Sepetteki çatlak yumurta belli oldu

KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER - Yumurta fiyatlarındaki keskin artış hem tüketiciyi hem de üreticiyi mağdur ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, mart ayında yumurta fiyatları yüzde 8,6 oranında bir artış gösterdi ve son dokuz ayda toplamda yüzde 122’lik bir yükseliş yaşandı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) açıklamalarına göre ise, son dokuz ayda yumurta fiyatları yüzde 140 artarak adet başına ortalama 7,25 TL’ye yükseldi. Bu durum, 30’lu paket yumurtanın fiyatının ortalama 218 TL’ye çıkmasına sebep oldu. Sektör temsilcileri, bu fiyat artışlarının üreticiden değil, aradaki tüccar ve marketlerin marjlarından kaynaklandığını belirtti. Fiyatları üreticilerin yükselttiği konusunda oluşan algının gerçeği yansıtmadığını söyleyen Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Başkanı Bedri Girit, “Bizim tüm işlemlerimiz Rekabet Kurumu tarafından denetleniyor, fiyatlara müdahale etmemiz yasak. Yumurtanın üreticiden market rafına giden süreçte aradaki tüccar ve marketler fiyat belirleme konusunda daha etkili oluyor. Ama 144 TL’ye çıkan ürünün 250 TL’ye satılmasının bir mantığı yok. Bu sorunun da bakanlık tarafından denetlenerek önüne geçilmesi lazım” dedi. Yumurta fiyatlarının önümüzdeki hafta düşüşe geçeceğini belirten Girit, fiyatının 160-175 TL bandına inmesini beklediklerini söyledi. Öte yandan, Ticaret Bakanlığı’nın, iç piyasa arz güvenliğini sağlamak amacıyla yumurta ihracatına getirdiği ek fon kesintileri, sektörü daha da zor duruma soktuğunu ifade eden Girit, bu kararların pazar kayıplarına neden olduğunu ve uzun vadede daha büyük sorunlara yol açacağını ifade etti.

FATURA ÜRETİCİ VE TÜKETİCİYE

Artan yumurta fiyatlarının üretici kaynaklı olmadığını aradaki tüccarın ve marketlerin fiyat belirlemede daha etkili olduğunu ifade eden Girit, “Üretici, tüccar ve süpermarketleri birbirinden ayırdığımız zaman olay çözülmüş oluyor aslında. Burada mağdur olan iki kesim var: Birincisi tüketici. Gerçekten yüksek fiyata yumurta yiyor. İkincisi de üretici. Çünkü biz hiçbir zaman 150 TL’nin üzerinde yumurta çıkışımız olmadı. Üreticiden 140-150 TL’ye çıkan bir ürün nasıl oluyor da marketlerde 250 TL’ye ve hatta daha da üstüne satılıyor? Bunun denetlemesi ve çözümü bakanlığın görevi. Çünkü bizim yaptığımız bir alışveriş hemen bakanlığın sistemine düşüyor. Yumurta market rafına ulaşana kadar fiyatı katlanıyor. Özellikle Ramazan ayında tüketim çok artar ve bunu fırsat bilenler yüksek fiyattan yumurta satar. Tüccar Ramazan’dan önce yumurtayı çekiyor, çünkü Ramazan’da fiyatların yükseleceğini biliyor. Ama üreticide böyle bir durum yok. Üreticinin fiyatı sabit kalıyor, değişse bile en fazla 10 kuruş değişiyor. O yüzden bu fiyat artışını kim yapıyorsa onu cezalandırmak daha mantıklıydı. Ama maalesef fatura önce tüketiciye, sonra üreticiye kesilmiş oldu” diye konuştu.

