Kamuda tasarruf masalı: Kemer sıkılmadı, aksine büyüdü

KEMAL ÖZKURT / Türkiye, yüksek enflasyon ve bütçe açığını kontrol altına almak amacıyla çeşitli tasarruf tedbirleri uygulamaya koydu. Kamu harcamalarında kısıtlamaya gidilmesi hedeflenirken, bu tedbirlerin ne ölçüde hayata geçirildiği ise tartışma konusu olmaya devam ediyor. Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, kamuda tasarruf tedbirleri kapsamında yapılan harcamaları değerlendirmelerine göre, tasarruf edilmesi beklenen birçok harcama kaleminde ciddi artışlar yaşandı. Yılmaz'ın açıkladığı verilere göre taşıt kiralama ve onarım giderleri yüzde 136, haberleşme giderleri yüzde 100 artarken, enerji giderleri en büyük harcama kalemi oldu.

HARCAMALAR AZALMADI ARTTI 

Prof. Dr. Yılmaz’ın analizine göre; 2024 yılı merkezi yönetim bütçesi istatistikleri, kamuda tasarrufun gerçekleşmediğini, aksine harcamaların arttığını ortaya koyuyor. 2024'ün ilk üç ayında taşıt giderleri 2,1 milyar TL iken, son çeyrekte yaklaşık dört kat artarak 10,3 milyar TL’ye yükseldi. Bu artışta taşıt alımlarının etkili olduğu görülüyor. İlk altı ayda taşıt alımına 231 milyon TL ayrılırken, yılın ikinci yarısında bu rakam 7,5 milyar TL’ye ulaştı. Buna paralel olarak, taşıt onarım giderleri de büyük bir artış gösterdi. 2024’ün ilk çeyreğinde 855 milyon TL olan taşıt bakım harcamaları, son çeyrekte 2,3 milyar TL’ye yükseldi.

TEK OLUMLU GELİŞME...

Kamunun haberleşme giderleri ise; yılın ilk çeyreğinde 2,2 milyar TL iken, son çeyrekte yaklaşık 2,5 kat artarak 8,1 milyar TL’ye çıktı. Kırtasiye ve baskı giderleri ise dört kat artış gösterdi. Lojman ve sosyal tesis harcamaları da benzer şekilde yükseldi ve yılın son çeyreğinde ilk çeyreğe kıyasla altı kat artış yaşandı. Tek olumlu gelişme, temsil, tanıtım ve organizasyon giderlerinin yılın son çeyreğinde düşmesi oldu. Ancak, 2024 genelinde bu kaleme toplamda 2,4 milyar TL harcandı.

EN BÜYÜK KALEM ENERJİ GİDERLERİNDE 

Genel bütçe harcamaları içinde tasarruf tedbirleri kapsamında ele alınan giderler, 2023 yılında toplam bütçenin yüzde 1,9’unu oluştururken, 2024 yılında bu oran yüzde 1,7’ye geriledi. Ancak nominal olarak bakıldığında, bu giderlerin toplamı 2023’ten 2024’e yüzde 40 oranında arttı. Harcamalardaki en büyük kalemi enerji giderleri oluşturdu. 2023’e kıyasla yüzde 20 artış gösteren enerji harcamaları, tasarruf kapsamındaki harcamaların yarısından fazlasını kapsadı. Bunun dışında, taşıt kiralama ve onarım giderlerinde yüzde 136, haberleşme giderlerinde yüzde yüzde 100, kırtasiye-baskı ve lojman-sosyal tesis giderlerinde ise yüzde 70 oranında artış görüldü.

ÇELİŞKİLİ GÖRÜNÜM ORTAYA ÇIKTI 

Yılmaz, kamu harcamalarındaki değerlendirmelerinin sonucunda, "Enflasyonla mücadelenin yükünü talebi, tüketimi düşen ücretli, dar gelirli üstlenirken kamunun harcamacı yapısı devam ediyor. Gerek enflasyonla mücadele gerekse gelir dağılımında adalette çelişkili bir görünüm ortaya çıkmış durumda" ifadelerini kullandı.