İstihdam ve güven krizi kapıda

Ekonomik dalgalanmaların en somut yansımalarından biri olan konkordato başvurularında İzmir dikkat çekici bir artış yaşıyor. Tüketici Koruma Derneği (TÜKODER) İzmir Şube Başkanı Fatih Kurdoğlu, 2025’in ilk dokuz ayında kentte 100’ü aşkın şirketin konkordato ilan ettiğini belirterek, “Bu durum sadece şirketlerin değil, aynı zamanda iş gücü piyasasının ve tedarik zincirlerinin de kırılgan hale geldiğini gösteriyor” dedi. Kurdoğlu, özellikle inşaat, gıda ve tekstil sektörlerinde yoğunlaşan konkordato başvurularının istihdam açısından ciddi riskler taşıdığı uyarısında bulundu.

İSTİHDAM AÇISINDAN RİSKLİ

Son dönemde konkordato ilan eden firma sayısında ciddi bir artış yaşandığını belirten Başkan Kurdoğlu, şunları aktardı: “Konkordato, borçlarını ödeyemeyen ancak faaliyetini sürdürmek isteyen firmaların başvurduğu bir hukuki koruma mekanizmasıdır. Son dönemde firmaların konkordato başvurularını yoğunlaşmasının sebebini 3 başlık altında toplayabiliriz: Finansal sıkışıklık, ekonomide yavaşlama ve güven sorunu, maliyet enflasyonu ve finansman krizi… Konkordato sayısındaki artış genellikle: Reel sektörün borç yükünün sürdürülemez hale geldiğini, likidite daralması yaşandığını, ekonomideki risk priminin yükseldiğini, kredi piyasalarının yeterince etkin işlemediğini gösterir. Kısacası bu tablo, ekonominin finansal kırılganlık döneminde olduğunu işaret eder. Sonuç olarak; konkordato başvurularının artması, tek tek firmaların zayıflığı değil, genel ekonomik sistemde bir dar boğaz yaşandığının göstergesidir. Bu durum sürdürülebilir üretim ve istihdam açısından da risklidir, çünkü zincirleme şekilde iflasları, işsizliği ve finansal istikrarsızlığı tetikleyebilir.” 

İZMİR’DE SON DURUM NEDİR?

2025’in ilk 9 ayında İzmir’de 100’ün üzerinde şirketin konkordato kararı tesis ettiğini açıklayan Başkan Kurdoğlu, “Sektörel dağılımda ilk sırada inşaat, ikinci sırada gıda sektörü yer alıyor. Öte yandan, tekstil de adı sıkça geçen sektörlerden biri; hazır giyim, konfeksiyon gibi alt alanlarda konkordato başvurularının Türkiye geneline bakıldığında yüksek payı var. Bu durumun İzmir açısından yaratabileceği etkileri ise istihdam riski, tedarik zincirleri üzerindeki baskı, kredi ve finansman maliyetlerinin artması, yeni yatırımların gecikmesi, piyasa güveninin sarsılması, gelir ve vergi kaybı olarak sıralayabiliriz” ifadelerini gündeme getirdi.

EKONOMİK KRİZİN SONUÇLARINDAN BİRİ

Konkordato sürecinin, borçlu firmalar açısından bir ‘nefes alma’ imkânı sunarken, alacaklı vatandaşlar veya küçük esnaf için ne gibi mağduriyetler yarattığını da değerlendiren Başkan Kurdoğlu, “Konkordato ilan eden bir firma hakkında mahkeme geçici mühlet kararı verdiği andan itibaren: Tüm icra takipleri durur, alacaklılar artık borçluya karşı hiçbir hukuki işlem başlatamaz, önceden başlatılmış takipler de askıya alınır. Bu durum küçük esnaf ve vatandaşlar açısından bakıldığında önce olumsuz olarak gözükmektedir. Ancak daha önce de belirttiğim gibi konkordato süreci tek tek firmaların başarısızlığı değil, ekonomik krizin sonuçlarından biridir. Konkordato sürecini başlatmak için başvuruda bulunan firmalar yüksek enflasyon, alacaklarını tahsil edememe, kredi piyasalarındaki durgunluk, finansman krizi gibi nedenlerle konkordato sürecine sürüklenmektedir. Ancak başka bir açıdan değerlendirildiğinde; bu firmalar aynı zamanda borçlarını ödeyip ticari hayatlarına devam etme çabasıyla hareket etmektedirler. Kısacası küçük esnaf ve vatandaş açısından değerlendirildiğinde alacağını geç tahsil etmek gibi olumsuz bir durum var olsa da konkordato süreci aynı zamanda bu alacakların ödenmesinin garantörü konumundadır” bilgisini paylaştı. 

