Küresel ısınma, ‘mega yangınlar’ı artırabilir

İklim değişikliği Türkiye’yi yangın, kuraklık ve sıcak hava dalgalarıyla tehdit ediyor. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Merih Göltaş, Türkiye’nin IPCC raporlarına göre iklim değişikliğinden en çok etkilenecek bölgelerden biri olan Akdeniz havzasında yer aldığını belirtti. Küresel ısınmanın, 2021’de yaşanan “Mega Yangınlar” gibi felaketleri artırabileceğine dikkat çeken Göltaş, 2100 yılına kadar ortalama sıcaklıkların 1,5 ila 6,5 derece arasında artabileceği, yağışların ise ciddi oranda azalabileceği uyarısında bulundu. Göltaş, “Ülkemizdeki yangın sayısı bir haftada 720’yi aştı. Ege’nin iki yakası da orman yangınlarıyla mücadele ediyor. Girit'te yangınlar nedeniyle beş bine yakın turist ve ada sakini güvenli bölgelere tahliye edildi. Yangınlar, hızı 50 ila 85 kilometre arasında değişen rüzgarlar nedeniyle güçlükle kontrol altına alınabiliyor. Yangınlar yalnızca ‘yaz mevsiminin sorunu’ değil; iklim krizinin derinleşen etkisiyle, yılın sekiz ayına yayılan yeni bir gerçeklikle karşı karşıyayız” ifadelerine yer verdi.

MARMARA VE KARADENİZ DE YANGIN RİKSİ ALTINDA 

Özellikle Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'da sıcaklıkların yeni rekorlar kırarak yangın risk ve tehlikesi, yoğunluğu, sayısı ve yanan alanda artışlara sebep olabileceğini belirten Göltaş, “Küresel ısınma, 2021'deki ‘Mega Yangınlar’ gibi büyük çaplı felaketlerin sıklığını da artırabilir. Akdeniz ve Ege’de yangınlara aşinayız, ancak artan sıcaklık ve kurak hava dalgaları nedeniyle, gelecekte Marmara ve hatta Karadeniz'in bazı kesimleri de risk altına girebilir. Halihazırda Ege’de yaşadığımız yangınlarda da küresel ısınma kaynaklı aşırı kuraklık, hızı 110 kilometreyi aşan rüzgarlar ve bireysel faktörler yangınların kontrol altına alınmasını zorlaştırdı” şeklinde konuştu. 

YANGIN SEZONU SEKİZ AYA KADAR UZADI

Yaz sıcaklıklarının erken başlayıp, kurak dönemin uzamasıyla yangın sezonunun nisan-kasım arası sekiz aya kadar çıktığını belirten Göltaş, yangına elverişli hava koşullarının görüldüğü günlerin artmasının, kontrol altına alınmasını zorlaştırdığını ve daha fazla ormanın zarar görmesine neden olduğunu aktardı. Türkiye’de her yıl ortalama 2 bin yangının çıktığını belirten Göktaş, “Orman Genel Müdürlüğü istatistiklerine göre, 1988-2000 yılları arasında bu sayı ortalama 1900'lerdeyken, 2000-2011 yılları arasında yaklaşık 2 bin 100'e yükseldi. 2011'den günümüze ise 2 bin 700'lere yaklaştı. Bu yangınlar ile her yıl yaklaşık 10 bin hektarlık orman alanı yandı. İklim değişikliği nedeniyle ekstrem hava koşullarının yoğunluğu ve süresinin artması, yangınların hem sayısını hem de zararını arttırıyor. 2021 yılında 140 bin hektarlık orman alanı yandı, neredeyse 14 yılda yanacak alan bir yılda yok oldu. Bu tarihten sonra ‘mega yangın’ kavramını biz de kullanmaya başladık” dedi.

HER 10 YANGINDAN DOKUZU ENGELLENEBİLİR

Yangınların yüzde 90’ının insan kaynaklı olduğuna dikkat çeken Göltaş, “Akdeniz havzasında yer alan diğer ülkeler gibi, ülkemizde orman yangınları geçmişte de vardı, bugün de var ve maalesef gelecekte de olacak. Yangınların ana sebeplerine baktığımızda yüzde 10’u doğal, yüzde 90’ı ise insan kaynaklı. Bu da demek oluyor ki eğitim ve farkındalıkla her 10 yangından dokuzu engellenebilir. Özellikle sıcak ve kurak havalarda ateşle aramıza mesafe koymalı, ateşli piknik, sigara izmariti atma ya da anız yakma gibi tüm riskli davranışlardan kaçınmalıyız” ifadelerini kullandı.

ORMAN YAGINLARI KÜRESEL ISINMANIN HEM SONUCU HEM SEBEBİ 

Göltaş, yangınların ağaçlarda depolanan karbonu atmosfere karbondioksit olarak saldığını belirterek, bu durumun küresel ısınmayı daha da şiddetlendiren kısır bir döngü yarattığını söyledi. Göltaş, orman yangınlarının hem küresel ısınmanın bir sonucu hem de tetikleyicisi olduğuna dikkat çekti.

AŞIRI ORMAN YANGINLARI İKİ KATTAN FAZLA ARTTI

Göltaş, NASA’nın uydularından elde edilen verilerin, aşırı orman yangınlarının son 20 yılda ciddi biçimde arttığını ortaya koyduğunu belirtti. Göltaş, özellikle Batı ABD, Kuzey Amerika ve Rusya’nın kuzeyinde yoğunlaşan bu yangınların, 2100 yılına kadar yüzde 50 oranında artabileceği uyarısında bulundu.