FİYATLAR DÜŞÜŞE GEÇECEK

Yumurta fiyatlarının önümüzdeki hafta düşüşe geçeceğini belirten Girit, marketlerin alış fiyatının 160-175 TL bandına ineceğini ve raflarda da bu düşüşün hissedileceğini söyledi. Kamuoyunda fiyatları üreticilerin belirlediği yönünde yanlış bir algı oluştuğunu vurgulayan Girit, “Bizim tüm işlemlerimiz Rekabet Kurumu tarafından denetleniyor, fiyatlara müdahale etmemiz yasak. Arada tüccarlar ve marketler var. Kooperatif fiyatlarına bakıldığında ne kadar az oynama olduğu görülüyor” dedi. Marketlerdeki yüksek fiyatlara tepki gösteren Girit, “144 TL’ye çıkan ürünün 250 TL’ye satılmasının bir mantığı yok. Biraz insaf lazım. Üretici kazanç elde ederse üretimi sürdürebilir, maliyetini düşürebilir. Fiyatlar zaten zirve yaptı, artık düşmesi kaçınılmaz. Aksi takdirde tüketim azalır hem tüccar hem üretici zarar eder” ifadelerini kullandı.

KEŞKE VERİLERE BAKILSAYDI

Ticaret Bakanlığı, yurt içi piyasalarda fiyat artışına neden olan yumurta ihracatını engellemek amacıyla fon kesintisi tutarını 0,5 dolardan 1,5 dolara yükseltti. İç piyasada yumurta kalmayacak korkusuyla alınan bu kararın ihracatçıyı ciddi oranda etkilediğini belirten Girit, “Kuş gribine bağlı olarak Avrupa’da ve Amerika’da yumurta üretimi düştü. Amerika biraz panik oldu ve dünyanın her yerinden yumurta ihraç etmeye başladı. Sonrasında arka arkaya fon kesintileri geldi. Bir konteynerde 30 bin doları aşmayan bir maliyet ortaya çıktı. Bu, ‘ihracat yapmayın’ manasına geliyor. İç piyasada yumurta kalmaz korkusu yaşandı ama böyle bir şey söz konusu değil. Biz ciddi yumurta üretimi yapan bir ülkeyiz. Şu anda da zaten yumurta bolluğu var. Keşke bu kararlar alınmadan önce son 5 yıllık verilere bakılsaydı. O zaman bunların hiçbiri yaşanmazdı” dedi.

PAZARLARI KAYBEDİYORUZ

Yıllarca emek vererek kazanılan ihracat pazarlarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya olduklarını dile getiren Girit, “Alıcılar bahane kabul etmiyor, başka tedarikçilere yöneliyor. Bu pazarları yeniden kazanmak için 200 bin dolara yakın raf parası ödemek zorunda kalıyoruz. Geçmişte bunu yaşayan firmalarımız oldu. Yumurta ihracatı neredeyse durdu; geçen hafta sadece bir kamyon çıktı. Yasak kalkarsa ihracat yeniden açılacak ama alıcılar kontrat yapmaya çekiniyor. “Spot alım yapalım” diyorlar çünkü spotta fiyat serbest, kontratta ise belli. Bu durum bizi dünya pazarında ‘spotçu’ konumuna düşürür” diye belirtti. 

ÜRETİM GEÇİCİ OLARAK DÜŞTÜ

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre, şubat ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yumurta üretimi yüzde 10,8 azaldı. Buna karşın tavuk kesimi yüzde 5,8 arttı. Girit, açıklanan rakamların normal olduğunu belirterek şu sözlerle açıkladı; “Bizleri çok etkilemese de kuş gribi sorunu yumurta üretimini etkiliyor. O arada üretici piyasada yumurta sıkıntısı yaşanmasın diye ekonomik ömrünü tamamlamış tavukları bir süre daha tutuyor. Bu da geçici olarak üretimde düşüş yaratıyor. Ancak yeni sürüler devreye girdiğinde bu eski tavuklar kesiliyor. Kesim rakamlarının artmasının nedeni de bu. Çok fazla kesim, aynı zamanda çok fazla yeni sürü anlamına geliyor” ifadelerini kullandı.