybolmasıyla finansal olarak da zayıflayabileceği düşünülüyor. Vakıf, her iki grubun da Vikipedi'nin bağımsız ve özgür bilgi misyonu için "temel önemde" olduğunu vurguluyor.

KAYNAK BELİRTME ÇAĞRISI: ETİK KULLANIM TALEBİ

Bu kritik dönüşüm karşısında, Wikimedia Vakfı, içeriklerini kullanan tüm yapay zekâ platformlarına ve arama motorlarına açık bir çağrıda bulunuyor. Vakıf, bu platformlardan, Vikipedi içeriğini kullanırken mutlaka kaynak belirtmelerini ve kullanıcıları orijinal makalelere yönlendirmelerini talep ediyor. Bu çağrı, bilginin kaynağını koruma ve platformun sürdürülebilirliğine katkı sağlama amacını taşıyor.

Dijital ekosistemde bir dönüm noktasını işaret eden bu gelişme, yapay zekânın yalnızca işgücü piyasasını değil, aynı zamanda temel bilgi kaynaklarının tüketim ve devamlılık modelini de ne denli hızlı değiştirdiğini gözler önüne seriyor. Vikipedi, bilgiye ücretsiz erişim idealini sürdürme mücadelesinde, teknolojik devrimin getirdiği en büyük sınavla karşı karşıya.