Güneş fırtınası kapıda: 48 saat içinde etkisini gösterebilir

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’ne (NOAA) bağlı Uzay Hava Tahmin Merkezi, Güneş’teki AR4274 olarak adlandırılan aktif bölgede Çarşamba günü M7.4 büyüklüğünde bir patlama meydana geldiğini ve bunun Dünya yönüne doğru güçlü bir plazma kütlesi fırlattığını açıkladı.
Söz konusu koronal kütle atımının (CME), bugün akşam saatleri ile yarın sabaha karşı gezegenimizin manyetik alanına ulaşmasının beklendiği bildirildi.

Uzmanlar, bu tür patlamaların Dünya’nın manyetosferiyle çarpıştığında radyo haberleşmesi, GPS uydu sinyalleri ve yörüngedeki sistemlerde kısa süreli aksamalara yol açabileceğini belirtiyor. Ayrıca yüksek gerilim iletim hatlarında geçici dengesizlik oluşması da ihtimaller arasında.
CME olaylarında, Güneş’in dış atmosferinden dev plazma ve manyetik yapı uzaya savruluyor; bulut Dünya’ya ulaştığında atmosferik akımlar tetiklenebiliyor.

ŞİDDET SINIFI G3 OLARAK KAYDEDİLDİ

NOAA, beklenen jeomanyetik fırtınayı “G3” kategorisinde değerlendirdi. Bu kademe, direkt olarak insan sağlığı için bir tehdit oluşturmuyor ancak uydu haberleşmesi, uçuş güvenliği, uzun menzilli radyo iletişimi, GPS doğruluğu ve elektrik şebekelerinde belirgin etkiler yaratabilecek seviyeye işaret ediyor.
Güneş fırtınaları güç etkisine göre G1’den G5’e kadar beş düzeyle sınıflandırılıyor:

G1 – Düşük şiddet
Uydularda rotada ufak sapmalar yaşanabilir, radyo frekanslarında kısa süreli kesintiler görülebilir. Yüksek enlemlerde zayıf aurora ihtimali vardır.

G2 – Orta şiddet
GPS hassasiyeti azalabilir, bazı radyo bağlantıları kesintiye uğrayabilir. Kuzey ışıkları daha güneye doğru görülebilecek hale gelir.

G3 – Güçlü seviye
Konumlama hizmetleri ciddi derecede etkilenebilir, uydularda yön kontrolü zorlaşabilir, elektrik hatlarında anlık voltaj sıçramaları meydana gelebilir. Kuzey ışıkları olağan sınırların çok daha alt enlemlerine kadar inebilir; Türkiye’nin kuzey kesimlerinde bile gözlemlenme ihtimali oluşur.

G4 – Çok şiddetli
Radyo, uydu internet, GPS ve uçuş rotalarında yaygın bozulmalar görülebilir. Elektrik sistemlerinde bölgesel kesintiler oluşabilir.

G5 – En ekstrem
Dünya çapında iletişim ve navigasyon sistemlerinin uzun süreli çökmesine varan tablo söz konusu olabilir. 1989 Quebec elektriğinin çöküşü bu seviyeye örnektir. Aurora, ekvatora oldukça yakın bölgelerde bile izlenebilir.
Kısaca; G1–G2 seviyeleri hafif ve sınırlı etkiler yaratırken, G3’ten itibaren kritik altyapılar ciddi risk altına giriyor. G5 ise küresel ölçekte kırılma taşıyor.

KÜRESEL UYARI MESAJI

NOAA, son açıklamalarında Güneş’teki hareketliliğin hızla yükseldiğini ve bu nedenle uzay hava koşullarının kesintisiz takibinin kritik bir öncelik haline geldiğini duyurdu.
Birçok ülkede havacılık otoriteleri ve enerji operatörleri, olası riskleri minimuma indirmek için acil müdahale protokollerini aktive etti. Uzmanlar, söz konusu jeomanyetik olayın, son aylarda kaydedilen en güçlü fırtına olduğunu belirtiyor.

Bilim dünyasına göre bu fırtına ile birlikte auroralar daha düşük enlemlere kadar inebilir. Ancak Ay’ın yüksek parlaklığının gökyüzü gözlemini zaman zaman zorlaştırabileceği notu da düşülüyor.