İzmirlinin market sepeti zamlandı

KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER - Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kasım ayı enflasyon verileri, tüketicinin temel harcamalarında yaşanan baskıyı bir kez daha ortaya koydu. TÜFE aylık yüzde 0,87, yıllık ise yüzde 31,07 arttı. Bu tabloya paralel olarak Ege Perakendeciler Derneği (EGE PERDER), İzmir ve Ege Bölgesi’ndeki en çok satan 285 ürünü inceleyerek hazırladığı kasım ayı market enflasyonunu açıkladı. Ege’de 421, İzmir’de ise 176 yerel marketten elde edilen fiyatlar, hane halkının market sepetindeki yıllık değişimi net bir şekilde gösterdi. EGE PERDER’in değerlendirmesine göre İzmir’de marketlerdeki genel fiyat artışı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,75 oldu. Bazı ürün gruplarında üç haneli zamlar öne çıkarken, bazı temel kalemlerde yaşanan düşüşler tüketiciye sınırlı da olsa nefes aldırdı.

ZİRVEDE ÜÇ HANELİ ZAMLAR

Fiyat artışlarında zirveyi kimseye bırakmayan iki ürün grubu yer alıyor. İlk olarak, Şeker Tozlarının fiyatı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 108,42 oranında arttı. Hemen ardından, evcil hayvan sahiplerinin zorunlu giderlerinden olan PET Bakım Ürünleri yüzde 103,67’lik bir artışla listenin en üst sıralarına yerleşti Şeker kategorisinde ise yüzde 108’lik toz şeker zammına karşın, Bayramlık Şekerler yüzde 43,36, Pudra Şekeri yüzde 34,23 ve Şekerlemeler yüzde 22,66 oranında yükseldi. Dökme Bayram Şekeri ise yüzde 0,31 ile fiyatı neredeyse sabit kalan nadir kalemlerden biri oldu.

ET VE YAĞDA BASKI BÜYÜYOR

Mutfak bütçesinin en ağır yükünü çeken et ve yağ ürünlerinde yükseliş devam ediyor. Dana Ürünleri genel olarak yüzde 47,48, Dana İskontolu ise yüzde 50,80 oranında arttı. Kuzu Ürünleri de yüzde 44,98 oranında zamlandı. Süt ürünlerinde Yoğurtlar yüzde 29,68, Sütler yüzde 29,61 ve Açık Peynir yüzde 19,86 oranında arttı. Ancak Kefirler ise yüzde 40,54 ile bu grupta daha sert bir artış sergiledi. Tahıl ve bakliyat ürünleri de yükselişte. Açık Pirinç yüzde 98,19, Ekmek Beyaz yüzde 47,99, Unlar yüzde 22,21 oranında artarken, yağ grubunda ise Ayçiçek Yağları yüzde 44,27, zeytinyağları yüzde 14,33 oranında düştü.

KEYFİ TÜKETİM LÜKS OLDU

Keyif ve atıştırmalık ürünlerinde yüksek fiyat artışları göze çarpıyor. Türk Kahvesi yüzde 74,13 gibi rekor bir zamla öne çıkarken, diğer kahveler yüzde 40,80 oranında yükseldi. Çerez Kapalı ürünler yüzde 64,38, kakaolar yüzde 63,02, cipsler yüzde 40,09 ve pekmez yüzde 44,66 oranında zamlandı. Gazlı İçecekler yüzde 39,46, Enerji İçecekleri ise yüzde 22,26 oranında arttı. Bisküviler yüzde 27,51, kaplamalı gofretler yüzde 31,44 ve çikolatalar yüzde 22,29 oranında zamlandı. Hazır gıdalar cephesinde ise hazır tatlılar yüzde 23,46, hazır kurabiyelerde yüzde 41,34 yükseliş kaydedildi.

FİYATLARDA DÜŞÜŞ VE YÜKSELİŞ BİR ARADA

Temizlik ve kişisel bakım kategorisi, yüksek artışlar ve ciddi düşüşleri bir arada sunuyor. Yüksek zam görenler arasında bebek yumuşatıcıları yüzde 62,13, yumuşatıcılar yüzde 57,43 ve çamaşır suyu yüzde 51,36 ile yer alıyor. Banyo lifi ve streç film fiyatları ise yüzde 21,69 oranında geriledi. Kişisel bakım ürünlerinde tıraş köpük-jel yüzde 8,62, tıraş kremleri yüzde 14,82 ve yüz bakım ürünleri yüzde 11,36 oranında makul artışlar yaşanırken, deodorantlar yüzde 42,65, şampuanlar yüzde 17,12 ve sıvı sabunlar yüzde 36,19 oranında düştü.

FİYATI GERİLEYENLER TÜKETİCİYE NEFES ALDIRIYOR

Market sepetinde tüketiciye en büyük mali rahatlamayı sağlayan kalem Manav Sebze grubu oluşturdu. Sebze fiyatları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 26,98 oranında geriledi. Düşüş görülen diğer önemli ürünler arasında bulaşık makinesi deterjanları yüzde 33,98, yüzey temizleyici yüzde 32,04 ve sıvı sabunlar yüzde 36,19 gibi temizlik kalemleri bulunuyor. Ayrıca zeytinyağları yüzde 14,33 oranında, meyve suyu ise yüzde 44,47 oranında düşüş kaydedildi. Dökme bayram şekeri yüzde 0,31 ve diş macunu yüzde 0,50 gibi minimal değişimlerle fiyat istikrarını korudu.

MÜŞTERİLER ENFLASYONU YÜZDE 15’E İNDİREBİLİR

EGE PERDER Yönetim Kurulu Başkanı Feyzi Başdaş, genel enflasyonun hâlâ yüksek seyrettiğini belirtti. Uluslararası firmaların Türkiye pazarında dövizi 50 TL seviyesinden fiyatladığını, yerli üreticilerin de bu yaklaşımı sorgulamadan takip ettiğini söyleyen Başdaş, maliyet hesabı yapılmadan uygulanan bu fiyat politikasını “açgözlülük” olarak nitelendirdi. Marketlerin yeni yılda ek bir zam yapmayacağını, çünkü fiyatlamaların aylar öncesinden oluşturulduğunu söyleyen Başdaş, şu anda fiyatları en fazla etkileyen unsurun tüketici davranışı olduğunu vurguladı. Başdaş, “Müşteri yanlış zam yapan firmayı tercih etmezse, üretici bir ay sonra kampanya yapmak zorunda kalır. Bu bilinç yayılırsa enflasyon yüzde 15 seviyelerine kadar gerileyebilir” dedi.

TAĞŞİŞİN CEZASI AĞIRLAŞMALI

Fahiş fiyat tespit edilen marketlerin ifşa edilmesine olumlu bakan Başdaş, tüketici şikâyetlerinin kendileri için yol gösterici olduğunu belirtti. Ancak tağşişin çok daha ciddi bir mesele olduğunu, gıdaya bilerek müdahale edenlerin para cezasıyla kurtulmaması, hapis cezası gibi ağır yaptırımlar uygulanması gerektiğini belirtti. Resmî kurumların, işlem yapılan marketleri düzenli olarak duyurmasının piyasayı dengeleyeceğini ifade eden Başdaş, rekabetin sınırlı olduğu bölgelerde denetimin daha kritik olduğuna dikkat çekti. Markalı ürünlerde sorumluluğun üreticide olduğunu söyleyen Başdaş, “Bir market tüm ürünlerde pahalıysa müşteri zaten gitmez; ancak sorunu yaratan marka ise o marka ifşa edilmeli” dedi.