HANGİ HUKUKİ ADIMLAR ATILMALI?

Konkordato ilan eden firmalarla işlem yapan vatandaşların haklarını koruyabilmeleri için hangi adımları atmaları gerektiğini de anlatan Başkan Kurdoğlu, şunları ekledi: “Konkordato başvurusu ve mahkeme kararları Ticaret Sicil Gazetesi ve ilan.gov.tr isimli internet sitesinden ilan edilir. Bu ilanda, konkordatonun geçici mühlet tarihi, borçlunun hangi mahkemede dosyasının olduğu, atanan komiserin iletişim bilgileri gibi önemli bilgileri içerir. Şirketlerin konkordato sürecinin başladığına ilişkin ilk ilandan sonra bir de alacaklarının alacaklarını bildirmesi için ayrıca bir ilan daha yayınlanır. Alacaklıların bu ilanları takip etmesi ve alacaklarını ilanda belirlenen süre içerisinde yazılı olarak yine ilanda belirtilmiş olan mercilere iletmeleri gerekir. Alacaklılar, alacaklarını ilgililere bildirirken sadece miktarını belirtmekle yetinmemeli, aynı zamanda alacağı ispata yarayacak evrakları da mutlaka bu başvuruya eklemelidir. Alacaklılar ayrıca yine daha sonra ilan edilecek olan Alacaklılar Kurul Toplantısına da katılmalı ve konkordato projesini inceleyerek oy kullanmalıdır. Oy kullanmama, konkordato süreci sonucunda çıkacak karara karşı istinaf kanun yoluna başvurma hakkını da ortadan kaldırabileceğinden, Alacaklılar Kurulu Toplantısına katılıp oy kullanmak bu süreçte büyük önem arz etmektedir. Konkordato süreci hukuki olarak sıkı usul kurallarına bağlı olduğundan bu süreçte herhangi bir hak kaybına uğramaması adına profesyonel olarak hukuki danışmanlık almaları da alacaklıların lehine olacaktır.” 

EN ÖNEMLİ GÖSTERGESİ

‘Peki, konkordato uygulamasının kötüye kullanımı söz konusu mu? Bu konuda denetim mekanizması yeterli mi?’ sorusuna karşın Başkan Kurdoğlu, “Yukarıda da bahsettiğim üzere konkordato hukuki açıdan sıkı usul kurallarına bağlanmıştır. Konkordato sürecine başlandığından öncelikle geçici mühlet kararı verilir ve bu kararla birlikte konkordato başvurusu yapan şirkete 3 konkordato komiseri atanır. Bu komiserler, konkordato başvurusunun yapıldığı mahkeme tarafından atanan ve bağımsız olarak görev yapan kişilerdir. Konkordato komiserleri konkordato talebinde bulunan firmaların tüm gelir ve giderlerini inceleyerek raporlamalar yapar. Konkordato komiserlerinin raporları ayrıca Asliye Ticaret Mahkemelerinin heyetleri tarafından incelenir. Konkordato başvurularının sayıları yüksek olsa da geçici mühletten kesin mühlete geçen ve nihayetine konkordato projesi onaylanan şirket sayısı oldukça azdır. Bu durum, denetim mekanizmasının ne denli sert olduğunun en önemli göstergesidir” yanıtını verdi. 

TÜKETİCİLERE VE KÜÇÜK ESNAFA ÖNERİLER

Tüketicilere ve küçük esnafa önerilerde bulunan Başkan Kurdoğlu, son olarak “Küçük esnaf açısından vadeli satışta aşırı risk almaktan kaçınmak, alacak takibini profesyonelleştirmek, konkordato duyurularını takip etmek, nakit akşının ortaya çıkabilecek tüm olumsuzlukları göz önünde bulundurarak planlamak ve kendi içerisinde dayanışma halinde olmak bu süreçte karşılarına çıkacak olumsuz durumlarla başa çıkmalarını kolaylaştırabilir. Yine tüketiciler de büyük indirim ve ön ödeme kampanyalarına temkinli yaklaşmalı, sözleşmeleri iyi okumalı ve belgeleri mutlaka saklamalı, taksitli alışverişe temkinli yaklaşmalı ve ürün ya da hizmetin tesliminde sonra ödeme yapmayı tercih etmelidir” uyarısında bulundu.